Νίκος Δαββέτας
Ταφικά έθιμα*
[ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ/ΑΝΟΙΧΤΟ ΒΙΒΛΙΟ, 22.04.2022- Επιμέλεια: Μισέλ Φάις]
Πηγή: efsyn.gr
Οι φτωχοί δεν έχουν ιδιόκτητο τάφο. Ούτε και οι μικρομεσαίοι. Οι τιμές των τάφων στα νεκροταφεία των μεγάλων πόλεων είναι πια απλησίαστες. Οι αντιπολιτευόμενες εφημερίδες γράφουν «τιμές-φωτιά, αποθαρρυντικές για τους χαμηλόμισθους και τους συνταξιούχους». Τα τριετή ενοίκια των δημοτικών νεκροταφείων αυξήθηκαν κι αυτά τους τελευταίους μήνες επιβαρύνοντας τους συγγενείς των εκλιπόντων με πρόσθετες δαπάνες. «Οι καταναλωτές μένουν απροστάτευτοι!» διαμαρτύρονται οι ζωντανοί.
Οσοι και όσες από εμάς δεν προλάβαν να συμφιλιωθούν με την ιδέα της αποτέφρωσης, το μόνο που μας σώζει είναι και σε αυτή την περίπτωση ο νόμος περί κληρονομιών. Αν κάποιος από τους προγόνους σου είχε φανεί προνοητικός μπορεί να σε περιμένει ένας οικογενειακός τάφος, έστω και των τυπικών διαστάσεων, δίχωρος ή μονόχωρος, με ή άνευ γλυπτικού διάκοσμου. Αλλά και η αγορά τάφου δεν σου εξασφαλίζει πάντοτε την τελευταία κατοικία, ούτε μελλοντικές αποδόσεις στους τεθλιμμένους οικείους. Κλασικό παράδειγμα ο παππούς μου, Λάζαρος Παυλέας. Λίγο πριν την αποδημία του, όταν ακόμη «υπήρχαν λεφτά», αγόρασε σε πολύ καλή τιμή έναν ταφικό χώρο στην ιδιαίτερη πατρίδα του, ελαφρώς μεταχειρισμένο. Κοινώς από δεύτερο χέρι. Τον διαμόρφωσε κατάλληλα και είχε τη χαρά -τρόπος του λέγειν- να τον χρησιμοποιήσει πρώτος ελπίζοντας πως σύντομα θα του έκανε παρέα η γηραιά και θεοσεβούμενη σύζυγός του. Υπόδειγμα ενάρετης γυναίκας, κατ’ άλλους θρησκόληπτης κι αλαφροΐσκιωτης ύπαρξης. Οσοι παραβρεθήκαμε στην κηδεία του καταλάβαμε αμέσως γιατί ήταν δίχωρος.
Στην ουσία αναπαρήγαγε μέσα στη γη το υπνοδωμάτιό τους. Τα πορτατίφ μόνον έλειπαν και ο ολόσωμος καθρέφτης. Ο παππούς όμως, που πίστευε στην τρυφηλή αιωνιότητα, εν τόπω χλοερώ, δεν είχε υπολογίσει τη φιλόδοξη τοπική αυτοδιοίκηση που αποφάσισε στην κυριολεξία εν μιά νυκτί -νύχτα πάντα συνεδριάζουν αυτοί οι λαοπρόβλητοι θεσμοί- να προχωρήσει στην απαλλοτρίωση του μικρού επαρχιακού νεκροταφείου και των πέριξ οικοπέδων, για να δημιουργηθεί στη θέση του χώρος επεξεργασίας και ταφής αστικών απορριμμάτων με τη βοήθεια μεγάλης ρωσικής εταιρείας που ειδικεύεται στη διαχείριση αποβλήτων, μεταβάλλοντας πολλές εκτάσεις της Ανατολικής Ευρώπης σε τόπους υγειονομικής ταφής. Τα σχέδιά της επίσης προέβλεπαν, όπως διαβάσαμε στον τοπικό Τύπο, και τη δημιουργία δεντροφυτεμένου πάρκου αφιερωμένου στην ειρήνη και τη φιλία των λαών.
Μας έστειλαν, για τυπικούς φαντάζομαι λόγους, ένα χαρτί με το οποίο μας καλούσαν -εντός επταημέρου- να προχωρήσουμε στην εκταφή του παππού μας, στην ανακομιδή των οστών και τη μεταφορά των μαρμάρων του απέριττου τάφου στον κατάλληλο αποθηκευτικό χώρο που μας διέθετε η εταιρεία. Στην ακροτελεύτια παράγραφο μας προειδοποιούσαν ότι μετά και την πάροδο δεκαπενθημέρου, αν δεν είχαμε κάνει καμιά ενέργεια μεταφοράς, ουδεμία ευθύνη θα έφερναν οι μπουλντόζες του εργολάβου που θα έθαβαν κάτω από τόνους χώματος οστά, σταυρούς και μάρμαρα ισοπεδώνοντας την περιοχή για τη νέα χρήση της. Υποθέτω ότι οι περισσότεροι ντόπιοι θα πρόλαβαν τις προθεσμίες. Εμείς, και δυο-τρεις ξενομερίτες, όχι. Πέρασαν νομίζω τουλάχιστον δέκα ημέρες μέχρι να ανακαλύψουμε το τελευταίο έγγραφο του δήμου μέσα στη στοίβα των τακτικών λογαριασμών από τράπεζες και οργανισμούς κοινής ωφέλειας και όταν τελικά το διαβάσαμε και κατανοήσαμε πλήρως το περιεχόμενό του ήταν ήδη αργά.
Την ύστατη στιγμή κινητοποιηθήκαμε περισσότερο για τα μάτια του κόσμου, αν και η μικρή τοπική κοινωνία μόνο κατ’ όνομα μας γνώριζε. Η πικρή αλήθεια ήταν ότι κινητοποιηθήκαμε για να ρίξουμε στάχτη στα μάτια της γιαγιάς μας. Κανείς δεν τολμούσε να αποκαλύψει στη σύζυγό του τον δεύτερο θάνατο του λατρευτού της άντρα. Τι θα της λέγαμε και ποιος θα αναλάμβανε αυτόν τον ρόλο; Η μικρή της κόρη και θεία μου πρότεινε το δόγμα του σοκ: να την οδηγήσουμε κάποιο Σάββατο στον χώρο όπου βρισκόταν άλλοτε το νεκροταφείο, πριν ακόμη αρχίσουν οι εργασίες αποκατάστασης, και να αφήσουμε την εικόνα να μιλήσει από μόνη της. Πράγματι, το Σάββατο του Λαζάρου, ανήμερα της γιορτής του μακαρίτη, καταφτάσαμε στο παλιό νεκροταφείο που οι «φαγάνες» του δήμου το είχαν ήδη ξεπατώσει. Στο κέντρο του δέσποζε ένας θεόρατος κρατήρας λες και είχε πέσει ατομική βόμβα. Ξεριζωμένα δέντρα, παγκάκια, πέτρες, κιγκλιδώματα, όλα μια άμορφη μάζα είχαν στοιβαχτεί αριστερά και δεξιά της εισόδου. Η γιαγιά μου σταυροκοπήθηκε τρις και ανακουφισμένη μάλλον αναφώνησε με το βλέμμα στραμμένο προς τον ουρανό: «Μέγας είσαι Κύριε και θαυμαστά τα έργα Σου! Το ‘πε και το ‘κανε ο Λάζαρος, όπως ο συνονόματός του».
Το τελευταίο βιβλίο του Ν. Δαββέτα είναι το μυθιστόρημα «Άντρες χωρίς άντρες» (Βραβείο The Athens Prize for Literature του περιοδικού (δε)κατα & Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος)
___________________
* ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΠΑΣΧΑΛΙΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ (efsyn.gr/Νησίδες # 493)
« Τέσσερις συγγραφείς - Νίκος Δαββέτας, Σοφία Νικολαΐδου, Φαίδωνας Ταμβακάκης, Άκης Παπαντώνης - διαφορετικού θεματικού ορίζοντα και υφολογικών συντεταγμένων, έγραψαν ένα πασχαλιάτικο διήγημα αποκλειστικά για τους αναγνώστες της Εφημερίδας των Συντακτών. Τέσσερις ιστορίες που εστίασαν στο ανθρωποκεντρικό/υπερβατικό αίσθημα της Μεγάλης Εβδομάδας και, υπόρρητα, στον απόηχο της βαρβαρότητας από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. » Μισέλ Φάις.
Ταφικά έθιμα, του Νίκου Δαββέτα
Τα πάθη των ανθρώπων, της Σοφίας Νικολαΐδου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου