Η Σοφία Γιαννακά πιάνει στο στόμα της τον Γιώργο Νταλάρα! Η Σοφία Γιαννακά! Τον Νταλάρα!

 

H Έλενα Ακρίτα «ισοπεδώνει» τη Σοφία Γιαννακά για το ντροπιαστικό άρθρο εναντίον του Νταλάρα

koutipandoras.gr

3 λεπτά

---

Η Έλενα Ακρίτα σχολιάζει στο  news247.gr τα όσα έχει γράψει η Σοφία Γιαννακά για τη συμμετοχή του Γιώργου Νταλάρα στη συναυλία Ειρήνης, αφιερώνοντάς της κι ένα ποίημα του Καβάφη.

«Ο εξευτελισμός σου να γίνει τέλειος».

Μίκης Θεοδωράκης

Η Σοφία Γιαννακά πιάνει στο στόμα της τον Γιώργο Νταλάρα!

Η Σοφία Γιαννακά!

Τον Νταλάρα!

Με αφορμή τη συναυλία Ειρήνης, η ολίγιστη λέει ότι ο μεγάλος τραγουδιστής είναι "αφελής" και "κάνει κουταμάρες".

Η Γιαννακά το λέει αυτό.

Για τον Νταλάρα το λέει αυτό.

Η Γιαννακά!

Για τον Νταλάρα.

Η Γιαννακά. Μια που δεν έχει πετυχει ούτε σπανακόρυζο στη ζωή, δίνει ντιρεκτίβα σε κάποιον που βρίσκεται πενήντα χρόνια στην απόλυτη κορυφή του métier του. Και βρίσκεται εκεί όχι μόνο από το ταλέντο του, όχι μόνο από τη σκληρή δουλειά αλλά κι από την εξυπνάδα και τους ευφυείς χειρισμούς του.

Εν ολίγοις ο Νταλάρας τη Γιαννακά περίμενε για να γίνει φίρμα.

Τι κάνεις όταν εσύ έχεις αποτύχει στη ζωή σου; Κουνάς το δάχτυλο στους καλύτερους σου.

Η Σοφία Γιαννακά είναι μια γυναίκα που το μόνο της επίτευγμα σε αυτή τη ζωή είναι να λασπογραφει με πένα δεκάχρονου στο σάιτ του πρώην συζύγου της.

Αν έφευγε από εκεί, κανένα σάιτ δεν θα την έπαιρνε, τι να την κάνει άλλωστε με τις εκθέσεις Δημοτικού που γράφει.

Η Γιαννακά παρακαλούσε να μπει στο ΣΥΡΙΖΑ αλλά έφαγε πόρτα. Τώρα γλείφει απεγνωσμένα την κυβέρνηση αλλά ούτε εκεί την θέλουν. Οι αναγνώστες της δεν είναι οι παραδοσιακοί δεξιοί που έχουν κάποιες αρχές. Είναι τα ούγκανα, οι κυρπαντελήδες, οι μακονομαχοι, είναι κι ο όχλος που διψά για αίμα στην αρένα. Σε αυτούς απευθυνεται κι αυτοί την διαβάζουν.

Όμως.

Η Σοφία Γιαννακά δεν έχει διαβάσει Καβαφη.

Αν η Σοφία Γιαννακά είχε διαβάσει Καβάφη θα διαπίστωνε ότι από το ποίημα «Οροφέρνης» μόνο η φωτογραφία της λείπει:

«…κι ανίκανα, και μισοζαλισμένη

κάτι εζήτησε να ραδιουργήσει,

κάτι να κάμει, κάτι να σχεδιάσει,

κι απέτυχεν οικτρά κι εξουδενώθη».

Η Σοφία Γιαννακά ήθελε να γίνει κάποια στη ζωή της. Δεν έγινε η καημένη. Κι επειδή δεν έγινε, τα βάζει με αυτούς που έγιναν. Φτύνει μίσος και χολή για τους καλύτερους της. Τόσο μπορεί. Τόση είναι.

«Το τέλος του κάπου θα γράφηκε κι εχάθη·

ή ίσως η ιστορία να το πέρασε,

και, με το δίκιο της, τέτοιο ασήμαντο

πράγμα δεν καταδέχθηκε να το σημειώσει».

Καβάφης, μουστάκια.

*************************

O Νταλάρας σε μια παγίδα κουταμάρας - iefimerida.gr

Δικαίωση, 77 χρόνια μετά, για 7 ΕΑΜίτες καθηγητές του ΑΠΘ που εκδιώχθηκαν λόγω συμμετοχής στην... εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών !

Ο τέως κοσμήτορας της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ Δημήτρης Μαυροσκούφης και το νέο βιβλίο του

Δικαίωση, 77 χρόνια μετά, για 7 ΕΑΜίτες καθηγητές του ΑΠΘ!

Απόστολος Λυκεσάς 

 

 

Η Σύγκλητος του ΑΠΘ με μια ιστορική απόφαση αποκατέστησε ηθικά τους επιφανείς ακαδημαϊκούς δασκάλους Α. Σιγάλα, Χ. Θεοδωρίδη, Γ. Ιμβριώτη, Δ. Καββάδα, Κ. Τζώνη, Γ. Τενεκίδη και Ν. Ρουσσόπουλο, οι οποίοι είχαν συκοφαντηθεί και απολυθεί από το ίδρυμα.

Ιστορική στιγμή για το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης συνιστά η απόφαση ειδικής συνεδρίασης της Συγκλήτου να δικαιώσει ηθικά τους απολυμένους ως ανεπιθύμητους επτά ΕΑΜίτες καθηγητές οι οποίοι είχαν απολυθεί και ουδέποτε δικαιωθεί πριν από 77 ολόκληρα χρόνια. Κομβικής σημασίας για την εξέλιξη αυτή αποδείχθηκε η έκδοση του βιβλίου-ντοκουμέντο του πρώην κοσμήτορα της Φιλοσοφικής, Δημήτρη Μαυροσκούφη, «Τα προοδευτικά ζιζάνια του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Από τον αντικομμουνισμό του Μεσοπολέμου στον μακαρθισμό του Εμφυλίου» (εκδ. University Studio Press, 2021), το οποίο διάβασε ο πρύτανης Νίκος Παπαϊωάννου και εισηγήθηκε ακολούθως το θέμα στη Σύγκλητο. 

 Συμβολικά, η συνεδρίαση που δικαίωσε ηθικά τους επτά έγινε την Κυριακή 20.3.2022 κατ’ αντιστοιχία της ημέρας (20-3-1945) που η γενική συνέλευση των καθηγητών του Πανεπιστημίου είχε κρίνει τους συναδέλφους τους ως «ανεπιθύμητους».

Το βιβλίο του κ. Μαυροσκούφη, που είχε παρουσιάσει η «Εφ.Συν.» (31.10.2021, «Οι σκοτεινές σελίδες του ΑΠΘ»), είναι αποτέλεσμα καταβύθισης του συγγραφέα στα πρακτικά της Συγκλήτου την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου, παρακολουθώντας και καταγράφοντας αναλυτικά τι οδήγησε στην απόλυση επτά επιφανών καθηγητών: Αντώνιου Σιγάλα, Χαράλαμπου Θεοδωρίδη και Γιάννη Ιμβριώτη της Φιλοσοφικής Σχολής, Δημήτριου Καββάδα και Κωνσταντίνου Τζώνη της πρώην Φυσικομαθηματικής, Γεώργιου Τενεκίδη της Νομικής και Νικόλαου Ρουσσόπουλου της Γεωπονοδασολογικής.

Το ομόφωνο ψήφισμα της Συγκλήτου αποτελεί πλέον κι αυτό ένα ιστορικό ντοκουμέντο:

«Η Σύγκλητος αναγνωρίζει ότι οι παραπάνω καθηγητές επέδειξαν κατά τη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής (1941–1944) υψηλό φρόνημα, συμμετέχοντας ενεργά στην Εθνική Αντίσταση, τιμώντας το Πανεπιστήμιο και το λειτούργημά τους ως πνευματικών ανθρώπων και δίνοντας με τους αγώνες και το ήθος τους φωτεινό παράδειγμα στους φοιτητές και τις φοιτήτριές τους αλλά και στην τότε χειμαζόμενη κοινωνία της Θεσσαλονίκης. 

Η Σύγκλητος θεωρεί ότι η απόλυσή τους το 1946, με βάση τα έκτακτα νομοθετικά μέτρα που πάρθηκαν μέσα στη δίνη της εμφύλιας σύγκρουσης, οφειλόταν στα οξυμένα πάθη της εποχής και εκτιμά ότι οι μετέπειτα ατομικές ή συλλογικές προσπάθειες των απολυθέντων για την αποκατάστασή τους απέβησαν άκαρπες όχι μόνο με ευθύνη της Πολιτείας αλλά και λόγω της άρνησης των θεσμικών οργάνων του Πανεπιστημίου να επανεξεταστεί με νηφαλιότητα το ζήτημα της απομάκρυνσής τους.

Βασικά κριτήρια για το παρόν ψήφισμα αποτέλεσαν το αναγνωρισμένο ακαδημαϊκό έργο των απολυθέντων, το υψηλό ήθος τους, η κοινωνική προσφορά τους και οι νομοθετικές πράξεις της Πολιτείας μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας (κατάργηση το 1975 των συντακτικών πράξεων και των ψηφισμάτων της περιόδου του Εμφυλίου, αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1982, διοικητική αποκατάσταση και συνταξιοδότηση το 1985 των απολυθέντων αντιστασιακών, άρση των συνεπειών του Εμφυλίου το 1989). 

Τέλος, με το παρόν ψήφισμα η Σύγκλητος αποφασίζει να τοποθετηθεί μνημονική επιγραφή με τα ονόματα των επτά αντιστασιακών καθηγητών σε κατάλληλο χώρο εντός του Ιδρύματος».

Ο πρύτανης του ΑΠΘ Νίκος Παπαϊωάννου

Με δήλωσή του στην «Εφ.Συν.» ο κ. Παπαϊωάννου, αφού διευκρινίζει ότι δεν έχει επιλεγεί ακόμη το σημείο όπου θα τοποθετηθεί η μνημονική επιγραφή, σημειώνει ότι «η συνεδρίαση της Συγκλήτου και η απόφασή της είναι πράξη συμβολική αλλά πλήρως ακαδημαϊκή και αποδεικνύει ότι το πανεπιστήμιο δεν κρίνει τις πολιτικές τοποθετήσεις ή τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των μελών του αλλά μόνο την ακαδημαϊκή τους αξία. Γι’ αυτό και δεν υπήρξε καμία αντίδραση στην εισήγηση, η απόφαση είναι ομόφωνη. Και με αυτήν δείχνουμε καθαρά ότι εκτός από την ακαδημαϊκή δεν χωρά καμιά άλλη προσέγγιση σε τέτοια ζητήματα».

«Η πρόταση του κ. Παπαϊωάννου και το ψήφισμα της Συγκλήτου είναι μια ευχάριστη έκπληξη με καθυστέρηση 77 ετών», λέει στην «Εφ.Συν.» ο κ. Μαυροσκούφης, διότι η Σύγκλητος του ΑΠΘ «διορθώνει μια ιστορική αδικία σε βάρος των επτά οι οποίοι απολύθηκαν αναπολόγητοι τελικά το 1946 με βάση το Θ’ Ψήφισμα “Περί εξυγιάνσεως των Δημοσίων υπηρεσιών κ.λπ.” της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη. Στη διαδικασία απομάκρυνσής τους πρωτοστάτησε, δυστυχώς, το ίδιο το Πανεπιστήμιο, όταν η επεισοδιακή Γενική Συνέλευση των καθηγητών (20.3.1945) έκρινε ως ανεπιθύμητους και επικίνδυνους τους “εαμίτες” καθηγητές με την πλούσια αντιστασιακή δράση κατά τη διάρκεια της Κατοχής». Ο κ. Μαυροσκούφης τονίζει μάλιστα πως τώρα αποδίδεται «ο οφειλόμενος φόρος τιμής στους καθηγητές που αγωνίστηκαν στη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής, κάνοντας το πατριωτικό και κοινωνικό χρέος τους, και παρέμειναν λησμονημένοι και αδικημένοι για πολλές δεκαετίες, με ευθύνη και του ίδιου του Πανεπιστημίου. Με την απόφαση αυτή κλείνει ένα θλιβερό κεφάλαιο της τιμωρητικής εθνικοφροσύνης και αποκαθίσταται και η φήμη του ΑΠΘ».

---

► Το βιβλίο του κ. Μαυροσκούφη παρουσιάζεται σε ειδική εκδήλωση στο ΑΠΘ την ερχόμενη Δευτέρα (4.4.2022) στην αίθουσα τελετών της Παλαιάς Φιλοσοφικής Σχολής, 6 μ.μ., από τον κοσμήτορα Κωνσταντίνο Μπίκο και τους καθηγητές Κωνσταντίνο Τσιούμη, Βασίλη Φούκα και Γιάννη Μπέτσα.

 

ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΙΓΑΛΑΣ
(Σύρος 1890 – Αθήνα 1981)

Ο καθηγητής Μεσαιωνικής και Νέας Ελληνικής φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 

_________________ 

Γιάννης Ιμβριώτης (1898 - 1979) :Έλληνας φιλόσοφος και καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 

___________________________

 Δημήτριος Καββάδας (1893-1971)

Καθηγητής Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

________________

ΡΟΥΣΣΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ (1897 - 1980)

Who sings Vivaldi's "Gelido in ogni vena" best?-Ποιος/Ποια ερμηνεύει καλύτερα την άρια "Παγωμένη η κάθε φλέβα μου " , από την όπερα Farnace του Βιβάλντι

Who sings best the aria "Gelido in ogni vena" from Vivaldi's opera Farnace?

 0:00 - Nathalie Stutzmann  

9:30 - Lorenzo Regazzo  

20:13 - Simone Kermes

 28:40 - Max Emanuel Cenčić 

 38:34 - Lea Desandre

 49:15 - Xavier Sabata

Η αδικία του Όχλου στο όνομα της Δικαιοσύνης

 

ΔΔ

Ένα Κολοσσαίο στην Πάτρα: O όχλος ζητά "θάνατο" και τραβάει βίντεο

Κωνσταντίνος Δέδες

provocateur.gr4 λεπτά

---

Μόλις έγινε γνωστό ότι εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης σε βάρος της Ρούλας Πισπιρίγκου, μητέρας των τριών νεκρών παιδιών στην Πάτρα, πολίτες άρχισαν να συγκεντρώνονται έξω από το σπίτι της οικογένειας. Τα αντανακλαστικά τους βρίσκονταν σε εγρήγορση, περίμεναν πώς και πώς αυτή την εξέλιξη. Ένταση, αποδοκιμασίες και σκηνικά που μας γύρισαν πίσω στο παρελθόν και μας υπενθύμισαν με τον πιο βάρβαρο τρόπο ότι το αποτύπωμά του είναι ακόμα φρέσκο μέσα μας.

Είναι τρομακτικό.

Κυκλοφορούν διάφορα βίντεο, σε ένα από αυτά ακούμε ότι «όλοι φταίνε, όλοι μπλεγμένοι είναι. Και ο άντρας της» όσο μια γυναίκα με έναν μαρκαδόρο στο χέρι γράφει «θάνατος στους παιδοκτόνους» στα παντζούρια του σπιτιού. Καφενειακού τύπου συζητήσεις, στο πόδι, γεμάτες ίντριγκες και μια αρχέγονη δίψα για εκδίκηση. «Μπράβο» φωνάζει κάποιος δίνοντας τα εύσημα και ο συγκεντρωμένος κόσμος χειροκροτά. Ακολουθούν μερικά ακόμα «μπράβο». Πολλοί τραβούν βίντεο τα οποία θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον ως αρχειακό υλικό για να μας θυμίζουν αυτή τη μέρα. Ύστερα ένας κύριος φωνάζει «Ζώα!». Ποιος είναι τελικά το ζώο, σε ποιον απευθύνεται ο εν λόγω κύριος, ο αρχηγός της αγέλης; Μήπως πρόκειται για μια ξαφνική κρίση αυτογνωσίας; Μπα, δύσκολο. Ένα μπορούμε να πούμε με σιγουριά, είναι πολλά τα ζώα ανάμεσά μας.

•  

Είναι τρομακτικό.

Βλέπεις τις φωτογραφίες από το συγκεντρωμένο πλήθος και μια έντονη μυρωδιά ναφθαλίνης φτάνει στα ρουθούνια σου. Πόσοι από αυτούς ξύπνησαν χθες, πόσοι αποφάσισαν να βγουν από το σπίτι τους για να μπαστακωθούν έξω από ένα άλλο; Κάποιοι μάλιστα γελούν, μοιάζουν μεθυσμένοι από την ανακούφιση και ικανοποίηση. Είχαν αρρωστήσει οι άνθρωποι από την αγωνία τόσο καιρό, είχαν χάσει τον ύπνο τους. Κατεβαίνεις λίγο ακόμα και επεξεργάζεσαι μερικές ακόμα φωτογραφίες. Βλέπεις νέους, μεσήλικες, ηλικιωμένους και, κάπου ανάμεσα στους νεκραναστημένους, μια μάνα να κρατά το παιδί της στην αγκαλιά της. Μα τι ωραίο θέαμα, ε, αγαπητή μητέρα; Tι πιο λογικό να μπολιάζεις την ψυχή ενός παιδιού με τις δολοφονικές διαθέσεις των διπλανών σου.

Είναι τρομακτικό.

Μιλάμε για ετερόκλητα άτομα που παρουσιάζουν πρόσκαιρα ομοιογενή συμπεριφορά με αφορμή ένα αποτρόπαιο έγκλημα. Λούμπεν στοιχεία με άποψη, που σε λίγο καιρό από τώρα, φορώντας τα καλά τους, θα μοιράζονται το άγιος φως με τον συνάνθρωπό τους. Συμπεριφέρονται παρορμητικά, πνίγονται από το κύμα της υστερίας που δημιούργησαν, παρασύρονται από τα κατώτερα ένστικτά τους. Έχουν τα κεφάλια τους στραμμένα προς την πόρτα. Ένας στρατός από new age νοικοκυραίους που αντί για τσουγκράνες, πυρσούς και πέτρες υψώνουν τα κινητά τους. Σύγχρονο λιντσάρισμα μέσα από οθόνες, μην μας πουν και μεσαιωνικούς.

Είναι τρομακτικό.

Μα το πιο τρομακτικό απ’ όλα, ξέρεις ποιο είναι; Πως οι αυτοί οι άνθρωποι μοιάζουν να ζωντανεύουν μέσα από τον θάνατο. Ψάχνουν για συγκινήσεις που θα ενεργοποιήσουν μηχανισμούς που βρίσκονταν χρόνια σε καταστολή. Το πήραμε το μάθημά μας για ακόμη μια φορά: η κοινωνία μας αποτελείται από άτομα που φωνάζουν τις πιο ακατάλληλες στιγμές και που σιωπούν όταν πρέπει να υψώσουν τον τόνο της φωνή τους.

Ερασμία Μπερτσά (1900-1956): η παραγνωρισμένη πρώτη Ελληνίδα «κυβίστρια» ζωγράφος

H πρώτη Ελληνίδα «κυβίστρια» ζωγράφος

Ερασμία Μπερτσά: «Είμαι μοντέρνα γιατί           απλούστατα ζω την εποχή μας»

 

Κίμωνας Θεοδώρου

-

13 Μαρτίου 2022

«Φύγε μακριά από την Ελλάδα, εδώ θα καταστραφείς και το ζωγραφικό ταλέντο σου δεν θα αναγνωριστεί». Σε τέτοιες κουβέντες που άκουγε μετά από την επιστροφή της στη χώρα, κουβέντες που της έλεγαν φίλοι καλλιτέχνες, η Ερασμία Μπερτσά απαντούσε πως αγαπά τον τόπο της και θα μείνει για να παλέψει ώστε να τον απαλλάξει από τα δεινά του ακαδημαϊσμού και του ψευδοεμπρεσιονισμού που πρυτάνευαν τότε. Η Ερασμία Μπερτσά στην εποχή του Μεσοπολέμου έγινε γνωστή ως η πρώτη Ελληνίδα «κυβίστρια» ζωγράφος.

Γεννημένη στην Άμφισσα γύρω στο 1900 και μεγαλωμένη στο Λιδωρίκι[1], η Ερασμία θα γινόταν το «βότσαλο που ανατάραξε τα λιμνάζοντα νερά» της καλλιτεχνικής Αθήνας [2]. Τα νερά δεν ήταν έτοιμα για τον ερχομό της. Κι όμως, με τη φλόγα της τα θέρμανε και για άλλους καλλιτέχνες μετέπειτα για να μην ξυλιάσουν βουτώντας σε νεωτερικές καλλιτεχνικές περιπέτειες. Ήταν ψηλή, λυγερή κοπέλα, πολύ μελαχρινή, έμοιαζε με Ινδή, χαρακτήρας δυνατός, αδαμάντινος, με πνεύμα ξεκάθαρο και γερή σκέψη. Η ζωή της είχε μυθιστορηματική υφή, τόσο που κάποτε γράφτηκε από τη δημοσιογράφο και πεζογράφο Λίλικα Νάκου και κυκλοφόρησε σε συνέχειες, στο περιοδικό Νέα Εστία, και έπειτα σε βιβλίο το 1978. Η πρωτοπόρος ζωγράφος, μελαγχολική και άρρωστη, θα νοσηλευόταν το 1955 για να αφήσει την επόμενη χρονιά την τελευταία της πνοή στο Παλαιό Φάληρο, όπου ζούσε με τον κοινωνιολόγο Δημοσθένη Δανιηλίδη, τον οποίο παντρεύτηκε τη δεκαετία του 1930. Απ’ όσο γνωρίζω τουλάχιστον, δεν απέκτησαν παιδιά. Η Ερασμία είχε άλλα δυο αδέλφια, την Ελένη και τον Θεμιστοκλή. Ο τελευταίος ήταν διευθυντής του υπουργείου Οικονομικών, τεχνοκράτης με προκλητική ευφυΐα, που σύχναζε σε πνευματικούς κύκλους της εποχής και θα πέθαινε το καλοκαίρι του 1933. Νωρίτερα την ίδια χρονιά τον συζητούσαν για την «Απολογία του μίσους», ένα κείμενο που δημοσίευσε σε εφημερίδα την ημέρα του Πάσχα, περιγράφοντας την αγάπη ως στοιχείο στατικό και το μίσος ως κίνητρο ανανέωσης και ισχυροποίησης της ζωής.

«Τοπίο στη θάλασσα». Συλλογή Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα

Ο κυβισμός από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 διαδίδεται στην Ευρώπη και φτάνει στο ελληνικό κοινό αρχικά κυρίως μέσω δημοσιευμάτων στον Τύπο. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι ένα πράγμα η γέννηση μιας τεχνοτροπίας και άλλο πράγμα το πότε  γίνεται γνωστή. Έτσι αν ο κυβισμός –δια χειρός Πικάσο και Μπρακ- γνώριζε ήδη μια ντουζίνα χρόνια ζωής και οι καλλιτέχνες μιλούσαν γι’ αυτόν, χρειάστηκε να περάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος για να γίνει γνωστός σ’ ένα ευρύτερο κοινό. Γενικά, τη δεκαετία του 1920 στην Ελλάδα γίνονται βήματα προς έναν «εκμοντερνισμό» των τεχνών.  Η ήττα της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σημαίνει και μια πολιτιστική στροφή προς τη Γαλλία πιο θαρραλέα πλέον. Υπάρχουν όμως και φόβοι για το κατά πόσο ορισμένες εκφάνσεις τέχνης είναι πιο επαναστατικές και αντί για Γαλλία δείξουν τελικά έναν δρόμο προς Ρωσία. Ενδεικτικά, σ’ ένα δημοσίευμα στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ το 1921 που πρόκειται για μεταφορά ανταπόκρισης Γάλλου τεχνοκρίτη της έκθεσης των Ανεξαρτήτων στο Γκραν-Παλαί στο Παρίσι, οι 3600 πίνακες που εκτίθενται εκεί μοιάζουν να χωρίζονται σε δυο στρατόπεδα όπου το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα διαιρείται στους χλιαρούς οπαδούς και στους οπαδούς των άκρων. Ο προφήτης των Μπολσεβίκων της ζωγραφικής ως άλλος Καρλ Μαρξ ονομάζεται Σεζάν και ο Τρότσκυ ακούει στο όνομα Πικάσο. Ο Σεζάν «εξωστράκισε την προχειρογραφία και τον αυτοσχεδιασμό των Εμπρεσσιονιστών» και κατ’ αυτόν ο πίνακας πρέπει να «κατασκευάζεται», να αποτελεί «μια διανοητική αρχιτεκτονική».

Οι αστεϊσμοί των τεχνοκριτών και οι παραλληλισμοί μεταξύ τέχνης και επανάστασης για μια μερίδα κοινού καθιστούν τον «κυβισμό» και κάθε καλλιτεχνικό νεωτερισμό ιδιώματα απεχθή απέναντι σε μια προτιμότερη επιστροφή στην τάξη.  

Η Ερασμία Μπερτσά αποφοιτά από το Αρσάκειο τη δεκαετία του 1910. Για λίγο βιοπορίστηκε ως δασκάλα στο Λιδωρίκι. Έπειτα σπουδάζει στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα όπου εργαζόταν πιο ελεύθερα όταν έλειπαν οι καθηγητές από το μάθημα.  Θα συνέχιζε  τις σπουδές και τις αναζητήσεις της στα δυτικά κέντρα της τέχνης, στο Βερολίνο, στο Μόναχο (σχολή Hans Hoffman) και στο Παρίσι (με δάσκαλο τον Fernand Henri Léger), όπου γνωρίζει από κοντά τις πρωτοπορίες της εποχής. Μέσα σ’ αυτά τα χρόνια θα γνωρίσει έναν άλλον ελπιδοφόρο νέο ζωγράφο, τον Γιώργο Βαλταδώρο, με τον οποίο μοιράζεται νεοκυβιστικές ανησυχίες. Ο Βαλταδώρος (γ. 1897) δυστυχώς θα φύγει νωρίς από τη ζωή, μόλις το 1930, μια απώλεια μεγάλη καθώς θα συνέβαλε αδιαφισβήτητα στην ανανέωση της ελληνικής καλλιτεχνικής ζωής σύμφωνα με τα πρώτα δείγματα δουλειάς του.

Η Μπερτσά επιστρέφοντας στην Αθήνα ετοιμάζεται να «αποκαλύψει» στην πρώτη της ατομική έκθεση γύρω στα πενήντα έργα της. Για την ακρίβεια 42 ελαιογραφίες και 4 σχέδια, τα περισσότερα καμωμένα την τελευταία τριετία. Τα τρία παλαιότερα είναι ζωγραφισμένα το 1921. Η έκθεση ανοίγει το απόγευμα της Πέμπτης 3 Νοεμβρίου 1927, στη γκαλερί του Αντώνη Στρατηγόπουλου, στην οδό Φιλελλήνων 15 στο Σύνταγμα, με διάρκεια μέχρι το τέλος του μήνα. Παρουσιάζει όλη την κυβιστική εργασία της από το Παρίσι, μετά από τη φοίτησή της δίπλα στον κυβιστή δάσκαλο Φερνάνδο Λεζέ (1881-1955). 

Στη δημόσια σφαίρα ξεσπά ένας πόλεμος για την Μπερτσά και τα έργα της. Μιλάνε για τον κυβισμό που «θορυβεί την Ευρώπη». Ο πόλεμος αυτός αποτελεί την καλύτερη διαφήμιση και η αίθουσα Στρατηγόπουλου γεμίζει με κόσμο, φιλότεχνους ή απλά περίεργους. Μαθαίνουμε ακόμα από τις εφημερίδες ονόματα αγοραστών πινάκων της όπως «Ι.Παπαβασιλείου, Κ.Λυγέρη, Γ.Κοντολέων, Ο.Οικονομίδης».

Με το ψευδώνυμο «Ο Απόμαχος», ο δημοσιογράφος Κωστής Χαιρόπουλος θα έγραφε ειρωνικά σ’ ένα ημερήσιο φύλλο:

«Έχουμε λοιπόν και έκθεση έργων κυβιστικής στην Αθήνα. Αλλά τι είναι κυβιστική ζωγραφική; Μας το εξηγεί η εισηγήτρια αυτής δια την Ελλάδα: ‘Όλα τα έργα μου, είπε, είναι μαθηματικά προβλήματα. Κάμνω πάντοτε δυο-τρια γεωμετρικά προσχέδια στα οποία υπολογίζω τα επίπεδα και τις φωτεινές διασταυρώσεις, έπειτα δε εργάζομαι το χρώμα. Τα επίπεδα μπαίνουν το ένα μέσα στο άλλο, το ίδιο και τα χρώματα και τοιουτοτρόπως σχηματίζεται η εικών’.       Από την εξήγηση αυτή δεν κατάλαβε κανείς τίποτε (…)  Πολλές παλαβομάρες μας έχει ξεφουρνίσει ως τώρα ο εικοστός αιών εις τον οποίον ζούμε. Εις τη ζωγραφική μάλιστα, αναρίθμητες. Προ τίνος χρόνου το Παρίσι ήταν ανάστατο με την ιδιόρρυθμη τέχνη κάποιου ζωγράφου ο οποίος έφτιαχνε πίνακες μεταχειριζόμενος όχι χρώματα και πινέλα, αλλά κολλών επάνω εις ένα τεντωμένο μουσαμά κουτιά από σπίρτα, πακέττα, οδοντογλυφίδες, πηρούνια, αποτσίγαρα, ξυλόπροκες, ψαροκόκκαλα, παν ό,τι του τύχαινε μπροστά του. Αλλά και η λεγόμενη «φουτουριστική τέχνη» δεν είναι διαφορετική. Εδώ το κεφάλι, παραπέρα το σώμα και παραπέρα τα πόδια, όλα αυτά χωριστά το εν από το άλλο αποτελούν ανθρώπινο σώμα κατά τον «φουτουρισμόν»! Αλλά ο «κυβισμός» χωρίς αμφιβολία ξεπέρασε κάθε άλλη από τις γνωστές ως τώρα παλάβρας.  Τούτο όμως δεν σημαίνει και ότι ο «κυβισμός» είναι προορισμένος να αποτύχει αδόξως. Εξ εναντίας το μέλλον του είναι ευρύτατο και θριαμβευτικό. Η ανθρωπότητα διανύει μια περίοδο εξελίξεως παραδόξου, τείνουσα να μεταμορφώσει τα πάντα και τους πάντας. Όπως δε οι γυναίκες, μεταβληθείσες καθ’ ολοκληρίαν σε άνδρες, εννοούν να εξακολουθούμε να τις φανταζόμαστε ως γυναίκες, τοιουτοτρόπως και τα ανθρώπινα κεφάλια, απεικονιζόμενα στους πίνακες των ζωγράφων με σαρδελοκούτια, είναι δίκαιο να τα βλέπουμε ως κεφάλια και όχι ως σαρδελοκούτια. Το πνεύμα της εποχής είναι, άλλα να βλέπεις και άλλα να είναι εκείνα που βλέπεις…».

Ένας άλλος αρθρογράφος, ο Γρ. Στέφανος, λιβελογραφεί εκτενώς στην ΠΟΛΙΤΕΙΑ και αποθαρρύνει τη νεαρή ζωγράφο με διάφορα ρητορικά «τεχνάσματα». Αναφέρει: «Γνωρίζετε βεβαίως το ανέκδοτο του παπά εκείνου, ο οποίος ενώ δίδασκε τη νηστεία και την προσευχή, την εγκράτεια και το προς τον Θεόν σέβας, εντούτοις ουδέποτε εφήρμοζεν ο ίδιος τις συμβουλές που έδινε στους άλλους. Το ίδιο συμβαίνει και με την έκθεση της δίδος Μπερτσά. Άλλα λέει και άλλα κάνει. Παίρνετε τον κατάλογο των εκτεθειμένων έργων και βλέπετε ότι το υπ’ αριθμόν 1 πρέπει να απεικονίζει ένα Κεφάλι [τίτλος έργου]. Πηγαίνετε να το δείτε αλλ’ αντί κεφαλής βλέπετε ένα κολοκύθι. Ψάχνετε καλά, ερευνάτε προσεκτικά, αλλά πουθενά κεφάλι (…) Έπειτα ο κατάλογος αναφέρει τα τοπία. Που είναι όμως; Τι έγιναν; Που πήγαν; Μυστήριο (…)».

Μια μέση οδό θα ακολουθήσει ο πολύς Ζαχαρίας Παπαντωνίου (1877-1940) –διευθυντής της Πινακοθήκης, καθηγητής στην ΑΣΚΤ και υποστηρικτής της φιλογαλλικής Βενιζελικής πολιτικής- ο οποίος θα πει ότι η Μπερτσά δίνει «μια ιδέα του κυβισμού, περιορισμένη έστω, αλλά συμπαθή και ωφέλιμον… τα σχήματα δεν δείχνουν βέβαια μεγάλη δημιουργικότητα, είναι όμως αρμονικά τα περισσότερα και οι χρωματισμοί γενικώς είναι λεπτοί και σιωπηλοί (…). Η έκθεση της δεσποινίδος Μπερτσά αξίζει πολλή συμπάθεια και για τα προτερήματα και για τις ελλείψεις της. Είναι ευχάριστο ότι μια τέτοια επίδειξις γίνεται από γυναίκα και ότι γίνεται με ειλικρίνεια και με καλαισθησία».

Από την άλλη, ανάμεσα στους υποστηρικτές της ήταν η συγγραφέας Γαλάτεια Καζαντζάκη και ο δημοσιογράφος, τεχνοκρίτης και φουτουριστής ποιητής Φώτος Γιοφύλλης.  

Η Γαλάτεια θα έγραφε στον ημερήσιο Τύπο τονίζοντας και την έμφυλη διάσταση της ιστορίας πως:

«Η Ερασμία Μπερτσά ανήκει στη σχολή των cubists που μαζί με τους εξπρεσιονιστές ζητούν ν’ ανοίξουν στην τέχνη καινούργιους δρόμους. Η δ. Μπερτσά είναι γι’αυτό μια ισχυρή προσωπικότης. Και λέμε ισχυρή γιατί έχει να παλέψει στην Ελλάδα που ήρθε, να δουλέψει με τις παντοειδείς εναντιότητες που βρίσκει κάθε καλλιτέχνης και ιδιαιτέρως κάθε καλλιτέχνης που τολμά και βγαίνει από την καθιερωμένη τάξη. Και είναι ακόμη ισχυρότερη η προσωπικότης αυτή γιατί είχε το κουράγιο να καταστρέψει όλο της το προηγούμενο έργο ετών, κουράγιο που δεν το έχει κανείς εύκολα, για να δοθεί με εντελώς νέα ευχή στο δρόμο που της φαίνεται πως θα μπορέσει να της δώσει ό,τι ζητά. Το κοινό (…) να μην νομίσει ότι τα ζωγραφικά έργα αυτά είναι πρωτοφανή στην ιστορία της τέχνης. Μπορεί νάναι στον τόπο μας. Αλλά σ’αυτό δεν φταίνε αυτά, αλλά ο καθυστερημένος τόπος μας. Κι εγώ όταν βρέθηκα για πρώτη φορά μπροστά στην ακατανόητη για μένα νοοτροπία της τέχνης των κυβιστών, έμεινα με ανοιχτό το στόμα. Δεν καταλάβαινα τίποτα. Όταν όμως θυμήθηκα ότι και η μουσική του Μπετόβεν όταν πρωτοφάνηκε εξήγειρε όχι μόνο την κατάπληξη αλλά και την κατακραυγή, έκλινα το κεφάλι μου και είπα: ‘Δεν καταλαβαίνω τίποτα, αλλά ελπίζω να καταλάβω με τον καιρό’.  Εν πάση περιπτώσει εμείς τουλάχιστον οι γυναίκες πρέπει νάμαστε περήφανες που στην Ελλάδα πρόδρομος της νέας τεχνοτροπίας είναι γυναίκα. Αλλά και γι’ αυτό καθεμία από μας οφείλει να περάσει να σφίξει το χέρι της Ερασμίας Μπερτσά που με την έκθεσή της δείχνει πως η σκλάβα ως τα τώρα ψυχή της γυναίκας έσπασε τα δεσμά της και ρίχτηκε στον αγώνα για κάθε κατάκτηση πνευματική και κοινωνική με ίσιες με τον άντρα δυνάμεις και δικαιώματα». 

Ο Φώτος Γιοφύλλης είχε ήδη συναντήσει την Μπερτσά πριν από την έκθεση, μόλις που είχε επιστρέψει από το Παρίσι και έστησε το ατελιέ της σε μια πάροδο της Αχαρνών. Έγραφε σ’ ένα άρθρο του ότι η «Κυβίστρια από το Παρίσι ήρθε για να μας αναστατώσει» και συνέχιζε με τα εξής:

«…Έφθασε ο αντίλαλος μιας ανατρεπτικής σχολής στη ζωγραφική και στη γλυπτική, μιας σχολής που καταργούσε όλα τα καθιερωμένα και δημιουργούσε έργα παράξενα με χρωματιστά επίπεδα… Μα κανείς δεν πίστευε ότι η τέχνη του κυβισμού θα έφθανε ως εδώ. Κανείς δεν θα πίστευε πως τόσο γρήγορα μια Ελληνίδα ζωγράφος, και μάλιστα Ρουμελιώτισσα, θα ύψωνε κάτω από την Ακρόπολη τη σημαία της ανατροπής της ζωγραφικής, τη σημαία του Πικάσσο, του Μπρακ, του Λεζέ…».

«Οι σκιές των πεθαμένων»

«Καθένας σηκώνει τον Σταυρόν του». Δύο από τα έργα της Μπερτσά που δημοσίευσε στο άρθρο του ο Φώτος Γιοφύλλης.

Στη συνέχεια περιγράφει το ατελιέ, ένα σιωπηλό σπίτι με λιτή επίπλωση, με πίνακες της εδώ κι εκεί. Περιγράφει την ίδια τη Μπερτσά, τα μαύρα μάτια, τα αγορίστικα μαλλιά· «…τα ζωηρά μάτια βγαίνουν πίσω από τα γυαλιά και ο μακρύς λαιμός κινεί ένα κεφάλι γεμάτο ενδιαφέρον για ζωή. Το μακρύ σώμα είναι ντυμένο μ’ ένα απλούστατο άσπρο φόρεμα και στα γυμνά πόδια είναι δεμένα πέτσινα πέδιλα».

Ο Γιοφύλλης τη σκιτσάρει επί τόπου με φόντο κυβιστικό:

Βλέποντας τη ζωγραφική της μέσα στο ατελιέ λέει ο ίδιος: «Τα πολύχρωμα γεωμετρικά σχήματα, τα τρομερά χτυπητά χρώματα, τα παιχνίδια των χρωματιστών τόνων μάς έδιναν γροθιές στα μάτια». Η Μπερτσά τού λέει ότι ασχολείται με «μαθηματικά προβλήματα» και «υπολογισμούς» στους πίνακες που ζωγραφίζει. «Δεν εξηγούνται όμως όλα. Όταν τα αναλύουμε όλα κάνουμε φιλολογία. Η ζωγραφική είναι φως και χρώμα. Δεν είναι λόγια… Χρειάζεται και αίσθημα. Η τέχνη μιλεί στην ψυχή», τονίζει η ζωγράφος.

Ο Φώτος συνεχίζει να παρατηρεί ολόγυρα και να συζητά:

«Ένα ταμπλώ με λωρίδες χρωμάτων ανοιχτών, μπλε και άσπρων στο πάνω μέρος, με κίτρινα σχήματα στη μέση και με σκούρο στο κάτω μέρος. Αυτό το ταμπλώ φαίνεται πολύ ενδιαφέρον γιατί φωτίζεται τόσο λαμπρά και χαρμόσυνα επάνω και χάνεται σε πένθιμες σκιές κάτω. Ρωτάμε τι παριστάνει.

-Αυτό είναι ο Θεός.

-Ο Θεός.

-Ναι. Αυτό είναι. Δεν είναι ανάγκη να σας το εξηγήσω».

Έπειτα  η Μπερτσά ρωτάει τον Γιοφύλλη αν θα προσεχτούν τα έργα της στην έκθεση που θα κάνει το χειμώνα, χωρίς να πτοείται από την επιφυλακτική απάντηση:  -Τι να σας πω; Φοβούμαι…

-Ότι δεν θα τα καταλάβουν;

-Μόνο αυτό; Φοβούμαι ότι θα πέσει ξύλο (…)»

  

Ένας άλλος ζωγράφος, ο Κώστας Ηλιάδης, θυμάται την Ερασμία Μπερτσά μετά από πολλά χρόνια -τη δεκαετία του 1970- και γράφει για αυτήν στο βιβλίο του [2]:

«Στη γκαλερί Στρατηγοπούλου, μας εξέπληξε η έκθεση της Ερασμίας Μπερτσά στα 1927.  Με την Ερασμία ήμαστε φίλοι στη σχολή. Τέλειωσε τρία χρόνια νωρίτερα από εμάς κι έφυγε αμέσως για το Παρίσι. Ασχολήθηκε με πάθος πάνω στα σύγχρονα προβλήματα της τέχνης και ιδιαίτερα με τον κυβισμό. Η έκθεση της Μπερτσά ήταν από τις πιο ενδιαφέρουσες που έγιναν ποτέ στην Αθήνα. Παρουσίασε έργα νεοκυβισμού και μας ξάφνιασαν και μας καθήλωσαν (…)  Η Ερασμία Μπερτσά αδιάφορη για τον πόλεμο που της άνοιξαν οι ακαδημαϊκοί τεχνίτες, θα πασχίσει με πίστη στα ιδεώδη της δίχως συμβιβασμούς, ώσπου μια μέρα, πικραμένη και τραυματισμένη κυριεύεται από μελαγχολία και απομονώνεται. Πέθανε χωρίς καμμιά αναγνώριση και ξεχάστηκε. Πιστεύω πως η Ερασμία Μπερτσά θα πάρει μια μέρα ξεχωριστή θέση στους Έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του 1930».

Αν σκεφτούμε ότι η κυρίαρχη τέχνη στην Αθήνα ήταν αναπαραστατική, στους πίνακές της απομακρυνόταν από την αναπαράσταση του φυσικού κόσμου και πειραματιζόταν με διάφορες φόρμες. Αρκετές εικόνες πινάκων σ΄ αυτό το άρθρο είναι από ασπρόμαυρες τυπογραφικές αναπαραγωγές. Έστω και έτσι, παίρνουμε μια ιδέα από τον πρωτόλειο δυναμισμό της Μπερτσά. Αυτός ο δυναμισμός παρότι μελλοντικά δεν χάνεται στα έργα της, σίγουρα μετριάζεται τις επόμενες δεκαετίες που η Μπερτσά ζει στην Ελλάδα και διατηρεί μεν τον υποκειμενισμό της, γίνεται δε περισσότερο παραστατική.

Πρόσκληση στην έκθεση της Μπερτσά, 1930.

Την Μπερτσά τη συναντούμε αργότερα και σε άλλες εκθέσεις ομαδικές και ατομικές -θα αναφερθούν ορισμένες ακολούθως-, ενώ είναι επίσης μέλος της Ομάδας «Τέχνη» που επανιδρύεται το 1929. Σε όλη τη διάρκεια της πορείας της παρουσιάζει έργα ακόμα σε εκθέσεις στο Παρίσι, στο Βερολίνο, στο Κάιρο και αλλού. Μετά την αθηναϊκή υποδοχή που γνώρισε το 1927 και είδαμε, πραγματοποιεί στο Λύκειο Ελληνίδων ατομική έκθεση τον Νοέμβριο του 1930 (βλ. πρόσκληση επάνω) όπου δείχνει τη νεότερη καλλιτεχνική εργασία της. Πρόκειται για 34 έργα των οποίων οι τιμές ξεκινούν από 750 δραχμές και φτάνουν στις 15.000 δραχμές. Στην πρώτη της έκθεση διέθετε έργα από 250 δραχμές (σχέδια) και το ακριβότερο έφτανε στις 4.000 δραχμές. Άλλη μια έκθεση έργων της παρουσιάζεται στην αίθουσα «Στούντιο» το 1933 και τότε ο ποιητής Αναστάσιος Δρίβας θα γράψει στο περιοδικό Ο ΚΥΚΛΟΣ ότι η δουλειά της είναι αναντίρρητα ποιητική και προηγμένη, προχωρώντας από τις γεωμετρικές προσεγγίσεις της σε στοιχεία όπως το αγνό, το παιδικό, το αυθόρμητο, έχουν κάτι από το πνεύμα της λαϊκής τέχνης, που κάνει τα πράγματα σαν παραμύθι. Τον Μάιο του 1936 οργανώνει μια ακόμα ατομική έκθεση στην αίθουσα Στρατηγόπουλου με περίπου εκατό έργα που πωλούνται από 500 έως 5.000 δραχμές.

«Πάσχα στη Ρούμελη», 1948

Μεταπολεμικά, συμμετέχει στην Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση του 1948 με δυο ελαιογραφίες. Την ίδια χρονιά πραγματοποιεί ατομική έκθεση στην αίθουσα του Γαλλικού Ινστιτούτου και τότε ο Δ. Ευαγγελίδης θα γράψει στην ΕΣΤΙΑ ανάμεσα σε άλλα περί «λυρικής ευαισθησίας χρώματος και ποικιλίας τεχνοτροπίας, εξπρεσσιονιστικής, σουρρεαλιστικής, διακοσμητικής και εξιδανικευμένου ρεαλισμού». Η Έλλη Κ. Πολίτη στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ σημειώνει πως η Μπερτσά ανήκει «στην κατηγορία των καλλιτεχνών που δημιουργούν με αυστηρή υποκειμενικότητα (…) γι’ αυτό και δεν απευθύνεται στο αμύητο πολύ κοινό, αλλά στους αισθητικά γυμνασμένους, στον κόσμο που δεν τρομάζει μπροστά στις ριζοσπαστικές τάσεις της τέχνης».

Το 1955 θα παρουσιάσει παλαιότερη και πρόσφατη δουλειά της και πάλι στο Γαλλικό Ινστιτούτο στην οδό Σίνα. Είναι η τελευταία της έκθεση. Μια αναδρομή στο σύνολο της δουλειάς της. Οι τιμές των 117 έργων που παρουσιάζει ξεκινούν από 300 και φτάνουν στις 5.000 δραχμές. Η ίδια θα πει αντί άλλου επιλόγου:

«Δεν αρκεί να προσπαθεί να καταλάβει κανείς ένα έργο τέχνης, πρέπει και να το αισθάνεται, πρέπει να μπορεί να το ζει. Κι αυτό δεν παρέρχεται εύκολα και πρόχειρα. Θέλει κάποια προδιάθεση καλλιτεχνική, είναι ζήτημα χρόνου, ζήτημα ωριμότητας πνευματικής και ειδικά αισθητικής, των ατόμων και του περιβάλλοντος (…) Έχω, όπως έγραψαν, κατεύθυνση μοντέρνα κ.τ.λ., αλλ’ όχι γιατί ακολουθώ μιαν οιαδήποτε σχολή κ’ επηρεάζομαι από μια καθορισμένη θεωρία. Σχεδόν με κατηγορούσαν, πως δεν ακολουθώ κανέναν, και… κρίμα στο ταλέντο ήταν πάντα ο επίλογος (…) Είμαι μοντέρνα, αν είμαι, όπως με κρίνουν, γιατί απλούστατα ζω την εποχή μας και είναι αυτονόητο να έχω κάτι από το πνεύμα της, τις ανησυχίες και αγωνίες της. Για τίποτε άλλο. Κυβισμός, πριμιτιβισμός, εξπρεσιονισμός, σουρεαλισμός κ.α. εάν δεν είναι ετικέτες το πολύ αληθοφανείς, παραμένουν εκφραστικά μέσα, πάντα χρήσιμα, που μπορούν να ταιριάζουν ως πιο πρόσφορες σε τούτες ή εκείνες τις καλλιτεχνικές μου προσπάθειες κι εκδηλώσεις, μα δεν έχουν αποκλειστική σχέση με το περιεχόμενο, με την ουσία της τέχνης μου (…) Δεν μ’ αρέσει να διαβάζω βιβλία περί Τέχνης, ούτε μ’ ενδιαφέρει η φιλολογία γύρω από τη σύγχρονη καλλιτεχνική κίνηση. Γι’ αυτό αποφεύγω να συζητώ ή να πολεμώ τις αντίθετες απόψεις (…) Ήταν δίκαιος ο τεχνοκριτικός, που έγραψε, πως ζωγραφίζω όνειρα και οράματα. Ας μου επιτραπεί να προσθέσω: και βιώματα».

Ορισμένες εικόνες έργων από την έκθεση αυτή στον τύπο της εποχής:

«Στάσεις και Παραστάσεις»

«Ελληνικές αρμονίες»

Και από τη συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας – Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα:

«Τοπίο»

Ήδη τον τελευταίο χρόνο, λίγο πριν από το άνοιγμα της έκθεσής της στο Γαλλικό Ινστιτούτο, αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Θα σφραγίσει τα μάτια της οριστικά στις αρχές Αυγούστου του 1956. Κηδεύτηκε στο ναό του Αγίου Αλεξάνδρου Παλαιού Φαλήρου, ενώ στην τελευταία κατοικία της τη συνόδευσαν ο πρόεδρος του καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Βρασίδας Τσούχλος, οι καλλιτέχνιδες Ελευθερία Σταθοπούλου και Τίτσα Χρυσοχοΐδου, ο ποιητής Γιάννης Κουτσοχέρας και άλλοι.

Παρά την «πρόβλεψη» του ζωγράφου Κώστα Ηλιάδη που είδαμε πιο πάνω, ότι η Ερασμία Μπερτσά μια μέρα θα πάρει ξεχωριστή θέση και οι μελλοντικές γενιές θα τη θυμούνται, πλέον είναι ελάχιστα γνωστή. Άραγε τα έργα της αντέχουν στο χρόνο; Δεν φαίνεται να γνωρίζουμε πολλά εξ αυτών σήμερα καθώς έχουν διασκορπιστεί σε διάφορες συλλογές ή «χαθεί» με το πέρασμα του χρόνου. Ο Κώστας Ευαγγελάτος πάντως εντόπισε δεκαέξι έργα της Μπερτσά και οργάνωσε μια έκθεση πριν από τρεις δεκαετίες στο Art Studio Est (21 Νοεμβρίου – 2 Δεκεμβρίου 1995).

Όσο για το «what if» της ιστορίας, τι θα γινόταν εάν άκουγε τις συμβουλές φίλων στα νεανικά της χρόνια που της έλεγαν ότι στην Ελλάδα η τέχνη της θα πάει στράφι και πως πρέπει να φύγει για αλλού, δεν μπορούμε να υποθέσουμε τίποτε.

Έργο της Ε. Μπερτσά. Σήμερα βρίσκεται στη συλλογή του Παν. Ευθυμιάδη.

---

[1] Κατά ένα δημοσίευμα-επικήδειο του 1956, η Μπερτσά γεννήθηκε το 1893 στη Λαμία.

[2] Ηλιάδης Κώστας, Ο κόσμος της τέχνης στο Μεσοπόλεμο, εκδ. ΠΕΛΑΣΓΟΣ, Αθήνα 1978

Πηγές:

Λιλίκα Νάκου, Οι παραγνωρισμένοι, εκδ. ΔΩΡΙΚΟΣ 1978

Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών, εκδ. ΜΕΛΙΣΣΑ 1997

Έρευνα Τύπου-αρχείων στη Βιβλιοθήκη της Εθνικής Πινακοθήκης και στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων 

Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα

Κίμωνας Θεοδώρου

Έγραψε ένα βιβλίο μικροδιηγημάτων με τίτλο «Μερικοί το λένε αγάπη», κλπ κλπ.

Μπέρτσα-Δανιηλίδη Ερασμία (1900-1956)

ΜΠΕΡΤΣΑ ΕΡΑΣΜΙΑ - ΖΩΓΡΑΦΟΣ

 Mυθιστορηματική  βιογραφία της  Λιδορικιώτισσας  ζωγράφου με την  πολυτάραχη  ζωή .

                 - 2 -





( Για μεγέθυνση  κάντε  κλικ  )
Σ  υ  ν  ε  χ  ί ζ  ε  τ  α  ι  ……

Με αφορμή την είδηση ότι ο Μπρους Γουίλις πάσχει από "αφασία", μαθαίνουμε για τη μεγάλη αυτή άγνωστη

1. Η ΕΙΔΗΣΗ : ο διάσημος ηθοποιός Μπρους Γουίλις, θα αποσυρθεί από τη βιομηχανία του κινηματογράφου καθώς διαγνώστηκε με αφασία, όπως ανακοίνωσε η οικογένειά του με κοινή δήλωση που αναρτήθηκε στους λογαριασμούς στο social media. Η οικογένεια εξήγησε ότι ο Γουίλις «αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα υγείας και πρόσφατα διαγνώστηκε με αφασία, η οποία επηρεάζει τις γνωστικές του ικανότητες». «Ως αποτέλεσμα αυτού και με πολλή σκέψη, ο Μπρους αποχωρεί από την καριέρα που σήμαινε τόσα πολλά γι' αυτόν».

Όπως τονίζει η οικογένεια «είναι μια πραγματικά δύσκολη στιγμή για την οικογένειά μας και εκτιμούμε πολύ τη συνεχή αγάπη, συμπόνια και υποστήριξή σας. Το ξεπερνάμε αυτό ως μια ισχυρή οικογενειακή μονάδα και θέλαμε να φέρουμε τους θαυμαστές του κοντά μας, γιατί ξέρουμε πόσα σημαίνει για εσάς, όπως και εσείς για εκείνον». Παράλληλα τονίζουν ότι σκοπεύουν να κάνουν αυτό ακριβώς που λέει πάντα ο Μπρους «Live it up».

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΦΑΣΙΑ;

Τι είναι η αφασία;

Κωνσταντίνο Πόταγαςς, Νευρολόγος 

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΦΑΣΙΑ

Η νευρολογία της αφασίας: Από τον Broca (Μπροκά) στην αποκατάσταση

Ομιλία στο Ίδρυμα Μποδοσάκη (blod.gr) για την αφασία

13 Ιανουαρίου 2012

Τα θέματα που μας απασχολούν περιστρέφονται γύρω από τρεις βασικούς άξονες-ερωτήματα.

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Νευρολογίας, Νευρολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Τι έχει πάθει ο εγκέφαλος του αφασικού και τι αλλάζει, κατόπιν, στη λειτουργία του. Τι μας δείχνουν οι απαντήσεις στο πρώτο ερώτημα σχετικά με τη λειτουργία του εγκεφάλου όσον αφορά τη γλώσσα.

Τι νιώθει ο αφασικός ή, με άλλα λόγια, τι σκέφτεται και πώς το σκέφτεται, εφόσον έχει στερηθεί σε μεγάλο ή μικρό βαθμό τον λόγο του.

Οδηγός στο πρώτο και στο δεύτερο ερώτημα είναι οι φιλόσοφοι και επιστήμονες που μελέτησαν τον εγκέφαλο μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, και οι νευρολόγοι και άλλοι επιστήμονες που μελέτησαν την αφασία από εκεί και έπειτα, με πρώτους τον Broca και τον Wernicke.

Για το τρίτο κομμάτι θα στηριχτούμε στους ανθρώπους που πάσχουν ή έπασχαν από αφασία και στα όσα μας λένε ή έχουν γράψει.

Η νευρολογία της αφασίας: Από τον Broca στην αποκατάσταση

ΜΑΡΙΟΥΠΟΛΗ: οι περιπέτειες των Ελλήνων από την εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης έως τη σημερινή καταστροφή της πόλης

Η Μεγάλη Αικατερίνη, ο Ζντάνοφ και η Μαριούπολη

Στις 13 Ιανουαρίου 1989, η υπό τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ Κ.Ε. του ΚΚΣΕ ενέκρινε ένα ψήφισμα «σχετικά με την κατάργηση των νομικών πράξεων που σχετίζονται με τη διαιώνιση της μνήμης του Αντρέι Ζντάνοφ», ιστορικό για τους Έλληνες της Μαριούπολης

Το διάταγμα με το οποίο το 1779 η αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη Β΄ επέτρεψε τη μετεγκατάσταση των Ελλήνων της Κριμαίας στην περιοχή της Μαριούπολης φυλάσσεται στο μουσείο τής υπό πολιορκία πόλης. 30.000 Έλληνες διήνυσαν απόσταση 500 χιλιομέτρων εντός τριών μηνών και έδωσαν στην πόλη το όνομα της Θεοτόκου Μαρίας.

 

Σταύρος Τζίμας*, Δημοσιογράφος 

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

kathimerini.gr 

28.03.2022

Στις 13 Ιανουαρίου 1989, η υπό τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ Κ.Ε. του ΚΚΣΕ ενέκρινε ένα ψήφισμα «σχετικά με την κατάργηση των νομικών πράξεων που σχετίζονται με τη διαιώνιση της μνήμης του Αντρέι Ζντάνοφ», ιστορικό για τους Ελληνες της Μαριούπολης. Η κοιτίδα του ελληνισμού της Μαύρης Θάλασσας έπαιρνε πίσω την ιστορική της ταυτότητα, που της είχε αφαιρέσει ο Στάλιν. Ο αγώνας των κατοίκων της για να επιστραφεί το ελληνικότατο όνομα (Μαργιουπόλ) που έφερε όταν η αυτοκράτειρα Αικατερίνη μετεγκατέστησε αναγκαστικά εκεί τους Ελληνες της Κριμαίας, και ο Στάλιν άλλαξε το 1948, για να της δώσει αυτό του Αντρέι Ζντάνοφ, στενού συνεργάτη του, δικαιωνόταν.

Ήταν στην πρακτική του Στάλιν να δίνει τα ονόματα επιφανών μπολσεβίκων σε πόλεις της Σοβιετικής Ενωσης για να τους τιμήσει, με πρώτο βέβαια το δικό του. Οι Ελληνες της Μαριούπολης όμως ήταν οι πρώτοι που «αποκαθήλωσαν» από την ταυτότητά της μια τέτοια σταλινική, μυθική για το κομμουνιστικό καθεστώς, προσωπικότητα. Εξάλλου η μόνη σχέση του Ζντάνοφ με την πόλη «του» ήταν το ότι γεννήθηκε εκεί από Ρώσο πατέρα που υπηρετούσε ως δημόσιος υπάλληλος (γεωπόνος). Κατά τα άλλα, σπάνια την επισκεπτόταν και αυτό για «κομματική δουλειά». Δεινός πότης και πιστός μέχρι που ξεψύχησε στον Στάλιν, έγινε γνωστός στο εσωτερικό για το κυνηγητό διαφωνούντων ανθρώπων του πνεύματος και των τεχνών και διεθνώς όταν, ως ιδρυτής της Κομινφόρμ το 1947, επινόησε το περιβόητο «δόγμα Ζντάνοφ», σύμφωνα με το οποίο η βασική γεωπολιτική αντίθεση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οριζόταν ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό υπό τις ΗΠΑ και στον «δημοκρατικό κόσμο» με επικεφαλής τη Σοβιετική Ενωση.

Όλα αυτά βεβαίως τίποτα δεν σήμαιναν για τον ελληνισμό της Μαριούπολης, που ουδέποτε αγάπησε τον Ζντάνοφ. Κανείς τους δεν δήλωνε υπερήφανος για το ότι ζούσε στην «πόλη του Ζντάνοφ», ούτε βέβαια τον θρήνησαν όταν πέθανε το 1948 και ενταφιάστηκε στην Κόκκινη Πλατεία. Ετσι, όταν με τη άνοδο του Γκορμπατσόφ στην εξουσία άρχισαν να χαλαρώνουν κάπως τα πράγματα, το πρώτο που έκαναν οι Ελληνες ήταν να διώξουν το φάντασμά του που στοίχειωνε την πόλη τους. Συγκρότησαν λοιπόν μια ομάδα πρωτοβουλίας με την επωνυμία «Για τη Μαριούπολη» και ξεκίνησαν εκστρατεία για την επιστροφή του ονόματος Mariupol. Τον Ιανουάριο του 1989 ο αγώνας τους απέφερε καρπούς, καθώς η ανώτατη κομματική ηγεσία αποφάσισε τη διακοπή της «διαιώνισης της μνήμης του Αντρέι Ζντάνοφ». Κατέβηκαν οι ταμπέλες, γκρεμίστηκαν τα αγάλματα, άλλαξαν τα δημόσια έγγραφα, το ελληνικό άρωμά της επέστρεψε. «Η τελική απόφαση ελήφθη μεν από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ, αλλά τίποτα δεν θα είχε συμβεί αν δεν υπήρχαν πιέσεις από εμάς τους ίδιους τους κατοίκους της Μαριούπολης. Σε όλη την πόλη, κοντά στο Κεντρικό Πολυκατάστημα, στην πλατεία Θεάτρου, μαζεύονταν υπογραφές», θυμόταν αργότερα ο Αντρέι Μαρούσοφ, ιδρυτής και επικεφαλής της πρωτοβουλίας.

Τριάντα χρόνια μετά την «αποκατάσταση της ιστορικής δικαιοσύνης», η Μαριούπολη γιόρτασε το 2019 την επαναφορά του ονόματός της με εκδηλώσεις και μεγάλη έκθεση φωτογραφίας στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης A. I. Kuindzhi. Ηταν εκεί και ο τότε πρόξενος της Ελλάδας Γρηγόρης Τασσιόπουλος, ο οποίος απευθυνόμενους στους ομογενείς είπε μεταξύ άλλων: «Αυτό το όνομα συνδέεται με τους προγόνους των ανθρώπων που ζουν εδώ, εκείνους τους ιδρυτές που έφτασαν εδώ και δημιούργησαν μια πόλη με ανεπτυγμένη υποδομή». Με την πτώση του καθεστώτος, το «γκρίζο πέπλο» που τύλιγε την πόλη και τα περίχωρα με την ισχυρή ομογένεια απωθήθηκε σιγά σιγά και η πανάρχαια αύρα του ελληνισμού άρχισε να πνέει και πάλι ισχυρή. Πολιτιστικά κέντρα, ελληνικοί σύλλογοι, έδρα ελληνικής λογοτεχνίας, διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα δημόσια ουκρανικά σχολεία, εκδόσεις ελληνικών βιβλίων και περιοδικών, ελληνικό ιατρικό κέντρο, επιχειρηματικές δραστηριότητες. Ο ελληνικός πολιτισμός, τα γράμματα και οι τέχνες, το ελληνικό επιχειρείν ανθούσαν και πάλι, η Μαριούπολη, μαζί με την Οδησσό, έγιναν τα πετράδια που κοσμούσαν τις ουκρανικές ακτές στην Αζοφική.

Μαρτυρικές ώρες για την πόλη-κόσμημα του ελληνισμού στη Μαύρη Θάλασσα, που φέρνουν στη μνήμη την περίοδο Στάλιν.

Ώσπου ήρθε η «μαύρη μέρα» (24 Φεβρουαρίου 2022) της ρωσικής εισβολής, που εξελίσσεται σε πιο καταστροφική ακόμα και από το απεχθές πογκρόμ του Στάλιν. Τότε, στις 15 Δεκεμβρίου του 1937, με την υπ’ αριθμ. 50215 ντιρεκτίβα του κομισάριου εσωτερικών υποθέσεων Νικολάι Γιεζόφ, εξουσιοδοτείτο η NKVD (πρόδρομος της KGB) να προχωρήσει σε ανακάλυψη και άμεση εξάλειψη δικτύων «Ελλήνων εθνικιστών, κατασκόπων και εχθρών του λαού». Ακολούθησε άγριος διωγμός. Χιλιάδες ομογενείς συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και εξορίστηκαν στη σιβηρική στέπα, ενώ υπολογίζεται ότι περί τις 5.000 εξοντώθηκαν. Τώρα, οι βόμβες και οι πύραυλοι του Πούτιν καταστρέφουν ό,τι έχτισε τόσα χρόνια ο ελληνισμός στις πατρογονικές του εστίες.

«Ζωή εν τάφω»

Οι εικόνες που έρχονται από τη Μαριούπολη προκαλούν αποτροπιασμό. Ο «πόλεμος του κινητού» εξελίσσεται παράλληλα με την ηρωική αντίσταση στα μέτωπα. Οι Ουκρανοί μάχονται επί του πεδίου με τα καλάσνικοφ και τα αντιαρματικά και από τα καταφύγια με τα κινητά τηλέφωνα… Στέλνουν φωτογραφίες, μεταδίδουν πληροφορίες, περιγράφουν δραματικές στιγμές από τη «ζωή εν τάφω» στις κρύπτες, όπου η αλληλεγγύη και η ανθρωπιά περισσεύουν. Η πρόεδρος της ομοσπονδίας των Ελλήνων της Ουκρανίας Αλεξάντρα Προτσένκο, για παράδειγμα, έσπευσε να προφυλαχθεί σε ένα καταφύγιο στη Μαριούπολη κάτω από το σπίτι ενός ζευγαριού ηλικιωμένων Ουκρανών. Όταν της δόθηκε η ευκαιρία να βγει λόγω ελληνικού διαβατηρίου, αρνήθηκε να εγκαταλείψει τους υπερήλικους σωτήρες της επιμένοντας να τους πάρει μαζί της!

Οι πληροφορίες ανέφεραν ότι έχει καταστραφεί το κτίριο που στέγαζε την έδρα της ελληνικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο, υπέστη μεγάλες ζημιές το ελληνικό ιατρικό κέντρο, χτυπήθηκε το περίφημο μουσείο στο οποίο φιλοξενούνται κειμήλια και στοιχεία για την προαιώνια ελληνική παρουσία. Ουδείς γνωρίζει το πραγματικό εύρος της καταστροφής που συνεχίζεται καθώς μαίνονται οι ρωσικοί βομβαρδισμοί. Η ανάρτηση του ηρωικού έλληνα προξένου Μανώλη Ανδρουλάκη, με το που απέδρασε από τη βομβαρδιζόμενη πόλη, ότι «πλέον είναι βέβαιο, η Μαριούπολη δεν υπάρχει πια», τα λέει όλα. Οι Έλληνες της Μαριούπολης όμως δεν απειλούνται μόνο από τις ρουκέτες και τις βόμβες των Ρώσων, αλλά και από την εναντίον τους «μαύρη» προπαγάνδα που συνοδεύει τα ρωσικά τανκς και το πυροβολικό. Στις κραυγές αγωνίας των ομογενών ότι ο πολιτισμός τους ισοπεδώνεται και οι ίδιοι κινδυνεύουν, αγκιτάτορες και προπαγανδιστές εκτοξεύουν «λάσπη» περί λαθρεμπόρων, σωματεμπόρων κ.ά. που εκπέμπουν εκκλήσεις σωτηρίας για να δικαιολογήσουν την εγκληματική εισβολή!

 

*Σταύρος Τζίμας - ΠΡΟΣΩΠΟ – Βιβλιοnet

_____________

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Μαριούπολη - Βικιπαίδεια

Eλένη Λαγού ft. Παιδική Χορωδία Σπύρου Λάμπρου , «Φως»

ΦΩΣ                                                                                                                             

Βγήκα ξανά τον κόσμο για λίγο να κοιτάξω
Πουλιά στον αέρα, φτερά πληγωμένα, τι να κάνω

Έχεις αλλάξει, δεν έχει χορτάσει από πόνο
Παιχνίδια που παίζεις, γελάς και φεύγεις, είσαι μόνος

Και εγώ σου φωνάζω να ακούσεις
Εγώ σου μιλώ
κι έχω κάτι να δώσω, ένα φως

Θυμάμαι μια μέρα, σου ζήτησα κάτι, να αναπνέω
Κι εσύ μου το πήρες, είπες αντίο, θα επιμένω