Ιστορίες για βιβλία #12: Η αμερικάνικη κατάφαση του Τζέιμς Ελρόι
Τζέημς Ελρόι
Είμαστε μια κοινωνία που όλοι θα χωρέσουν. Η καταγγελία της διαφθοράς δεν είναι και αμφισβήτηση του συστήματος.
Στα 60s το αμερικάνικο όνειρο ανήκε στους βετεράνους, είτε είναι ο ήρωας του Μέιλερ, είτε o Κένεντι και ο Μάικλ Κορλεόνε. Ο έφηβος Τζέιμς Ελρόι ήταν νεοναζί σε εβραϊκό σχολείο, γιος μιας δολοφονημένης γυναίκας, και ενός πατέρα μεγάλης ηλικίας που προσπαθεί να τη βγάλει όπως-όπως, 1.90 και καθώς λέει με το μισό του βάρος σε σπυράκια, περιδιάβαινε το Λος Άντζελες με ένα κρούζερ ποδήλατο scwhinn corvette. Δεν ξέρω αν γίνεται πιο παρίας.
Ο Ελρόι μου αρέσει πολύ, είναι το είδος της λογοτεχνίας που αγαπώ. Είναι ιστορίες χωρίς ακροβατικά και σχεδόν χωρίς λογοτεχνία. Ένα ποτήρι μπύρας είναι δύο λέξεις: ποτήρι και μπύρας, όχι τέσσερεις λογοτεχνιασμένες γραμμές που επιδεικνύουν τη μαγκιά του συγγραφέα. Έχει έλεγχο της γραφής του, ξέρει να γράφει και έχει μεγάλη ευελιξία. Αλλά δεν σε απασχολεί ποτέ η γραφή του. Το ύφος είναι τόσο ουδέτερο που οι σημασίες προκύπτουν από τις ιστορίες, ενώ ο ναρκισσισμός του συγγραφέα δεν φαίνεται πουθενά στο μπακγκράουντ.
Οι εικόνες: Εκείνες οι λοσαντζελίτικες διώροφες πολυκατοικίες με τις εισόδους των διαμερισμάτων στα περιμετρικά μπαλκόνια. Οι μεγάλες ευθείες με τα παγκόσμια γνωστά ονόματα, Hollywood blvd, Wilshire, Sunset, drive in και τάκος και αμερικάνικα αυτοκίνητα και σούπερ σταρ, ένα αγόρι 10 χρονών σε ένα τέτοιο διαμέρισμα, μεσάνυχτα, βλέπει στην τηλεόραση το «Dragnet». Βάλτε το στο YouTube και ακούστε και το μουσικό σήμα. Αυτό σε ένα σκοτεινό διαμέρισμα, με έναν πιτσιρίκο να περιμένει τον πατέρα του που κάνει λογιστικά για τα ντράγκστορ και δουλειές του ποδαριού είναι μια εικόνα βαθιάς, δυστοπικής μοναξιάς. Ακόμα: οι κονσέρβες μακαρόνια με σάλτσα της μητέρας του και, μετά τη δολοφονία της, η τηγανητή χοληστερίνη, το βασικό στοιχείο της διατροφής του πιτσιρικά και του φτωχού, ματαιωμένου πατέρα με το θρυλούμενο μεγάλο πουλί και το διαμέρισμα που βρωμάει απεριποίητη σκυλίλα. Το Λος Άντζελες των παιδικών του χρόνων είναι μια χωριατούπολη, είναι και ο για ένα τέταρτο του αιώνα σερίφης, Γιουτζίν Μπισκάιλουτς, και το φιλανθρωπικό του ροντέο σόου με δίδυμα εξάσφαιρα και τα μπαρ με άντρες με τζιν σωλήνα, καρό πουκάμισα και καουμπόικα καπέλα.
Αυτό που διαπερνά τα βιβλία του, η κυρίαρχη αίσθηση είναι αυτή της μεγάλης μοναξιάς, χωρίς τον ρομαντισμό της ευρωπαϊκής, ήσυχης απόγνωσης. Είναι μια μοναξιά στην έρημο, το Λος Άντζελες είναι μια πόλη της ερήμου. Μια μοναξιά περίοπτη, σε μια πόλη που τα πάντα είναι εικόνα, ο πατέρας του μεγαλωμένος σε ορφανοτροφείο, πρώην ατζέντης της Ρίτα Χέιγουορθ, σε μεγάλη ηλικία χωρισμένος και χωρίς κανέναν συγγενή εκτός από τον περιθωριακό έφηβο γιο του. Οι συγγενείς της δολοφονημένης μητέρας του αποξενωμένoι, κάποιες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Κάποια χρόνια αργότερα ο ίδιος άστεγος και τοξικοεξαρτημένος στην πιο λαμπερή ίσως πόλη του κόσμου.
Το έγκλημα τον εξίταρε και τον τρόμαζε, αλλά ήταν και πολύ πραγματικό για τον ίδιο. Μας λέει ότι πίσω από το έγκλημα είναι πάντα το σεξ, τα λεφτά ή τα ναρκωτικά. Αλλά για τον ίδιο είναι και κάτι πολύ πραγματικό και μπανάλ· είναι η δυστυχία μετά, είναι ζωές σημαδεμένες από αυτό, όπως του ίδιου, όπως των ανθρώπων γύρω από τα θύματα των ανεξιχνίαστων δολοφονιών. Είναι οι άνθρωποι οι τραυματισμένοι από την απώλεια των δικών τους ανθρώπων, είναι και οι ίδιοι οι κατεστραμμένοι θύτες, βαρύνοες συνήθως και προβληματικοί, χωρίς το φωτοστέφανο του εγκληματία αλλά με το στίγμα του αδύναμου και του περιθωριακού. Δεν είναι μια αφηρημένη ηθική που προσδίδει απαξία στο έγκλημα, η απαξία το συνοδεύει στο πριν και στο μετά, στη δυστυχία του εγκληματία πριν, στη δυστυχία που ακολουθεί μετά τους οικείους του θύματος.
Δεν είναι όμως ηθικιστής. To «LA Confidential» συμπυκνώνει με έναν πολύ σαφή τρόπο την αμερικάνικη κατάφαση του Ελρόι: είμαστε μια κοινωνία που όλοι θα χωρέσουν. Η καταγγελία της διαφθοράς εξάλλου, όπως ξέρουμε όλοι που έχουμε τελειώσει το νηπιαγωγείο στην πολιτική, δεν είναι και αμφισβήτηση του συστήματος. Στο διεφθαρμένο σύμπαν (το πολύ κοντά στο πραγματικό) του «LA Confidential» το φινάλε θα έχει τόπο για όλους· ο αδέκαστος, φύτουλας μπάτσος θα κάνει όσα είχε πει ότι δεν θα κάνει ποτέ, και έτσι θα γίνει αρχηγός της αστυνομίας. Ο διεφθαρμένος θα προλάβει να λυτρωθεί, ο μπρουτάλ χαζός μπάτσος θα πάει στην Αριζόνα με την Κιμ Μπάσιντζερ όπου η τελευταία θα ανοίξει μια μπουτίκ, και ποιος θα μπορούσε άραγε να ζητήσει περισσότερα από τη ζωή. Μπορεί να μην είμαστε μια κοινωνία αγγέλων αλλά είμαστε μια κοινωνία συμπεριληπτική που ο καθένας θα πάρει αυτό που του αξίζει. Ο ίδιος ο Ελρόι εξάλλου είναι ένα τέλειο αμερικάνικο σαξές στόρι: από άστεγος εξαρτημένος στην μπενζεδρίνη έγινε ένας παγκόσμια μεγάλος συγγραφέας.
Μου φαίνεται ότι οποιοδήποτε κείμενο γράψω για τον Ελρόι θα είναι πολύ μικρό. Θα αφήσει έξω ότι ήταν ο πρώτος που μίλησε σε τέτοια έκταση και σε τέτοιο βάθος για την γυναικοκτονία. Είναι εξάλλου κάτι που σημάδεψε τη δική του ζωή, σε μια εποχή πολύ μεταβατική για τη γυναικεία ανεξαρτησία, αμέσως μετά τον Β’ ΠΠ και τα 60s. Ο φεμινισμός του είναι αυθεντικός και κάπως παλαιάς κοπής, είναι εκείνος που είχε στον πυρήνα του την ισότητα αντί για τις ταυτότητες. Η σεξουαλική διαθεσιμότητα που για έναν άντρα ήταν μια συμπεριφορά για να επαίρεται και να κομπάζει, σε μια γυναίκα ήταν όχι μόνο επιλήψιμη αλλά επικίνδυνη και ο Ελρόι το είχε εμπεδώσει.
Αγαπώ σε αυτόν τις μικρές και τις όχι φιξιόν ιστορίες του, περισσότερο. Υπάρχει η ορμή της ιστορίας που πρέπει να ειπωθεί. Αποτυπώνεται ανάγλυφα αν δούμε στα κοντά δυο ταινίες, πολύ παρόμοιες και πολύ διαφορετικές: Το LA Confidential του Κέρτις Χάνσον και το Mulholland drive του Λιντς. Το ίδιο σέτινγκ, Λος Άντζελες, και η ίδια προβληματική γύρω από τη ματαιότητα και το ψεύτικο του θεάματος. Η ταινία του Λιντς είναι μια ταινία δημιουργού, με την πλοκή σχεδόν ακατανόητη, σκεπασμένη από τη σκηνοθεσία ενός auteur. Το βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ελρόι φιλμ, είναι απλά μια ιστορία σκηνοθετημένη ευσυνείδητα, με τίποτα να μην τη σκεπάζει. Κάπως έτσι είναι τα βιβλία του: ιστορίες χωρίς κατασκευή, ιστορίες με την επείγουσα ανάγκη να ειπωθούν.
Ο Ελρόι έχει τη γνώση του ανθρώπου που έζησε στον υπόνομο της περίοπτης πόλης και μετά στα μέσα της μεγάλης πόλης. Είναι ο άνθρωπος που δεν μπορούσε παρά να απομυθοποιήσει και στη συνέχεια να φτιάξει τους δικούς του μύθους, κομμάτι και αυτοί μιας πόλης φτιαγμένης από αφηγήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου