Νεο-μακαρθισμός και καλλιτεχνική αντίσταση
Ο πόλεμος ως ευκαιρία επιβολής συστημικής «ευγονικής» στο πεδίο της κουλτούρας
Στις 28 Φεβρουαρίου, τέσσερις μέρες μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ουκρανική Κρατική Υπηρεσία για τις Τέχνες και την Καλλιτεχνική Εκπαίδευση, ανάρτησε στον επίσημο κυβερνητικό ιστότοπο, (στα ρωσικά ΕΔΩ) ανακοίνωση, με την οποία απαιτούσε την επιβολή πολιτιστικών κυρώσεων κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας, με αφορμή τον πόλεμο.
«Δεδομένου ότι η Ρωσική Ομοσπονδία παραβιάζει εσκεμμένα διεθνείς συνθήκες και κοινωνικούς κανόνες, απαιτούμε να της επιβληθούν πολιτιστικές κυρώσεις, μετά από τις πολιτικές, οικονομικές, αθλητικές και άλλες, περιορίζοντας έτσι την πολιτιστική της παρουσία στη διεθνή σκηνή. Σε αυτήν την, ουσιαστικά ολοκληρωτική, χώρα, ο πολιτισμός εκτελεί υπηρεσιακή λειτουργία και υπηρετεί την πολιτική προπαγάνδα», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Έτσι, εκ μέρους της Ουκρανίας και των «χωρών – εταίρων» της, η ανακοίνωση απαιτεί:
1. Ακύρωση όλων των έργων στα οποία εμπλέκεται η Ρωσική Ομοσπονδία και των έργων που έχουν χρηματοδότηση ρωσικής προέλευσης.
2. Απαγόρευση της λειτουργίας ρωσικών πολιτιστικών κέντρων στην επικράτεια των χωρών εταίρων.
3. Αποκλεισμός πολιτών της Ρωσικής Ομοσπονδίας από εποπτικά συμβούλια και πολιτιστικές συμμαχίες, άρνηση χορηγιών και οργανωτικής υποστήριξης.
4. Ακύρωση της συμμετοχής της Ρωσικής Ομοσπονδίας (καθώς η συμμετοχή της στη Eurovision έχει ήδη ακυρωθεί) σε διεθνή φεστιβάλ, εκθέσεις, φόρουμ και πολιτιστικές εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων:
α) εκθέσεων και αγορών σύγχρονης τέχνης, ιδίως της Μπιενάλε της Βενετίας, της Art Basel, της Documenta και άλλων
β) Των Φεστιβάλ Καννών, Βερολίνου, Βενετίας και άλλων διεθνών κινηματογραφικών φεστιβάλ.
γ) Των Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ, της Αβινιόν, της Arena di Verona και άλλων θεατρικών και μουσικών εκδηλώσεων
δ) Λογοτεχνικών εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένης της Έκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης, του Φόρουμ Βιβλίου του Λονδίνου, κ.λπ.
5. Αποκλεισμό της κάλυψης του ρωσικού πολιτισμού στα μέσα ενημέρωσης.
6. Αναστολή της συνεργασίας με καλλιτέχνες και εικαστικούς που υποστηρίζουν ανοιχτά το καθεστώς του Βλαντίμιρ Πούτιν, όπως ήδη έπραξαν η Φιλαρμονική του Μονάχου, η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Ρότερνταμ, το Θέατρο La Scala στο Μιλάνο, η Βασιλική Όπερα στο Λονδίνο και πολλοί άλλοι πολιτιστικοί οργανισμοί που έχουν δείξει αλληλεγγύη με την Ουκρανία.
«Εμείς, άνθρωποι που εργαζόμαστε στον πολιτισμό και την τέχνη, εκτιμούμε ιδιαίτερα τη θέση ορισμένων Ρώσων καλλιτεχνών που καταδίκασαν ανοιχτά την επιθετικότητα και τις στρατιωτικές ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας. Η τέχνη είναι πάντα στην πρώτη γραμμή των ανθρωπιστικών αξιών. Καταλαβαίνουμε ότι ο πολιτισμός δεν μπορεί να υπηρετήσει προπαγανδιστικούς σκοπούς, αλλά θα πρέπει να στοχεύει στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης και στην αναζήτηση διαλόγου. Η Ρωσική Ομοσπονδία είναι επιθετική. Η κουλτούρα της είναι τοξική! Μην είστε συνένοχοι!», καταλήγει η ανακοίνωση, την οποία υπογράφουν, μεταξύ άλλων: Ο υπουργός Πολιτισμού της Ουκρανίας, Αλεξάντρ Τκατσένκο, η εκπρόσωπος της Κρατικής Υπηρεσίας για ζητήματα Τέχνης και Καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, Γκαλίνα Γκριγκορένκο, ο διευθυντής του Ουκρανικού Ινστιτούτου, Βλαντίμιρ Σέικο, καλλιτέχνες, εικαστικοί, γκαλερίστες, αλλά και φορείς όπως ο ουκρανο-βρετανικός σύνδεσμος.
Η παραπάνω, πρωτοφανής ανακοίνωση είναι σκοτεινή για πάρα πολλούς λόγους, καθώς επίσης και επικίνδυνη για ακόμη περισσότερους. Θα περιοριστούμε μόνο στους σημαντικότερους:
- Στοχοποιεί την κουλτούρα ενός ολόκληρου λαού για προπαγανδιστικούς σκοπούς… την ίδια στιγμή που διακηρύττει ότι «ο πολιτισμός δεν μπορεί να υπηρετήσει προπαγανδιστικούς σκοπούς».
- Εκλαμβάνει την κουλτούρα ενός ολόκληρου λαού ως a priori «τοξική», με κριτήρια καταγωγής. Εισάγοντας, έτσι, μια ιδιότυπη «ευγονική» στην χειραγώγηση του δημόσιου γούστου.
- Ενοχοποιεί την επαφή με την κουλτούρα ενός ολόληρου λαού, ως de facto «συνενοχή» στον πόλεμο της αστικής τάξης του.
- Ετεροκαθορίζει τον πολιτισμό, αποκλειστικά σε σχέση με την εξουσία. Για τους συντάκτες της ανακοίνωσης, η τέχνη μπορεί να υπάρχει μόνο εντός ενός συστημικού «πολιτικώς ορθού» λόγου, ο οποίος, προφανώς, θα ορίζεται από τα κριτήρια αποδοχής του κάθε φορά ισχυρού.
Αλλιώς… στον Καιάδα.
Η αρχή του κρατικού πογκρόμ
Όπως η ίδια η ανακοίνωση αναφέρει, μια σειρά μεγάλοι διεθνείς πολιτιστικοί οργανισμοί, δεν περίμεναν το Κίεβο: Ξεκίνησαν ήδη από μόνοι τους το πογκρόμ.
- Η Φιλαρμονική του Μονάχου απέλυσε τον Ρώσο καλλιτεχνικό διευθυντή της, μαέστρο, Βαλέρι Γκεργκίεφ. Ο λόγος της απόλυσης είναι επειδή αρνήθηκε να λάβει «σαφή θέση» για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Δηλαδή, δεν υπέγραψε δήλωση. Ο Γκεργκίεφ είναι γενικός και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Μαρίνσκι, επικεφαλής μαέστρος της Φιλαρμονικής του Μονάχου και καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Λευκών Νυχτών στην Αγία Πετρούπολη.
- Είχε προηγηθεί η ακύρωση, την Δευτέρα, των συναυλιών του Θεάτρου Μαρίνσκι, υπό τη διεύθυνσή του, που επρόκειτο να πραγματοποιηθούν τον Απρίλιο στη Φιλαρμονική του Παρισιού. «Οι συναυλίες της ορχήστρας του θεάτρου Μαρίνσκι και του Βαλέρι Γκεργκίεφ που είχαν προγραμματιστεί για τις 9 και 10 Απριλίου στο Pierre Boulez Grand Hall έχουν ήδη ακυρωθεί», αναφέρει η σχετική ανακοίνωση της Φιλαρμονικής. Διευκρινίζει ότι η απόφαση για αλλαγή του προγράμματος συναυλιών «για τους επόμενους μήνες» ελήφθη σε σχέση με την Ουκρανία.
- Η Φιλαρμονική του Παρισιού σχεδιάζει να ανακοινώσει πρόσθετες «ακυρώσεις και αντικαταστάσεις» τις επόμενες ημέρες. Οι αποφάσεις θα ληφθούν «σύμφωνα με τις συστάσεις της κυβέρνησης» της Γαλλίας.
- Το Carnegie Hall στη Νέα Υόρκη ανακοίνωσε ότι ο Γκεργκίεφ δεν θα διευθύνει τη Φιλαρμονική της Βιέννης για τρεις συναυλίες αυτή την εβδομάδα. Ακύρωσε επίσης τη συμμετοχή του πιανίστα Ντενίς Ματσούεφ στη συναυλία της Παρασκευής.
- Η «La Scala» του Μιλάνου απαίτησε από τον Γκεργκίεφ «δήλωση», διαφορετικά θα απομακρυνθεί από τις παραστάσεις με την όπερα «The Queen of Spades», που θα ανέβει στη σκηνή από τις 5 έως τις 13 Μαρτίου.
- Ανάλογη «δήλωση μετανοίας» ζητήθηκε και από την επίσης διεθνούς φήμης Ρωίδα σοπράνο, Άννα Νετρέμπκο, από την Κρατική Όπερα του Βερολίνου και τη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, που απαίτησαν να αποστασιοποιηθεί από τις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το αποτέλεσμα ήταν να ακυρωθούν οι συναυλίες της.
«Σε λίγο θα μου ζητήσουν να διαλέξω μεταξύ Τσαϊκόφσκι και Μπετόβεν»
Είναι προφανές, ότι αυτό το πολιτισμικό πογκρόμ, έλαβε πολύ γρήγορα νεο-μακαρθικά χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα, ακόμη και αν ο καλλιτέχνης δεν είχε καμία πρόθεση να υποστηρίξει έναν πόλεμο, να αρνείται να το κάνει με όρους που εξοντώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Και τι είδους τέχνη μπορεί να παράξει ένας βαθιά υποταγμένος άνθρωπος;
Διότι, αυτό ακριβώς συμβαίνει. Ο πόλεμος στην Ουκρανία χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για να τεθεί επί τάπητος ο στόχος του κεφαλαίου για απόλυτη κυριαρχία στην πολιτιστική δημιουργία και ως ευκαιρία να γίνει αυτό με όρους ανοιχτής κρατικής καταστολής και διωγμών, με απόλυτα ρατσιστικά – εθνοτικά κριτήρια.
Αυτό ακριβώς καταγγέλει, ουσιαστικά, και η επιστολή του Ρώσου μαέστρου, Τουγκάν Σαχίεφ, με την οποία γνωστοποίησε την παραίτησή του από την θέση του αρχιμαέστρου στο Θέατρο Μπολσόι, αλλά και από την διεύθυνση της Εθνικής Ορχήστρας του Καπιτωλίου της Τουλούζης.
Είναι χαρακτηριστικό του τρόπου που ο νεο-μακαρθισμός αναπαρήγαγε την είδηση: Τα δυτικά ΜΜΕ – και από εκεί και τα ελληνικά – μοντάρισαν την επιστολή με τέτοιο τρόπο, ώστε να «ευνουχιστεί» η καταγγελτική ουσία της ενάντια στην αποσύνθεση των ευρωπαϊκών αξιών του Διαφωτισμού. Έτσι, από την φράση του πρωτότυπου «στην Ευρώπη σήμερα με αναγκάζουν να κάνω μια επιλογή και να προτιμήσω το ένα μέλος της μουσικής οικογένειάς μου, από το άλλο», έκοψαν το «στην Ευρώπη», αφήνοντας μετέωρο στον αναγνώστη για το ποιος είναι αυτός που αναγκάζει.
Στην επιστολή, την οποία μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη στο τέλος σε δική μας μετάφραση από το πρωτότυπο, ο Σαχίεφ καταγγέλει τις αρχές της Τουλούζης για την απαγόρευση του Ρωσο-γαλλικού μουσικού φεστιβάλ της πόλης, αλλά και την Ευρώπη: «Σε λίγο θα μου ζητήσουν να διαλέξω μεταξύ Τσαϊκόφσκι, Στραβίνσκι και Σοστακόβιτς και Μπετόβεν, Μπραμς και Ντεμπυσσύ. Αυτό συμβαίνει ήδη στην Πολωνία, μια ευρωπαϊκή χώρα όπου η ρωσική μουσική είναι απαγορευμένη».
Το πογκρόμ στον κινηματογράφο
Συνεπώς, αυτό που συμβαίνει, ξεπερνά την συγκυρία και αφορά απευθείας και απροσχημάτιστα, την ολοκληρωτική ποδηγέτηση ακόμη και κάθε πρόθεσης να δηλωθεί ένας διαφορετικός λόγος, σε κάθε επίπεδο: Από την τέχνη και τα ΜΜΕ, μέχρι τα καφενεία.
Αυτός είναι και ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Ένωση συν-διοργανώνει αυτό το πογκρόμ, πίσω από τα κροκοδείλια δάκρυα για το δράμα του ουκρανικού λαού. Είναι χαρακτηριστικό, ότι πολιτιστικοί φορείς που συνδέονται στενά με τις Βρυξέλλες – και χρηματοδοτούνται με γερμανικό δημόσιο χρήμα – όπως η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου, αποδέχτηκαν από τους πρώτους ανάλογο «κάλεσμα» καταστολής του ρωσικού σινεμά, από την ουκρανική ακαδημία κινηματογράφου, υιοθετώντας πλήρως το απόλυτα σκοταδιστικό σκεπτικό της τελευταίας.
Η Ουκρανική Ακαδημία Κινηματογράφου, λοιπόν, κάλεσε την παγκόσμια κινηματογραφική κοινότητα (φεστιβάλ, παραγωγούς, διανομείς, θεσμικούς φορείς, τους πάντες) να μποϊκοτάρουν τον ρωσικό κινηματογράφο. Από το κάλεσμα ξεχωρίσαμε δύο αποσπάσματα που δείχνουν την προθυμία της συστημικής τέχνης να ιδεολογικοποιήσει και αισθητικοποιήσει την απλή – όσο και ζοφερή – ανάγκη του κεφαλαίου να αναπαραχθεί, ακόμη και στέλνοντας τα παιδιά των εργατών στον θάνατο.
«Όπως γνωρίζετε», γράφει η Ουκρανική Ακαδημία Κινηματογράφου, «από τον Φεβρουάριο του 2014, η Ρωσική Ομοσπονδία διεξάγει πόλεμο κατά της Ουκρανίας, ενεργώντας ως επιτιθέμενος. Η Ρωσία προσάρτησε την Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας και κατέλαβε τμήματα των περιφερειών Λουγκάσκ και Ντονιέτσκ, εδάφη που ανήκουν στην Ουκρανία. Το ρωσικό καθεστώς διαπράττει τακτικά εγκλήματα πολέμου κατά του ουκρανικού άμαχου πληθυσμού, τόσο στις προαναφερθείσες περιοχές όσο και στις παρακείμενες περιοχές».
Αυτό είδαν οι Ουκρανοί κινηματογραφιστές ότι έγινε το 2014.
Δεν είδαν:
- Τα ναζιστοτοτάγματα να ματοκυλούν το Ντονμπάς.
- Τους χιλιάδες νεκρούς αμάχους.
Δεν άκουσαν:
- Την απαγόρευση των κομμουνιστικών και σοβιετικών συμβόλων.
- Την απαγόρευση κομμάτων, οργανώσεων, κινηματικών δράσεων. Τα δημόσια λιντσαρίσματα. Τα γκρεμισμένα μνημεία της αντιφασιστικής και επαναστατικής μνήμης.
- Την νομιμοποίηση και συνταξιοδότηση των ουκρανικών SS. Τις κρατικές τιμές στον μπαντερικό ναζισμό. Τον ανασκολοπισμό της ιστορίας και τις παιδικές κατασκηνώσεις «διαπαιδαγώγησης» των ναζί «παιδαγωγών» του «Αζόφ» και των φίλων τους.
- Το ότι για πρώτη φορά μετά το τέλος του πολέμου, μια ευρωπαϊκή χώρα, εντάσσει στον κρατικό μηχανισμό πατενταρισμένους ναζί, χρηματοδοτεί ναζιστικά τάγματα και τα εντάσσει στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του τακτικού στρατού και στην Εθνοφρουρά, υπό την διοίκηση του υπουργείου Εσωτερικών.
Αλλά αυτή η επιλεκτική «τύφλωση» – αξιοσημείωτη για κινηματογραφιστές – είναι τα «καλά» νέα αυτού του καλέσματος. Διότι, πιο κάτω, ανοίγουν οι πύλες του εθνικιστικού ζόφου, του ρατσιστικού ερέβους, εκείνου του καταλήγει στον συνηθισμένο, τυφλό, καθημερινό φασισμό της διπλανής πόρτας:
«Όμως σε μια εποχή που οι παγκόσμιες δυνάμεις επιβάλλουν οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις στη Ρωσική Ομοσπονδία, η χώρα συνεχίζει να δραστηριοποιείται στον πολιτιστικό τομέα. Ειδικότερα, αρκετές ταινίες της Ρωσίας γίνονται δεκτές τακτικά στα προγράμματα των περισσότερων παγκόσμιων κινηματογραφικών φεστιβάλ και δαπανώνται σημαντικοί πόροι για την προώθησή τους.
»Αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας δεν είναι μόνο η διάδοση προπαγανδιστικών μηνυμάτων και παραποιημένων γεγονότων. Ενισχύει επίσης την πίστη της ρωσικής κουλτούρας – την κουλτούρα του επιτιθέμενου κράτους, που εξαπέλυσε αδικαιολόγητο και απρόκλητο πόλεμο στην κεντρική Ευρώπη. Ακόμη και η ίδια η παρουσία ρωσικών ταινιών στο πρόγραμμα των παγκόσμιων κινηματογραφικών φεστιβάλ δημιουργεί την ψευδαίσθηση της εμπλοκής της Ρωσίας στις αξίες του πολιτισμένου κόσμου.».
Ο κινηματογράφος, λοιπόν, από τον Αϊζενστάιν μέχρι τον μικρομηκά στις γειτονιές της Μόσχας, «δημιουργεί την ψευδαίσθηση της εμπλοκής της Ρωσίας στις αξίες του πολιτισμένου κόσμου.».
Την «ψευδαίσθηση».
Διότι, σύμφωνα με την Ουκρανική Ακαδημία Κινηματογράφου, στην πραγματικότητα, δεν γίνεται μια μη πολιτισμένη χώρα, να δημιουργεί κινηματογράφο. Μόνο κρατική προπαγάνδα.
Διότι, για την Ουκρανική Ακαδημία Κινηματογράφου – και τους φίλους της – η τέχνη κρίνεται με κριτήρια καταγωγής. Και μπορεί, φυσικά, να προπαγανδίζει την εξουσία, αρκεί να πρόκειται για τα δικά μας αφεντικά.
Αλλιώς δεν ανήκει στον «πολιτισμένο κόσμο».
«Ο ρωσικός πολιτισμός αποτελεί απειλή για την εθνική ασφάλεια άλλων χωρών»
Την ίδια ακριβώς ιδεολογική βαρβαρότητα, αναπαράγει και το Ουκρανικό Ινστιτούτο, το οποίο συνυπογράφει και την αρχική ανακοίνωση.
Σε συνέντευξή του, ο Αλίμ Αλίεφ, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Ουκρανικού Ινστιτούτου και επικεφαλής του ουκρανικού παραρτήματος της διεθνούς οργάνωσης συγγραφέων PEN, δεν μπορεί να κρύψει την χαρά του για το ότι, όπως το θέτει, «έρχονται τανκς για την ρωσική κουλτούρα».
Να σημειωθεί, ότι το ουκρανικό παράρτημα, του οποίου ηγείται ο κ. Αλίεφ, έχει το καθεστώς της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «για την προστασία της ελευθερίας του λόγου και των δικαιωμάτων των δημιουργών».
Το δε Ουκρανικό Ινστιτούτο είναι κρατικό ίδρυμα που δημιουργήθηκε από το καθεστώς του Κιέβου το 2017 για να προωθεί την «ουκρανική κουλτούρα» και να διαμορφώνει μια «θετική εικόνα της Ουκρανίας στον κόσμο». Γι’ αυτό και υπάγεται στο υπουργείο Εξωτερικών. Υπενθυμίζεται ότι την εκδοχή της «ουκρανικής κουλτούρας» που προωθεί το ινστιτούτο, την ορίζει ένα κράτος που ποινικοποίησε την κομμουνιστική ιδεολογία, ανασκολοπίζει την σοβιετική ιστορία και χρηματοδοτεί με δημόσιο χρήμα τα φασιστοτάγματα που ματοκυλούν το Ντονμπάς.
«Βλέπουμε παραδείγματα όπου ο ρωσικός πολιτισμός αποτελεί απειλή για την εθνική ασφάλεια άλλων χωρών. Όταν οι άνθρωποι δένονται συναισθηματικά, δεν βλέπουν τι είδους τέρας μεγαλώνει δίπλα τους» δηλώνει ο κ. Αλίεφ. «Κανένας ρωσικός κρατικός θεσμός – και πρέπει να καταλάβουμε ότι αν μιλάμε για πολιτιστικούς θεσμούς, τότε οι περισσότεροι είναι κρατικοί ή σχεδόν κρατικοί – δεν έχει ηθικό δικαίωμα να εκπροσωπείται κάπου. Δεν μπορεί να υπάρχουν ρωσικά έργα στη Μπιενάλε της Βενετίας, και στην Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης δεν πρέπει να υπάρχει ένα τεράστιο περίπτερο με την επιγραφή “Ρωσία”» συνεχίζει.
Δεν φτάνει όμως μόνο το μποϊκοτάρισμα του Τσαϊκόφσκι, του Τσέχοφ, του Ντοστογιέφσκι, του Τολστόι, του Μαγιακόφσκι, του Αϊζενστάιν σε αυτό το άξιο παιδί του Βολταίρου. Θέλει μποϊκοτάρισμα σε bloggers, δημοσιογράφους, δημόσια πρόσωπα, δημόσιες πρωτοβουλίες που σχετίζονται με τη Ρωσία. Και βέβαια, σε πανεπιστήμια και επιστημονική έρευνα, με μπλοκάρισμα και της χρηματοδότησης τους.
Η Ελλάδα πήγε πάλι «στη σωστή πλευρά της ιστορίας» και διώκει τον Τσαϊκόφσκι
[............................................................]
Διαβάστε τη συνέχεια του κειμένου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου