Τρίτη, Μαΐου 31, 2022

Ιωάννης Συκουτρής (1901-1937) : ΑΦΙΕΡΩΜΑ

 Αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ στον Ιωάννη Συκουτρή - Γραφείο Τύπου ΕΡΤ

1. Ιωάννης Συκουτρής - Βικιπαίδεια

_____________________________

 

2. Συκουτρής Ιωάννης: Αδικοχαμένος Ιδεαλιστής Φιλόσοφος

      https://www.peri-grafis.net/banner-logo_site.jpg 

 ΠΗΓΗ :peri-grafis.net

 

          Βιογραφικό

                  (απόσπασμα από τον "Ηρωϊκό Τρόπο Ζωής")

   "Η ζωή είν' ένας διαρκής αγών, μία αδιάκοπος, χωρίς τέρμα και χωρίς σταμάτημα, μάχη εναντίον της φύσεως, εναντίον των άλλων ανθρώπων, εναντίον του εαυτού μας... Ο ηρωικός 'Ανθρωπος αποτελεί ο ίδιος κέντρον του εαυτού του, ελεύθερος εις την απομόνωσίν του, αριστοκρατικός με την απόστασιν εις την οποίαν κρατεί τους άλλους, απτόητος με το θάρρος της προσωπικής του γνώμης και της προσωπικής του ευθύνης, υπερήφανος μέσα εις το άβατον τέμενος της μοναξιάς του. Δι' αυτό δεν καταδέχεται να φθονεί, μήτε να παραβγαίνει με τους άλλους· δεν χρειάζεται να βεβαιώνει εις τον εαυτό του μ’ αυτό το μέσον, με την εξωτερικήν αναγνώρισίν του δηλαδή, την υπεροχήν του... Γνωρίζει, ότι σημασίαν δεν έχει το περιεχόμενον των ιδεών ενός ανθρώπου, αλλ' η ψυχική δύναμις με την οποίαν τας κατέκτησε και τας κατέχει, όχι το τι πιστεύεις, αλλά το πώς πιστεύεις ό,τι πιστεύεις... Υπερήφανος είναι, όχι εγωιστής. Δι' αυτό σπαταλά τον εαυτό του. Η ευτυχία του είναι να δαπανά, ακριβέστερον ακόμη: να δαπανάται".         Ιωάννης Συκουτρής

     Ο Ιωάννης Συκουτρής ήταν Έλληνας φιλόλογος που διετέλεσε υφηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γνήσιο τέκνο του μεσοπολέμου εξέφρασε την αγωνία που γέννησε ο Α' Παγκ. Πόλ. και βίωσε την οδύνη από την αποτυχία της μικρασιατικής εκστρατείας. Η απώλεια, επίσης, της προσφιλούς πατρίδας του Σμύρνης συσσώρευσε στη ψυχή του μεγάλη πικρία.
     Είναι ιδιαίτερα γνωστός για το εξαιρετικής ποιότητας έργο του, που δεσπόζουν οι εκδόσεις κι οι εισαγωγές στη "Ποιητική" του Αριστοτέλη, το "Συμπόσιο" του Πλάτωνα, αλλά και για την αυτοκτονία του σε νεαρή ηλικία. Πέρασε πάνω από μισός αιώνας από τότε που έδωσε τέλος στη ζωή του ο μεγάλος φιλόλογος και δάσκαλος, εξακολουθεί ωστόσο να κατέχει περίοπτη θέση στις συνειδήσεις των μυημένων, ενώ παραμένει παντελώς άγνωστος στο πλατύ κοινό. Υπήρξε μέγιστος στο χώρο του όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σ' όλη την Ευρώπη.
     Βασικό στοιχείο της προσωπικότητας του ήταν το πάθος του κατά της ανευθυνότητας, το ίδιο πάθος τον χαρακτήριζε στο στίβο των ιδεών. Με πάθος πολεμούσε ό,τι δεν πίστευε, ποτέ όμως δεν καταδίκαζε τους εκφραστές αντιθέτων απόψεων ούτε φυσικά τους απέκλειε από τον πνευματικό του κύκλο. Λεπτοκαμωμένος, με πρόσωπο χλωμό που φωτιζόταν από ένα θερμό χαμόγελο, ανέβαινε στην έδρα κι ασκούσε τη γοητεία του με το στοχαστικό και συναρπαστικό του λόγο. Βασικό στοιχείο της προσωπικότητας του ήταν το πάθος του κατά της ανευθυνότητας, το ίδιο πάθος τον χαρακτήριζε στο στίβο των ιδεών. Το αμφιθέατρο, όταν δίδασκε, ήταν πάντα ασφυκτικά γεμάτο, κάτι που ενοχλούσε , φυσικά, τους συναδέλφους του καθηγητές. Η διδασκαλία του συνδύαζε την εμβρίθεια και την έξαρση. Κατάφερνε ακόμη και τα πιο ανιαρά κείμενα να τα μεταμορφώνει σ' εναργές και συναρπαστικό γεγονός. Μέρος του πολυπληθούς ακροατηρίου του ανήκε σε διαφορετικούς ιδεολογικούς χώρους, ωστόσο, στο τέλος της διάλεξης ακολουθούσαν ενθουσιώδεις και θερμές εκδηλώσεις αποδοχής. Σε κατ' ιδίαν συζητήσεις υποστήριζε ότι:

   "Ο δάσκαλος οφείλει να ζωντανεύει το κείμενο, να το ζει και να το δίδει όπως ένας ηθοποιός".

     Γεννήθηκε 1η Δεκέμβρη 1901, στη λαϊκή συνοικία Γιοφύρι της Σμύρνης, πρωτότοκος γιος φτωχής οικογένειας με χιώτικη καταγωγή, βιοπαλαιστές. Τα οικονομικά μέσα της οικογένειάς του ήτανε περιορισμένα αλλά οι εξαιρετικές σχολικές επιδόσεις του, από το δημοτικό κιόλας εξασφάλιζαν την οικονομική υποστήριξη της Αρχιεπισκοπής Σμύρνης ώστε να κατορθώσει να ολοκληρώσει τη φοίτησή του στο σχολείο.
     Οι φιλολογικές του επιδόσεις φάνηκαν ήδη από τα κείμενα που έγραφε σε σχολικό περιοδικό κι από την ικανότητα χειρισμού της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Τον στήριξε ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος κι η Ευαγγελική Σχολή, που τον δέχτηκε υπότροφο για όλα τα μαθητικά του χρόνια. Το 1917 πεθαίνει ο πατέρας του. Το 1918 αποφοίτησε απ' την Ευαγγελική Σχολή της Πόλης με άριστα. Αλλά το άριστα του πτυχίου του δε καλύπτει ούτε τις ατέλειωτες ώρες που πέρασε ξεκοκαλίζοντας τη πλούσια βιβλιοθήκη της Σχολής, ούτε τη ρητορική του δεινότητα, ούτε την ικανότητά του να συγγράφει στα αρχαία ελληνικά, ούτε τη συνεργασία του στο περιοδικό Αμάλθεια, όπου μαθητής ακόμα δημοσίευε φιλολογικές μελέτες με το ψευδώνυμο Αντιφών. Τελειόφοιτος ίδρυσε το φιλολογικό σύλλογο Επιστημονική Σμυρναίων Σύμβασις. Κατόπιν διορίστηκε δάσκαλος στην Αστική Σχολή, στη κωμόπολη (Μουραδιέ) Γκιαούρκιοϊ της Μαγνησίας κι εκεί οργάνωσε τον Εθνικόν Όμιλον, που τα μέλη του ορκίστηκαν να μη μιλούν παρά μόνον Ελληνικά.
     Στα χρόνια του Α' Παγκ. Πολ. (1914-1919) οι νέοι της Σμύρνης ήσαν αποκλεισμένοι χωρίς καμιά δυνατότητα μετακίνησης προς την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Συκουτρής κατάφερε όμως να διαφύγει επιβιβαζόμενος σε ελληνικό πολεμικό πλοίο και να φθάσει στην Αθήνα ασφαλής το 1919. Γράφτηκε ως 2ετής στη Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, απ' όπου αποφοίτησε το 1922. Η τάση του να ιδρύει άτυπους «συνδέσμους» επαληθεύτηκε κι εδώ. Γοργά συγκέντρωσε γύρω του ομάδα από Σμυρνιούς, φιλόλογους, -αλλά όχι μόνο-, συμφοιτητές και τους έπεισε να πάρουν έκαστος εν αρχαιοελληνικό όνομα: Πύθων ήταν ο Κ. Θ. Δημαράς, Ευφορίων ο Β. Τατάκης, Ιοφών ο Α. Καλογεράς, Μάγνης ο Ι. Τσικνόπουλος κ.λπ. Αυτή η ομάδα, που αυτονομάστηκε Αθάνατη Παρέα, συνήθιζε να κάνει μακρινές πεζοπορικές εξορμήσεις στους αρχαιολογικούς τόπους, που τότε ήταν οι περισσότεροι άγνωστοι και δεν τους επισκέπτονταν παρά εγγλέζοι περιηγητές. Στην τοπογραφική, αρχαιολογική και γενικότερα αρχαιογνωστική ενημέρωση ο Συκουτρής πρωταγωνιστούσε, όπως αναμφισβήτητα πρωταγωνιστούσε και στις πολλές σοβαρές συζητήσεις της παρέας. Δεν ήταν μόνον οι απέραντες γνώσεις του, αλλά κι η ευστροφία κι η επιχειρηματολογική του δεινότητα που τον καθιστούσαν ακαταμάχητο, διαλεκτικά αντάξιο του σοφιστή Αντιφώντα του Ραμνούσιου, που συνέχιζε να χρησιμοποιεί το όνομά του, και βέβαια η παρέα δε παράλειψε στις εξορμήσεις της να επισκεφτεί (με τα πόδια!) τον Ραμνούντα.
     Τα χρόνια των σπουδών του τα οικονομικά προβλήματα συνεχίζονταν, αλλά κάλυπτε τις ανάγκες του μ' εργασία ως βοηθός στο Σπουδαστήρι της Φιλοσοφικής Σχολής και με τα έσοδα από τις υποτροφίες του Σεβαστοπούλειου Διαγωνισμού, όπου συμμετείχε 2 φορές. Τα φοιτητικά του χρόνια τα πέρασε κοντά σε μια γερόντισσα θεία που του πρόσφερε στέγη σ' ένα υγρό υπόγειο σε μια συνοικία του Πειραιά. Τα μεσημέρια, μη μπορώντας να πάει σπίτι του, κατέφευγε στον Εθνικό Κήπο. Εκεί κρυφά από τα αδιάκριτα βλέμματα των περαστικών μελετούσε κι έτρωγε σε καθημερινή βάση ψωμί κι ελιές κυριολεκτικά. 'Αρχιζε ν' αδυνατίζει επικίνδυνα και σχεδόν έφτασε στο προφυματικό στάδιο. Δύο καθηγητές του, που είχαν διαπιστώσει τη πενία του, αλλά και την αξία του, του υπέδειξαν να πάρει μέρος σε έναν διαγωνισμό που προκηρυσσόταν μεταξύ των φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής. Φυσικά ήλθε πρώτος και το χρηματικό έπαθλο τον ανακούφισε αρκετά.
     Φυσικά αποφοίτησε κι από κει με το άριστα, τον Ιούλιο του 1922 κι άρχισε αμέσως να ετοιμάζει την επιστροφή στη Σμύρνη προκειμένου να προσφέρει τις υπηρεσίες του σα φιλόλογος και στρατιώτης, τα γεγονότα όμως τον πρόλαβαν. Η άλωση της Μ. Ασίας ήτανε γεγονός. Ο ίδιος ονόμασε την χρονιά κείνη έτος συμφοράς. Αυτή η καταστροφή ματαιώνει τα σχέδιά του. Όσο κι αν ήθελε να συνεχίσει ανώτερες σπουδές, έπρεπε μετά το θάνατο του πατέρα να συντηρήσει την οικογένειά του. Τα επόμενα 2 χρόνια μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε ως καθηγητής στο Παγκύπριο Ιεροδιδασκαλείο Λάρνακας και παράλληλα ασχολήθηκε με την μελέτη ποικίλων εκφάνσεων του κυπριακού πολιτισμού και προσπάθησε να οργανώσει την πνευματική και επιστημονική ζωή του τόπου ιδρύοντας συλλόγους κι εκδίδοντας τα Κυπριακά Χρονικά. Απίστευτο κι αξίζει να σημειωθεί λεπτομερέστερα, το τι κατόρθωσε μέσα σε 20 μήνες περίπου, όσο έμεινε κει.
     Παράλληλα με τη διδασκαλία, που τον απασχολούσε 32 ώρες τη βδομάδα και που η επιτυχία της του χάρισε την εκτίμηση και τη φιλία του Μητροπολίτη Κιτίου Νικόδημου, ο νεοδιόριστος φιλόλογος ιδρύει (τι άλλο;) έναν Όμιλο Νέων στη Λάρνακα, δίνει διαλέξεις, συμμετέχει ενεργά στην ιδρυτική κίνηση του Συνδέσμου Λειτουργών Μέσης Εκπαιδεύσεως, εκδίδει την Επιστημονική Επετηρίδα των καθηγητών κι ένα περιοδικό δικό του, τα Κυπριακά Χρονικά, όπου δημοσιεύει πλήθος λαογραφικές, αρχαιολογικές, παλαιογραφικές, ιστορικές κ.λπ. μελέτες σε κυπριακά θέματα. Το υλικό τους το συγκεντρώνει πεζοπορώντας βδομάδες ολάκερες στα χωριά και τις πολιτείες του νησιού. Ο στόχος του, όσο ήταν στην Κύπρο, έχει διατυπωθεί από τον ίδιο:

   "Σκέπτομαι, ή μάλλον ελπίζω να μη μείνω κι άλλον χρόνον, αλλ' ακριβώς δι' αυτό θέλω ν' αφήσω καλήν ανάμνησιν και προσέτι, το σπουδαιότερον, ακριβώς δι' αυτό δεν θέλω να φειδωλευθώ τας δυνάμεις μου εις το να δώσω μίαν ώθησιν εις την Σχολήν και τον τόπο. Πρέπει να δώσω απ' τα Κυπριακά Χρονικά κατεύθυνσιν στους εδώ λογίους, να εξακολουθήσουν ό,τι προσπάθησα ν' αρχίσω. Η εργασία μου εδώ κι η προσπάθειά μου είναι μάλλον να δημιουργήσω επιστημονική ζωή παρά να εργασθώ επιστημονικά, και πιστεύω πως κάτι κατόρθωσα. Αν θα εξακολουθήσει, άλλος λόγος. Είναι μια αρχή κι είναι η πρώτη απόπειρα".

     Το 1924 επέστρεψε στην Αθήνα κι εργάζεται σα βοηθός του Φιλοσοφικού Σπουδαστηρίου στο Πανεπιστήμιο. Το 1925 αναγορεύτηκε διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, παντρεύεται τη Χαρά Πετυχάκη (που δικαίωνε και τα δυο της ονόματα) κι αναχώρησε για σπουδές Κλασικής Φιλολογίας στη Γερμανία, -με υποτροφία-, όπου παρέμεινε μέχρι το 1929.

             
                                                    εδώ παρέα με φίλους στη Κύπρο

     Σπούδασε στα πανεπιστήμια Βερολίνου και Λειψίας κοντά στους 2 μεγαλύτερους φιλολόγους της εποχής: U. von Wilamowitz-Μoellendorff και W. Jaeger. Εκείνα τα χρόνια ήταν τα πιο παραγωγικά σε φιλολογικές μελέτες τις οποίες δημοσίευε σε πολλά φιλολογικά περιοδικά και για λίγο μετέβη στη Γαλλία, όπου μελέτησε κι εκεί κάποια ελληνικά χειρόγραφα. Η διδακτορική του διατριβή είχε θέμα τον "Επιτάφιο" του Δημοσθένη για τους πεσόντες Αθηναίους οπλίτες της Χαιρώνειας, οποίος εθεωρείτο νόθο έργο κι ο Συκουτρής απέδειξε ότι ήταν γνήσιο. Ενδεικτικό της φήμης που απέκτησε είναι το γεγονός ότι ο Wilamowitz τον είχε εντάξει στο φιλολογικό σύλλογο Graeca Wilamowitziana, αποτελούμενος από φιλόλογους, που στις συναντήσεις τους ερμήνευαν κλασικούς Έλληνες συγγραφείς. Ήτανε το μόνο μέλος μη γερμανικής καταγωγής που συμμετείχε στον σύλλογο.
     Η μαθητεία του εξελίσσεται γρήγορα σε επιστημονικό θρίαμβο. Οι εργασίες του για το Δημοσθένη, το Σπεύσιππο, τους Σωκρατικούς, την αρχαία ελληνική και βυζαντινή Επιστολογραφία κ.λπ. εντυπωσιάζουν με την πρωτοτυπία και την ευστοχία τους. Οι σοφοί της Δύσης δε φείδονται σ' επαίνους για τον νεαρό έλληνα φιλόλογο, που τους βάζει τα γυαλιά, και τα πιο έγκριτα περιοδικά (HERMES, ZEIT, BYZANTINISCHE, Αθηνά) προσφέρουν τις σελίδες τους για να δημοσιευτούν άρθρα και κριτικές του. Ξεχωριστή τιμή: ο διάσημος εκδοτικός οίκος Τeubner του εμπιστεύεται να συνεχίσει την έκδοση του Δημοσθένη, που είχε διακοπεί με το θάνατο του Fuhr.

         
                                               εδώ με συναδέλφους στη Γερμανία

ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

peri-grafis.net: «Συκουτρής Ιωάννης: Αδικοχαμένος Ιδεαλιστής Φιλόσοφος»

____________________________

3.

Κατεβάστε δωρεάν: Ιωάννης Συκουτρής – ‘Φιλοσοφία της Ζωής’ (pdf)

Σε αυτό το μικρό βιβλίο του Ιωάννη Συκουτρή υπάρχει το περίφημο κείμενο «Η ηρωική αντίληψη της ζωής». Είναι ένα μόνο κεφάλαιο της προσπάθειας που κάνει εδώ ο συγγραφέας να προσεγγίσει την ευδαιμονία, εμπνευσμένος από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, στην οποία αφιέρωσε τη ζωή του.

Κατεβαίνει σε μορφή pdf εδώ.

Μπορείτε να διαβάσετε τον πρόλογο του βιβλίου εδώ, και το κεφάλαιο «Η ηρωική αντίληψη της ζωής» εδώ.

Περισσότερα e-books στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του Ερανιστή, ΕΔΩ.


 

 

 ___________________

 ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

https://www.in.gr/wp-content/uploads/2020/12/sykoutris.3.jpg 

4.ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΥΚΟΥΤΡΗΣ (1901-1937) - Εἶς μέγας Ἕλλην φιλόλογος & φιλόσοφος

 Ἐκπομπή ἀπό τό Ἀρχεῖον τῆς ΕΡΤ γιά τόν νεοέλληνα φιλόλογο & ὑφηγητή τοῦ ΕΚΠΑ, Ἰωάννη Συκουτρή, ὅστις αὐτοκτόνησε ἐν ἠλικίᾳ 36 ἐτῶν ἀπό τήν λήψιν ὑπνωτικῶν χαπιῶν.

__

_________________________

Ιωάννης Συκουτρής: «Με χωρίζει απόστασις από το ύψος του Πλάτωνα» -  Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online 

4. Ιωάννης Συκουτρής (1901-1937) - Σμύρνη. Από την εκπομπή "Άξιον Εστί"

 

Ο Bασίλης Βασιλικός, η Δέσποινα Βλασσοπούλου, ο Σωκράτης Σκαρτσής, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος και Αναστασία Καραστάση συζητούν  για τον έξοχο ελληνιστή , δάσκαλο και φιλόσοφο αλλά και για το αντιδραστικό κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον, που τον εξώθησε στην αυτοκτονία.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης: ΑΔΙΑΝΤΡΟΠΑ!...

  Δεν ντρέπονται τα ΜΜΕ να εξαφανίζουν ακόμα και την Καρυστιανού; Δημήτρης Κανελλόπουλος Τόσο σημαντική είναι η πολιτική προστασία των Μη...