Ασιατικό παράθυρο για Πούτιν: 6+1 χώρες που δεν κάνουν εμπάργκο στη Ρωσία
Οι κυρώσεις που επέβαλε η Δύση στη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία είναι πρωτοφανείς. Δεν πρέπει να υπάρχει αμφιβολία ότι σε βάθος χρόνου οι δυτικές κυρώσεις θα προκαλέσουν μείζον πρόβλημα στη ρωσική οικονομία. Επίσης, λογικά θα αποτελέσουν αντικείμενο της διαπραγμάτευσης για τη διευθέτηση της σύγκρουσης.
Ωστόσο δεν είναι ορθό αυτό που αναφέρουν αρκετά δημοσιεύματα ότι η Ρωσία είναι τελείως απομονωμένη οικονομικά. Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι οι υδρογονάνθρακες υπερβαίνουν το 60% των ρωσικών εξαγωγών. Πλέον του 60% των ρωσικών εξαγωγών υδρογονανθράκων κατευθύνεται στην ΕΕ και τη Μεγάλη Βρετανία. Από τη στιγμή λοιπόν που το ρωσικό πετρέλαιο και το αέριο συνεχίζουν να ρέουν στις διεθνείς αγορές (το εμπάργκο της Μεγάλης Βρετανία θα υλοποιηθεί στο τέλος του χρόνου), η Μόσχα θα διατηρήσει τη βασική πηγή εισοδήματός της -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα βρεθεί σε δύσκολη θέση.
Το ασιατικό παράθυρο
Πιο σημαντικό όμως για τον Πούτιν είναι το ασιατικό παράθυρο που παραμένει ανοιχτό. Η Κίνα και άλλες 6 σημαντικές ασιατικές χώρες αρνούνται να κάνουν εμπάργκο στη Ρωσία, παρά τις μεγάλες πιέσεις των ΗΠΑ. Οι χώρες αυτές κρατάνε μια "ουδετερότητα" ευμενή για τη Ρωσία γιατί:
- Εκτιμούν ότι στον κόσμο δεν πρέπει να υπάρχει πια αμερικανική μονοκρατορία.
- Ασπάζονται την αντίληψη των τοπικών ζωνών επιρροής στις οποίες δεν πρέπει να παρεμβαίνει η Δύση.
- Έχουν στενή οικονομική συνεργασία με τη Ρωσία ή αποβλέπουν σε κέρδη από τη μη συμμετοχή στο εμπάργκο.
- Αγοράζουν οπλικά συστήματα από τη Ρωσία.
- Εκφράζουν μέσω Ουκρανίας τη δυσαρέσκειά τους για τις ΗΠΑ.
- Έχουν ιδιαίτερα γεωπολιτικά συμφέροντα που συνδέονται με τη Ρωσία.
Προφανώς δε ισχύουν για όλες τις χώρες όλοι οι λόγοι στους οποίους αναφερθήκαμε. Επίσης, είναι προφανές ότι οι 7 ασιατικές χώρες δεν συνιστούν ενιαίο μπλοκ.
Ας δούμε όμως περιληπτικά ποιες είναι αυτές οι χώρες και πώς θα μπορούσε να εξηγηθεί η στάση τους.
Κίνα
Η Κίνα ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες χώρες γιατί είναι υπερδύναμη και η βασική ανταγωνίστρια των ΗΠΑ στον αγώνα για την παγκόσμια ηγεμονία. Η Κίνα δεν έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Για την ακρίβεια, δεν έχει χρησιμοποιήσει καν τη λέξη "εισβολή" για τη ρωσική στρατιωτική επιχείρηση. Εναντιώνεται, δε, στις δυτικές κυρώσεις.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, Λε Γιουσένγκ, στις 19 Μαρτίου χαρακτήρισε τις δυτικές κυρώσεις ολοένα και πιο εξοργιστικές. Υπογράμμισε επίσης ότι το ΝΑΤΟ δεν θα πρέπει να επεκταθεί προς τα ανατολικά, στριμώχνοντας μια πυρηνική δύναμη όπως η Ρωσία στη γωνία.
Ωστόσο, το Πεκίνο καλεί σε ειρηνική επίλυση της κρίσης και φροντίζει να μην ταυτίζεται με τη Μόσχα, αρνούμενο ότι σκοπεύει να της παράσχει όπλα. Μετά το δυτικό εμπάργκο, ο Πούτιν έχει απόλυτη ανάγκη τη στήριξη της Κίνας τόσο στον χρηματοοικονομικό τομέα όσο και στη παροχή τεχνολογίας. Από την άλλη, η Κίνα έχει ανάγκη τους φτηνούς υδρογονάνθρακες που μπορεί να της παράσχει η Ρωσία. Επίσης, λογικά η Κίνα θα κάνει ό,τι μπορεί (χωρίς όμως να βλάψει τα συμφέροντά της ή τη διεθνή εικόνα της) για να μην κερδίσει η Δύση στην Ουκρανία. Είναι αρκετά πιθανό στο τέλος να αναλάβει το Πεκίνο τη διαμεσολάβηση για την κατάπαυση του πυρός.
Πάντως, η σχέση Κίνας και Ρωσίας μοιάζει ολοένα και λιγότερο ισότιμη, προσεγγίζοντας τον δεσμό μεταξύ κηδεμόνα και κηδεμονευόμενου. Ορισμένοι αναλυτές μάλιστα θεωρούν ότι η Κίνα μπορεί να βγει κερδισμένη από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ινδία
Η κυβέρνηση του Ναρέντρα Μόντι δεν καταδίκασε τη ρωσική εισβολή και απείχε από τη σχετική ψηφοφορία στη Συμβούλιο Ασφαλείας. Ο Ινδός πρεσβευτής στον ΟΗΕ περιορίστηκε να επισημάνει την ανάγκη σεβασμού στην εδαφική ακεραιότητα κάθε χώρας. Παρότι συμμετέχει στο "κουαρτέτο" του Ινδο-Ειρηνικού (μαζί με ΗΠΑ, Αυστραλία και Ιαπωνία) που στρέφεται εναντίον της Κίνας, η Ινδία δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία. Αντιθέτως, έχει αυξήσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου. Όλον τον Μάρτιο η Ινδία εισήγαγε 360.000 βαρέλια ρωσικού πετρελαίου την ημέρα, τέσσερις φορές περισσότερο από τον μέσο όρο του 2021. Ο λόγος είναι η έκπτωση 25-30 δολάρια το βαρέλι που της κάνει η Ρωσία.
Πέρα από τα οικονομικά οφέλη, έχει σημασία ότι περίπου το 60% των όπλων που διαθέτει ο ινδικός στρατός είναι ρωσικής και σοβιετικής κατασκευής. Επίσης, η Ινδία έχει προμηθευτεί S400 και υπόκειται στις σχετικές αμερικανικές κυρώσεις.
Ο Τζο Μπάιντεν εξέφρασε με προσεκτικό τρόπο την αμερικανική δυσαρέσκεια για τη στάση της Ινδίας, χαρακτηρίζοντάς τη διστακτική.
Πακιστάν
Το Πακιστάν δεν έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή και δεν έχει επιβάλει κυρώσεις. Αντιθέτως, ανακοίνωσε μετά την έναρξη των εχθροπραξιών ότι θα αγοράσει από τη Ρωσία δύο εκατομμύρια τόνους σιτάρι. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι το Ισλαμαμπάντ, παρά τις δυτικές πιέσεις, επιμένει στην κατασκευή αγωγού αερίου από ρωσικές εταιρίες. Ο αγωγός Pakistan Stream θα ενώσει το Καράτσι με το Βορρά της χώρας και θα κοστίσει δύο δισεκατομμύρια δολάρια. Σε κοινή ανακοίνωσή τους στις 22 Μαρτίου τα υπουργεία Εξωτερικών Πακιστάν και Ινδίας εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για τις ρωσικές κυρώσεις.
Ο πρωθυπουργός του Πακιστάν, Ίμρα Χαν, που βρισκόταν στη Μόσχα όταν ξεκίνησε η εισβολή, διακηρύττει την ουδετερότητα της χώρας του και ζητάει τη διαμεσολάβηση της Κίνας ή των ισλαμικών χωρών για την επίλυση της κρίσης.
Σαουδική Αραβία
Η στάση της Σαουδικής Αραβίας μαζί με αυτήν των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων συνιστούν μείζον πρόβλημα για την δυτική οικονομία. Οι δύο μοναρχίες του Κόλπου επιμένουν στη συμφωνία OPEC+ που έχουν συνάψει με τη Ρωσία για τον έλεγχο της παραγωγής πετρελαίου, προκειμένου να συγκρατούνται ψηλά οι τιμές του. Χτες το Υπουργικό Συμβούλιο της Σαουδικής Αραβίας επανεπιβεβαίωσε την προσήλωση της χώρας στη συμφωνία. Να σημειωθεί ότι την περασμένη εβδομάδα ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον επισκέφτηκε τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, προκειμένου να πιέσει για να σπάσει η συμφωνία OPEC+, αλλά οι πιέσεις του απέβησαν άκαρπες.
Πέρα από τα οικονομικά οφέλη, η Σαουδική Αραβία είναι δυσαρεστημένη με τις ΗΠΑ λόγω της αμερικανικής πίεσης για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι. Επίσης το Ριάντ κατά τα φαινόμενα είναι ενοχλημένο από τη συνέχιση της διπλωματικής διαδικασίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, χωρίς να έχει επιλυθεί η σύγκρουση στην Υεμένη.
ΗΑΕ
Πέρα από τη στήριξή τους στη συμφωνία OPEC+, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα απείχαν από την ψηφοφορία στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την καταδίκη της ρωσικής εισβολήςστην Ουκρανία. Τα ΗΑΕ φαίνεται ότι κάνουν στροφή σε μια "πολυδιάστατη" εξωτερική πολιτική. Είναι ενδεικτική η επίσκεψη του Μπασάρ Άσαντ την περασμένη Παρασκευή στο Άμπου Ντάμπι, όπου συναντήθηκε με τον πρίγκιπα διάδοχο σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ αλ-Ναχιάν. Ενδεικτική επίσης και η μη συμμετοχή των ΗΑΕ στην πολυεθνική άσκηση Ηνίοχος, στην οποία συμμετέχει και η ελληνική Πολεμική Αεροπορία.
Είναι πολύ πιθανό ισχυρά ρωσικά συμφέροντα να αναζητήσουν στα ΗΑΕ χρηματοπιστωτικούς διαύλους για την παράκαμψη των δυτικών κυρώσεων.
Ισραήλ
Το Ισραήλ έχει αποφύγει την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία κι επιχειρεί να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στους δύο αντιμαχόμενους. Είναι χαρακτηριστικά τα ταξίδια του πρωθυπουργού Μπένετ σε Μόσχα και Βερολίνο στις 5 Μαρτίου. Πέρα από τις οικονομικές σχέσεις με ισχυρά ρωσικά συμφέροντα, το Ισραήλ λαμβάνει υπόψη ότι η Ρωσία έχει ισχυρή στρατιωτική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, το Ισραήλ δεν ενθουσιάζεται με την πλήρη απομόνωση της Ρωσίας από τη διεθνή κοινότητα, προκειμένου να αποφύγει την αναβάθμιση της συνεργασίας Μόσχας-Τεχεράνης, ιδιαίτερα στην πυρηνική τεχνολογία.
Στην ομιλία του στην Κνεσέτ στις 20 Μαρτίου, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ζήτησε σε έντονο ύφος την παροχή από το Ισραήλ του προηγμένου αντιαεροπορικού συστήματος Iron Dome. Η δε σύγκριση της ρωσικής εισβολής με το Ολοκαύτωμα, την οποία έκανε ο Ουκρανός Πρόεδρος, προκάλεσε την έντονη αντίδραση της ισραηλινής πολιτικής ηγεσίας. Και τα δύο είναι ενδεικτικά της σχέσης του Κιέβου με το Τελ Αβίβ.
Τουρκία
Για την Τουρκία δεν χρειάζεται να πούμε πολλά, μιας και η εργώδης δραστηριότητα της τουρκικής διπλωματίας καλύπτεται εκτενώς από τον ελληνικό Τύπο. Αποφεύγοντας τις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας και αναλαμβάνοντας διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στους εμπόλεμους, η Άγκυρα όχι μόνο άλλαξε τη διεθνή εικόνα της, αλλά αναβάθμισε τη διαπραγματευτική θέση της.
Μάλιστα αυτός ο διαμεσολαβητικός ρόλος χρησιμοποιείται ως δικαιολόγηση της απόρριψης γης αμερικανικής πρότασης για μεταφορά των τουρκικών S400 στην Ουκρανία. Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει την ευκαιρία να βελτιώσει τις κλονισμένες σχέσεις της με τις ΗΠΑ, την ίδια στιγμή που είναι πιθανό η Κωνσταντινούπολη να μετατραπεί σε έξοδο προς τον κόσμο της ρωσικής οικονομίας.
Επίλογος
Μπορεί το ασιατικό παράθυρο να αντικαταστήσει τη δυτική πόρτα που έκλεισε για τον Πούτιν; Προς το παρόν όχι. Σε βάθος χρόνου όμως ενδέχεται να διασφαλίσει την επιβίωση της ρωσικής οικονομίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου