Βενιζέλος: Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι μέρος του Διεθνούς Δικαίου, δεσμευτική και για τις δύο χώρες

Έλενα Καραμαγκάλη

topontiki.gr 

4–5 λεπτά

---

Η Συμφωνία των Πρεσπών δεσμεύει και τις δύο χώρες, είναι “μέρος του Διεθνούς Δικαίου” και για αυτό η τήρηση της πρέπει να θεωρείται “αυτονόητη”, και “σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαία και υποχρεωτική”, τόνισε ο πρώην υπουργός, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και καθηγητής συνταγματικού δικαίου του ΑΠΘ, Ευάγγελος Βενιζέλος, στο 17ο Balkan Gathering στη Θεσσαλονίκη.

“Η Συμφωνία των Πρεσπών, που διέπει πλέον τις σχέσεις της Ελλάδας με τη Βόρεια Μακεδονία είναι μια ένδειξη του τρόπου με τον οποίο μπορούν να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα και να πάψουν να υπάρχουν εστίες τριβής που δημιουργούν προβλήματα περιφερειακής σταθερότητας” είπε ο κ. Βενιζέλος και συνέχισε:

“Υπάρχουν πολλοί στην Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία που δεν συμφωνούσαν με το περιεχόμενο της Συμφωνίας, ή θα προτιμούσαν διαφορετικές ρυθμίσεις για επιμέρους ζητήματα. Όμως η Συμφωνία των Πρεσπών όπως υπογράφηκε είναι μέρος του Διεθνούς Δικαίου, δεσμεύει τις δύο χώρες, έγινε αποδεκτή από τη διεθνή κοινότητα, οδήγησε στην ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, χαιρετίστηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, οδήγησε στην αλλαγή της επίσημης ονομασίας με την οποία η Βόρεια Μακεδονία είναι μέλος του ΟΗΕ, αποτελεί το θεμέλιο της ευρωπαϊκής προοπτικής της Βόρειας Μακεδονίας. Συνεπώς, η τήρηση και εφαρμογή της Συμφωνίας, ανεξάρτητα από τις εσωτερικές πολιτικές αλλαγές στις δύο χώρες, πρέπει να θεωρείται αυτονόητη και σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαία και υποχρεωτική, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο”.

Ο κ. Βενιζέλος αναφέρθηκε και στις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά.

“Η συνάντηση την περασμένη Δευτέρα στην Άγκυρα του Τούρκου Προέδρου με τον Έλληνα πρωθυπουργό επιβεβαίωσε την αλλαγή του κλίματος και του στυλ που επικρατεί στις σχέσεις των δύο χωρών. Οι αεροναυτικές πρακτικές στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο έχουν αλλάξει, υπάρχουν αποτελέσματα στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, η μετάβαση τουριστών από τις τουρκικές ακτές στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου και αντίστροφα έχει διευκολυνθεί, μια φιλόδοξη θετική ατζέντα που διαμορφώθηκε στον τομέα της οικονομίας. Όλα αυτά έχουν επιτευχθεί κατά τη διάρκεια μιας διεθνώς δύσκολης περιόδου πολέμου στην Ουκρανία και δραματικών εξελίξεων στη Μέση Ανατολή”.

Μιλώντας για Balkan Gathering o κ. Βενιζέλος χαιρέτισε τις εργασίες του, τονίζοντας ότι αποτελεί μια ανεπίσημη συνάντηση, αλλά πολύ παραγωγική, που προωθεί ένα ουσιαστικό πλαίσιο διαλόγου για τα προβλήματα της περιοχής.

“Σήμερα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε διεθνή και περιφερειακά ζητήματα ανεπίσημα, εκφράζοντας την προσωπική μας άποψη, χωρίς να εκπροσωπούμε κυβερνήσεις και χωρίς να δεσμεύουμε τις χώρες μας. Αυτή η άτυπη προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει τις υπερβάσεις, τουλάχιστον μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των δικών μας και των θέσεων των άλλων” είπε ο κ. Βενιζέλος και πρόσθεσε: “‘Αλλωστε, κοινός μας στόχος είναι η σταθερότητα, η ειρήνη και η ευημερία όλων των λαών και των πολιτών των Βαλκανίων”.

“Δεν είναι ρεαλιστικό να πούμε ότι όλα τα διμερή προβλήματα που υπάρχουν στην περιοχή μπορούν να λυθούν” υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο κ. Βενιζέλος και πρόσθεσε:

“Τα προβλήματα αυτά έχουν μεγάλο ιστορικό βάθος και συνδέονται με τις εθνικές και εθνοτικές ταυτότητες και την προστασία των μειονοτήτων. Μπορούμε όμως να επικεντρωθούμε στην αποφυγή της χρήσης ή της απειλής χρήσης βίας και στην ανάγκη να διατηρούμε πάντα ανοιχτή τη δυνατότητα διαλόγου. Τα διπλωματικά μέσα και ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου δεν αποτελούν από μόνα τους στρατηγική ή λύση, αλλά είναι ό,τι καλύτερο έχουμε”.

Διαβάστε επίσης:

Νάσος Ηλιόπουλος: Ο κ. Μητσοτάκης συνεχίζει να κοροϊδεύει τον κόσμο

Locomondo - Οδύσσεια | Locomondo - Odysseia - Official Video Clip

ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Παίρνει μπρος η μηχανή, σαλπάρει το πλοίο
(Rap Ska Reggae Ska Reggae Hip Hop)
Φεύγει το αεροπλάνο, έχετε γειά και αντίο
(Dub Ska Reggae Ska Reggae One Drop)
 
Από Αθήνα και Ερέτρια έτσι αρχίσαν όλα
Απ' το Ηράκλειο, το Ρέθυμνο, τον Άγιο Νικόλα
Από Χαλκίδα και Ορωπό μέχρι απάνω Κατερίνη
Κάποιος λέει: «Όποιος έχει κουράγιο να μείνει»

Και έτσι φαντάσου από Πρέβεζα και Γιάννινα στην Ήπειρο
βρεθήκαμε στην Νάξο και σε Πάρο και σε Αντίπαρο
Από την Σκόπελο, τη Σκιάθο φτάσαμε ως την Ίο,
στη Σάμο, στη Λήμνο, στη Χίο.

Στη Σαμοθράκη, στη Μυτιλήνη,
στην Ικαρία, στη Σαντορίνη,
Σίφνο και Σύρο, Μύκονο και Τήνο
κι άντε πάλι πίσω, Λούτσα και Σχίνο

Rap Ska Reggae Ska Reggae Hip Hop
Dub Ska Reggae Ska Reggae One Drop
 
'Απο την Θεσσαλονίκη και τη Δράμα, απ' το Αμύνταιο στις Σέρρες
μες στο πούλμαν περνούσανε οι ώρες και οι μέρες
Από Άρδα, Τυχερό μέχρι και Βέροια, Ελασσόνα
κι από Ξάνθη και Καβάλα μέχρι Νέα Μηχανιώνα

Ασπροβάλτα, Rastavibe, και από Άλεξανδρούπολη
αεροπλάνο Βενιζέλο και από Κόρινθο στην Τρίπολη,
Κορώνη, Καλαμάτα, Αρεόπολη στη Μάνη
φαντάσου ότι ερχόμασταν από Προσοτσάνη

Από Χανιά στην Ιεράπετρα, στα Μάταλα, Σητεία
από την Κεραμωτή στην Αρχαία Ολυμπία
από την Κομοτηνή, Κεφαλλονιά, Κυπαρισσία
Ιθάκη; Γνωστή αυτή η ιστορία

Αυτό είναι Οδύσσεια δεν είναι περιοδεία
 
Rap Ska Reggae Ska Reggae Hip Hop
Dub Ska Reggae Ska Reggae One Drop
 
Παίρνει μπρος η μηχανή, σαλπάρει το πλοίο
(Rap Ska Reggae Ska Reggae Hip Hop)
Φεύγει το αεροπλάνο, έχετε γειά και αντίο
(Dub Ska Reggae Ska Reggae One Drop)
 
Στα Γρεβενά, στην Καστοριά, στο Κωσταράζι, στην Κοζάνη
το μυαλό μου έχει αρχίσει λίγο λίγο να τα χάνει
(Μπράβο) Τρίκαλα, Λάρισα και Βόλο και Καρδίτσα,
Καλαμπάκα να κατέβουμε από Ηγουμενίτσα

Γιά την Κέρκυρα, τη Ζάκυνθο, την Πάτρα, την Λευκάδα
Γιά το Αίγιο την Κάτω Αχαγιά την Αμαλιάδα
Μα ποτέ δεν σταμάτησε αυτή η ομάδα
να παίζει μουσική σε όλη την Ελλάδα

Και πάνω, πάνω, πάνω- κάτω την Ελλάδα
με ζέστη και με καύσωνα, με κρύο και με χιόνια,
πάνω, πάνω, πάνω- κάτω την Ελλάδα
Καλοκαίρι και φθινόπωρο, άνοιξη και χειμώνα
πάνω, πάνω, πάνω- κάτω την Ελλάδα
Με αεροπλάνα και βαπόρια, λεωφορεία και με τρένα
πάνω, πάνω, πάνω- κάτω την Ελλάδα
κάντε κουράγιο παιδιά, να αντέξουμε άλλο ένα
 
Rap Ska Reggae Ska Reggae Hip Hop
Dub Ska Reggae Ska Reggae One Drop

Ενθύμιον Γάννη Τσαρούχη

 

Η διεθνής τέχνη της Ελλάδας του Τσαρούχη

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου 

 

 

Τίνα Μανδηλαρά

lifo.gr 

9–11 λεπτά

---

«Ένας επαναστάτης δεν γίνεται να ’ναι συνάμα και κλασικός, αλλά με τον Τσαρούχη γίνεται», έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης για τον ζωγράφο που τόλμησε, όπως τόνιζε ο ποιητής, να αναζητήσει τον Ερμή όχι στον Όλυμπο αλλά στο καφενείο με το ίδιο όνομα, ατενίζοντας με το ανοιχτό του βλέμμα τον κόσμο στη συγχρονική και διαχρονική του αλήθεια. Είναι πραγματικά εκπληκτικό, διαβάζοντας τα Μαθήματα Ζωγραφικής που έδωσε ο σπουδαίος ζωγράφος και δάσκαλος σε ώριμη πια ηλικία στο Ιωνικό Κέντρο Επιστημονικών και Πνευματικών στη Χίο, να βλέπεις το ελληνικό σύμπαν να μετατρέπεται σε έναν ζωντανό οργανισμό γεμάτο από αντιθέσεις που μόνο ο Τσαρούχης μπορεί να συμφιλιώνει με τέτοια αμεσότητα.

Σε αυτό το τσαρούχειο εικονοστάσι θα δεις, για παράδειγμα, ποιητές σαν τον Όμηρο να εμπνέουν άγνωστους Αρχαίους δημιουργούς, οι οποίοι τολμούν να κάνουν πιο όμορφους από τους θεούς τους τα σκυλιά και τα πουλιά, βγάζοντας δημιουργικά τη γλώσσα στο θείο ή που μπορούν, σαν τον Απελλή, να διορθώνουν ακόμα και τον Μέγα Αλέξανδρο για τα χρώματα (περιπτώσεις που ο Τσαρούχης θυμάται από στήθους από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο), επηρεάζοντας δημιουργικά τους κατοπινούς ομότεχνούς τους. Αυτοί είναι που έδωσαν δημιουργικά το δικαίωμα σε λαϊκούς ζωγράφους σαν τον Θεόφιλο να σκαλίζουν στα γείσα των σπιτιών ροζ ψάρια και κίτρινες σκιές και εν τέλει να διαμορφώνουν ένα ελληνικό σύμπαν που, μέσα από τις όψεις του ατελούς, έκανε την τέχνη να προχωράει. Γιατί ο Έλληνας καλλιτέχνης, παρασυρμένος από την ελευθερία του –και εδώ φαίνεται να ξεχωρίζει από τους ζωγράφους της Δύσης–, δεν είναι υποχρεωμένος να φτιάχνει τέλεια, μαθηματικά εξακριβωμένα σχέδια ή να μαθαίνει τις ανατομίες, κάνοντας επιστημονικά πειράματα όπως ο Μιχαήλ Άγγελος, αλλά να αφουγκράζεται τα πάθη και τις αρετές των καθημερινών ανθρώπων.

Ο ίδιος, πάντως, δεν έπαψε ποτέ να εμφορείται από αυτή την ένθεη δύναμη του έρωτα και του πάθους όσον αφορά την τέχνη του και αυτό φαίνεται σε κάθε του φράση, σε κάθε πινελιά και εξιστόρηση.

Μιλώντας με τη σοφία του δασκάλου και το φιλοπερίεργο ένστικτο του μαθητή, ο Τσαρούχης κρατάει από την αρχαιοελληνική υψηλή τέχνη το γεγονός ότι τόλμησε να βάλει τον άνθρωπο στον επίκεντρο γι’ αυτό τον έφτιαξε γυμνό, για να ξεχωρίζει «έξω από τα ζώα, έξω από τα αντικείμενα», και από τη λαϊκή τέχνη το ότι άγγιξε, όπως οι καλλιτέχνες της δημοτικής ποίησης, έστω στο περιορισμένο περιβάλλον της επαρχίας ή του χωριού, «αλήθειες ανθρώπινες και είχε το θάρρος να τις πει στους χωρικούς, οι οποίοι, κρυμμένοι πίσω απ’ την εκκλησία, κρυμμένοι πίσω από τα κουστούμια τους τα βαριά και τα φλουριά τους, όσα αρνούνται να ομολογήσουνε». Γιατί ο λαϊκός καλλιτέχνης και ο λαϊκός ποιητής, «όντας ειλικρινής, αποκαλύπτει στους άλλους το ένστικτό τους».

 Γιάννης Τσαρούχης, Δύο Άγγελοι, 1965

ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ :Η διεθνής τέχνη της Ελλάδας του Τσαρούχη

************

Παράρτημα

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Γιάννης Τσαρούχης - Έτσι...απλά...

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ : ΕΡΓΑ

Μιχαήλ Μητσάκης: «ο αλκοολικός της περιγραφής»(Μιχάλης Περάνθης)

 

Μιχαήλ Μητσάκης: «Αθηναϊκαί σελίδες»

Τάσος Μιχαηλίδης*

diastixo.gr

9–12 λεπτά

---

Ο Μιχαήλ Μητσάκης αποτελεί μια ιδιαίτερη μορφή στα ελληνικά γράμματα, ο οποίος διαμορφώνεται αισθητικά σε μια γόνιμη πολιτιστικά περίοδο, όπου η αθηναϊκή κοινωνία πάσχιζε να αποκτήσει λογοτεχνική ταυτότητα στα τέλη του 19ου αιώνα. Για τον Μ. Περάνθη (1956: 50) συνιστά τη «μεγάλη, και τη χαμένη δύναμη της λογοτεχνίας μας», καθώς με τη σπάνια καλλιέπεια, την οξυδέρκεια και την παρατηρητικότητα που χαρακτηρίζει τη γραφή του αποτύπωσε εξαιρετικά όψεις της τότε νεοελληνικής κοινωνίας (Τσακνιάς, 2023: 10).

Ο πρόωρα χαμένος Μητσάκης γεννήθηκε στα Μέγαρα το 1863 και πέθανε στο Δρομοκαΐτειο φρενοκομείο το 1916. Εγκαταλείποντας τις σπουδές του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία γράφοντας στην εφημερίδα Ασμοδαίος, ενώ σταδιακά συνεργάστηκε με τα πιο σημαντικά περιοδικά και εφημερίδες της εποχής του, βλ. Μη χάνεσαι, Ραμπαγάς, Ακρόπολις, Εστία κ.ά. (Τσακνιάς, 2023: 9). Τόσο η δημοσιογραφική όσο και η λογοτεχνική του γραφή φανερώνει τη γλωσσική του παιδεία, την πλατιά ενημέρωσή του για τις πνευματικές κινήσεις της Δύσης και την καυστική του προσέγγιση στη νεοελληνική κοινωνική και πολιτιστική ζωή (Θρύλος, 1962: 151).

Αν και ο Μητσάκης δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του, ο Δημήτρης Π. Ταγκόπουλος ανέλαβε την περισυλλογή του διάσπαρτου υλικού των έργων του, την επιμέλεια και έκδοσή του. Όπως φαίνεται και στην έκδοση του Πατάκη Αθηναϊκαί σελίδες & τα διηγήματα «Αυτόχειρ», «Το φίλημα» (2023), η γραφή του επιτυγχάνει έναν ιδιότυπο συγκερασμό του ρεαλισμού και της λυρικής διάθεσης, του διηγήματος και του περιγραφικού αφηγήματος (ή και του χρονογραφήματος), όπως και της καθαρεύουσας και της δημοτικής, με την αξιοποίηση γεωγραφικών και κοινωνικών ιδιωμάτων (βλ. γλώσσα περιθωρίου). Το ύφος του είναι νευρώδες, με περίτεχνες φράσεις, οι οποίες όμως παράγουν έναν δικό τους ρυθμό.

Ακόμα και ο σύγχρονος αναγνώστης εκπλήσσεται από τη ζωντάνια και τον δυναμισμό που χαρακτηρίζει τη γραφή του Μητσάκη, καθώς οι όποιες εκζητήσεις της γλωσσικής έκφρασης μοιάζουν να είναι οργανικά δεμένες με το κάθε φορά θέμα του. Η καυστικότητα της κριτικής ματιάς των περιπλανώμενων αφηγητών του, οι οποίοι προσφέρουν διασκεδαστικά όσο και ανησυχαστικά φωτογραφικά στιγμιότυπα της Αθήνα του 19ου αιώνα, ισορροπεί με τη διάχυτη πικρία που διαποτίζει τις μοναχικές περιδιαβάσεις τους στην πολύβουη πόλη.

Καταγράφει ό,τι κρίνει ότι είναι αναγκαίο να λειτουργήσει αισθητικά και ηθικά ως παράδειγμα προς αποφυγή.

Έτσι, οι λεπτομερείς αποδόσεις των αστικών τοπίων της Αθήνας (βλ. «Θέρος», «Ζωγραφιά νυκτερινή», «Η κυρα-Κώσταινα») και της Πάτρας (βλ. «Αυτόχειρ») ενεργοποιούν το σύνολο των αισθήσεων του παρατηρητή και εν τέλει του αναγνώστη. Οι αφηγήσεις του αποτυπώνουν φωτογραφικά τη ζωή και τη δράση των ανθρώπων, χωρίς να λείπουν οι αναφορές στις γεύσεις και τις διατροφικές συνήθειές τους, όπως και στις μυρωδιές των αστικών αυλών, της πραμάτειας των καταστημάτων και της φύσης που πλαισιώνει την πόλη. Οι φωτογραφικές περιγραφές, για παράδειγμα, της ενδυμασίας, της συμπεριφοράς και της γλωσσικής εκφοράς κάθε κοινωνικής τάξης στο «Θέρος», όπως μας συστήνονται μέσα από το φίλτρο της αφηγηματικής φωνής, συνιστούν κάτι περισσότερο από μια απόπειρα κοινωνικής ανατομίας στα πρότυπα της μπαλζακικής ή ζολαδικής γραφής. Παράγουν μια σπαρταριστή σύλληψη ενός σύνθετου ψηφιδωτού που αποκτά δική του ζωή και υπόσταση στα μάτια του μοναχικού αφηγητή. Καταγράφει ό,τι κρίνει ότι είναι αναγκαίο να λειτουργήσει αισθητικά και ηθικά ως παράδειγμα προς αποφυγή. Καυτηριάζει την ξενομανία και την ημιμάθεια της εποχής του, ενώ θησαυρίζει ό,τι για εκείνον αποτελεί έκφραση της αυθεντικής φυσιογνωμίας του ελληνικού λαού και ζωντανό στοιχείο της εγχώριας παράδοσης.

Την ίδια στιγμή, η αντιληπτική ικανότητα του Μητσάκη να συλλαμβάνει με διεισδυτικό βλέμμα τη νεοελληνική κοινωνία της περιόδου δεν περιορίζεται μόνο στην απεικόνιση της αστικής ζωής και των ποικίλων διαβαθμίσεων της κοινωνικής εμπειρίας σε επίπεδο διαπροσωπικών σχέσεων, οικονομικών δυνατοτήτων και πολιτισμικών παραστάσεων. Οι αφηγητές του αποδίδουν με ξεχωριστή ευαισθησία τα χρώματα της φύσης και του μεσογειακού ουρανού, όπως στο «Ζωγραφιά νυκτερινή» και στον «Αυτόχειρα», προβάλλοντας την αλληλεπίδραση φύσης-κοινωνίας κατά τρόπο: α. που αποδίδει νατουραλιστικά τη φύση ως απρόσωπη δύναμη, η οποία αδιαφορεί στην αιώνια αταραξία της για τα πάθη της ανθρώπινης ζωής: «Μήπως ήθελε να ενοχληθή η άπειρος αυτή θάλασσα, η οποία, κουρασμένη από τον αέναον αγώνα της […] προς καταβρόχθισιν των πλοίων» («Αυτόχειρ», σ. 85) και β. δημιουργεί σημεία φυγής για το βλέμμα του παρατηρητή, επιτρέποντας τον λυρικό ρεμβασμό και την αποφόρτιση από την ψυχική ένταση που δημιουργούν στον εκάστοτε περιπλανώμενο τα ανθρώπινα πλήθη: «…ο ήλιος ανέτελλε, θαυμασίως ομοιόμορφος και απαραμίλλως αναλλοίωτος…» (ό.π., σ. 108).

Η διερευνητική ματιά των αφηγητών, στραμμένη σαν φωτογραφικός φακός στις καταστάσεις και τα πρόσωπα της πόλης, φαίνεται να αποτελεί απόπειρα υπέρβασης μιας επώδυνης εσωστρέφειας. Το διαρκώς διψασμένο βλέμμα τους για αναζήτηση σκοπού και νοήματος, καθώς περιπλανιούνται μέσα στον χώρο –πάντα οικείοι όσο και ανοίκειοι στα πλήθη που τους πλαισιώνουν–, μοιάζει να έχει αναλγητική δράση για τους ίδιους. Το εκάστοτε υποκείμενο που παρατηρεί, βυθίζεται στο σώμα της αστικής ζωής, κινούμενο άοκνα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, έντιμους και άτιμους, θύτες και θύματα της πόλης. Η κριτική ματιά των ευαίσθητων εστιαστών του Μητσάκη λειτουργεί ταυτόχρονα ως πάλη για κοινωνική ένταξη και, από την άλλη, ως εναργής έκφραση μιας επιμένουσας εσωτερικής δυσπιστίας απέναντι στα κίνητρα και τις αξίες, οι οποίες συγκροτούν τις έννοιες «ατομικότητα» και «συλλογικότητα» τη συγκεκριμένη περίοδο.

Η δημιουργία της κοινωνιογραφίας του κυμαίνεται από έναν ιδιότυπο ρεαλισμό με λυρική διάθεση, τον οποίο συναντάμε στη «Ζωγραφιά νυκτερινή» και «Το φίλημα», έως την προσπάθεια για τη δημιουργία ενός λογοτεχνικού στιγμιότυπου της καθημερινής ζωής στα όρια της γελοιογραφίας, όπως αυτή που διαβάζουμε στην «Κυρα-Κώσταινα». Στο συγκεκριμένο αφήγημα, η καυστική περιγραφή της κοινωνικής αναλγησίας και της διαφθοράς των ηθών της αθηναϊκής κοινωνίας αποτυπώνεται έκδηλα στη φυσιογνωμία, την προσωπικότητα και τη στάση της πρωταγωνίστριας. Η κωμική της εικόνα ενσαρκώνει με την υπερβολή της σάτιρας όλα τα χαρακτηριστικά της κουτοπόνηρης σκέψης και δράσης της, η οποία προκαλεί την απέχθεια του αφηγητή, ενώ μέσα από την περίπτωσή της ο συγγραφέας επιχειρεί να προβληματίσει τον αναγνώστη σχετικά με τη διεκδίκηση κοινωνικών αλλαγών.

Η πόλη δονείται ολόκληρη στο έργο του Μητσάκη, καθώς δεν λειτουργεί ως το φόντο μιας ιστορίας, αλλά το κέντρο της αφήγησης.

Στον Μητσάκη οι διαπληκτισμοί των μικροεπιχειρηματιών, οι θορυβώδεις καβγάδες των περιθωριακών, το καθημερινό κουβεντολόι στα σοκάκια και τα καφενεία, οι χαιρέκακοι ψίθυροι των γειτόνων απέναντι σε όποιον/-α έχει μπει στο στόχαστρο της κριτικής τους, το μουρμουρητό των περαστικών που σιγοτραγουδάνε στίχους της εποχής συναρθρώνουν το πολυφωνικό βουητό της πόλης, το οποίο έλκει όσο και απωθεί τους περιπλανώμενους αφηγητές του. Η οχλαγωγία των δρόμων δεν είναι παράγωγο μόνο των ανθρώπινων φωνών, αλλά και του ποδοβολητού των αλόγων, του γδούπου από το μαστίγιο των αμαξάδων, του γέλιου των θαμώνων στα καταστήματα και της φασαρίας από τις μεταφορές των εμπορευμάτων. Η πόλη δονείται ολόκληρη στο έργο του Μητσάκη, καθώς δεν λειτουργεί ως το φόντο μιας ιστορίας, αλλά το κέντρο της αφήγησης.

Ωστόσο, αν κάποιος/-α αναρωτιέται κατά πόσο ο Μητσάκης μπορεί να συνομιλήσει με το σύγχρονο αναγνωστικό κοινό, αρκεί να διαβάσει τον «Αυτόχειρα». Ο περιπλανώμενος αφηγητής εδώ έχει το ονοματεπώνυμο του ίδιου του συγγραφέα, ο οποίος κατά την επίσκεψή του στην πόλη της Πάτρας μαθαίνει ότι ένας άγνωστος, που παραμένει ανώνυμος σε όλη τη διάρκεια του αφηγήματος, αυτοκτονεί σε ένα ξενοδοχείο της περιοχής. Το κείμενο, γραμμένο λίγο πριν από την εκδήλωση της ψυχικής του ασθένειας, επικεντρώνεται στην περιπλάνηση του αφηγητή στην πόλη, ο οποίος δείχνει συγκλονισμένος από το γεγονός της αναίτιας απώλειας ενός ανθρώπου σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου. Το γεγονός αυτό μοιάζει να πυροδοτεί βαθύτερους φόβους της αφηγηματικής φωνής, καθώς αναλογίζεται το μάταιο της ανθρώπινης ύπαρξης και της αδιαφορίας της μάζας για τα μοναχικά υποκείμενα.

Η προβολή του εαυτού του στον νεκρό επενδύει τη διαδικασία της παρατήρησης με μια πρωτόγνωρα έκδηλη ψυχική ένταση, στα όρια της τραγικότητας. Τα επαναλαμβανόμενα άστοχα ερωτήματα σχετικά με την άγνοια ή την απάθεια των περαστικών για τον εκλιπόντα ξένο ταλανίζουν τον περιπλανώμενο εστιαστή και εμπλουτίζουν τον πολυφωνικό τρόπο γραφής του Μητσάκη με μια πολύπτυχη σημασιολογική φόρτιση των ζητημάτων της αποξένωσης και της μοναξιάς. Κατά συνέπεια, τα ερωτήματα που θέτει νοερά ο αφηγητής στον «Αυτόχειρα» δεν αποτελούν μόνο μια έκφραση της ταλανισμένης σκέψης του συγγραφέα, αλλά πρωτίστως έναν επίκαιρο προβληματισμό –ίσως περισσότερο από ποτέ– για τις σχέσεις των ανθρώπων στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Μιχαήλ Μητσάκης (1956). Το έργον του, εισαγωγή-σχόλια-επιμέλεια Μ. Περάνθη, Αθήνα: Βιβλιοπωλείο της Εστίας.
[2] Μιχαήλ Μητσάκης, Αθηναϊκαί σελίδες & τα διηγήματα «Αυτόχειρ», «Το φίλημα», εισαγωγικό σημείωμα Σπ. Τσακνιάς, Αθήνα: Πατάκης, 2023.
[3] Άλκης Θρύλος (1962). Μορφές της ελληνικής πεζογραφίας και μερικές άλλες μορφές. Αθήνα: Δίφρος.

Αθηναϊκαί σελίδες
& τα διηγήματα «Αυτόχειρ», «Το φίλημα»
Μιχαήλ Μητσάκης
Εκδόσεις Πατάκη
σ. 128
ISBN: 978-960-16-3175-2
Τιμή: 7,00€

Ο Τάσος Μιχαηλίδης είναι δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, διδάσκων ΠΑΔΑ.

************************

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1. Βικιπαίδεια:Μιχαήλ Μητσάκης

2. Ο νατουραλισμός που γίνεται αισθητισμός

3. Διαβάστε κείμενα του  Μιχαήλ Μητσάκη από τον ιστότοπο της Βικιθήκης

• Αυτόχειρ
• Οιωνός
• Δύο ανάκτορα
• Το φίλημα

Άρθρα

• Ἡ Ἑλληνική Γλῶσσα, στο Ημερολόγιο Σκόκου του 1886
• Τὸ κάρρον, στο Ημερολόγιο Σκόκου του 1892

ΕΝΤΜΟΝΤ: ΕΝΑΣ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ/CYRANO MY LOVE (2019): Έτσι γεννήθηκε ο αριστουργηματικός Συρανό ντε Μπερζεράκ του Εντμόντ Ροστάν

 
ΕΝΤΜΟΝΤ: ΕΝΑΣ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ (2019)
(EDMOND)

    ΕΙΔΟΣ: Βιογραφική Κομεντί
    ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αλεξί Μισαλίκ
    ΚΑΣΤ: Τομά Σολιβερές, Ολιβιέ Γκουρμέ, Ματίλντ Σενιέ, Τομ Λεέμπ, Λουσί Μπουζενά, Ντομινίκ Πινόν, Σιμόν Αμπκαριάν
    ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 110'
   
του Νίκου Παλάτου

Πηγή: freecinema.gr

Στο Παρίσι των τελών του 19ου αιώνα, θεατρικός συγγραφέας ευρισκόμενος σε απόγνωση ένεκα μπλοκαρίσματος της έμπνευσής του, αναλαμβάνει να παραδώσει άμεσα σε αστέρα του σανιδιού της εποχής το σουξέ που αμφότεροι έχουν ανάγκη. Ο συγγραφέας είναι ο Εντμόν Ροστάν, ο ηθοποιός είναι ο Κοκλάν και το έργο… ο «Συρανό ντε Μπερζεράκ». Βασισμένο σε (περίπου) αληθινά γεγονότα.

Ό,τι ακριβώς ήταν για τον Γουίλιαμ Σαίξπηρ και το έργο του «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» ο θρίαμβος των επτά Όσκαρ (ένα εκ των οποίων είχε κερδίσει και η Γκουίνεθ Πάλτροου…) του «Ερωτευμένος Σαίξπηρ» (1998), είναι για τον Εντμόν Ροστάν και τον «Συρανό» του τούτο εδώ. Δεν πρόκειται, φυσικά, αυτή η γαλλική κομεντί να γνωρίσει τις δόξες του… «προκατόχου» της, αν και σε θεατρικό επίπεδο (μιας και από το σανίδι ξεκίνησε την πορεία της) είναι ήδη επιτυχημένη στην πατρίδα της. Πέντε βραβεία Molière κέρδισε κατά την απονομή του 2017 το έργο του σύγχρονου παιδιού θαύματος της παριζιάνικης σκηνής Αλεξί Μισαλίκ, ο οποίος επιχειρώντας το κινηματογραφικό του σκηνοθετικό ντεμπούτο ανέλαβε τη διασκευή του δικού του πρωτότυπου θεατρικού κειμένου. Δεν τα πάει κι άσχημα στον συνδυασμό βιογραφίας και μυθοπλασίας, αναμειγνύοντας μια δόση comédie française με μια μεζούρα από boulevard, επιτυγχάνοντας ένα ψυχαγωγικό σε γενικές γραμμές αποτέλεσμα.

Θέλοντας να βοηθήσει τον καλύτερό του φίλο και ηθοποιό Λεό Βολνί να ρίξει τη νεαρή και άγνωστη ακόμα Ζαν ντ’Αλσί (μετέπειτα σύζυγο του Ζορζ Μελιές!), ο ερχόμενος από αποτυχημένο έργο που είχε γράψει για λογαριασμό τής Σαρά Μπερνάρ, φέρελπις ακόμα συγγραφέας Εντμόν Ροστάν αναλαμβάνει την ερωτική αλληλογραφία τού κολλητού του, γιατί εκείνος μπορεί να έχει την εμφάνιση, αλλά από γλυκόλογα είναι ολίγον ντουβάρι (κάτι θυμίζει όλο αυτό, έτσι δεν είναι;). Η ερωτικού τύπου επιστολική διαδικασία φέρνει πίσω μέρος της χαμένης του έμπνευσης, καθώς την ίδια ακριβώς περίοδο χωρίς καλά-καλά να το έχει καταλάβει έχει πάρει στους ώμους του το βάρος της μεγάλης επιστροφής στις επιτυχίες τού διάσημου (και πνιγμένου στα χρέη) star της εποχής, Κοκλάν. Με τον χρόνο να τον πιέζει αφόρητα, καθώς οι πρόβες έχουν ξεκινήσει με γραμμένη μόνο την κεντρική ιδέα της υπόθεσης και κάποιες σκόρπιες σκηνές, ο Εντμόν χρησιμοποιεί τα τρέχοντα προσωπικά του βιώματα ώστε να ολοκληρώσει έγκαιρα αυτό που έμελλε να γίνει ένα από πιο διάσημα θεατρικά (και όχι μόνον) έργα όλων των εποχών. Για να το επιτύχει αυτό, όμως, θα πρέπει να τα βγάλει πέρα με τη ζηλιάρα σύζυγό του, τους θεατρικούς παραγωγούς που θέλουν να έχουν γνώμη για όλα (και κυρίως για το ποια είναι η πιο κατάλληλη Ροξάν) αφού βάζουν τα λεφτά τους, αλλά και την αντιπαλότητά του με τον ολίγον αλαζόνα (εξαιτίας των αλλεπάλληλων θριάμβων του) Ζορζ Φεντό.

Όπως συνέβαινε στο υπέροχο animation «Η Dilili στο Παρίσι» (2018), το «Εντμόντ» (sic) βρίθει αναφορών που έχουν να κάνουν με τη γαλλική Belle Époque και τον παριζιάνικο καλλιτεχνικό κόσμο του καιρού εκείνου. Το θέμα είναι πως αρκετές φορές προσπαθεί κάπως άτσαλα να προσαρμόσει στη σημερινή πραγματικότητα γεγονότα που υποτίθεται ότι έλαβαν χώρα το 1897, με κάποια από αυτά να βγάζουν μάτι. Η περιγραφή της υποτιθέμενης αρχικής σύλληψης του χαρακτήρα του Συρανό από τον Ροστάν κάτω από την ασφυκτική πίεση του μεγάλου Κοκλάν έχει γούστο, την ίδια ώρα όμως πρέπει να δεχτούμε πως ταπεινός… μαύρος μπορεί να είναι ιδιοκτήτης κεντρικού bistrot (τέλη 19ου αιώνα, υπενθυμίζουμε), και μάλιστα τόσο intellectuel που άμα λάχει κάθεται στην πρεμιέρα του έργου δίπλα στη Σαρά Μπερνάρ (ζηλέψαμε-το-α-λα-Disney-«diversity» λέγεται αυτό). H δήθεν κόντρα Ροστάν – Φεντό έχει τον buddy χαβαλέ της, όχι όμως και οι χαρωπές πόρνες που δείχνουν μονίμως να διασκεδάζουν με τρέλα την… όμορφη ζωή τους. Το φαρσικό στοιχείο και τα ερωτικά μπερδέματα, αμφότερα σήματα κατατεθέντα της αυθεντικής γαλλικής comédie, μπαίνουν εύστοχα στην πλοκή, η θεατρικότητα όμως (που εύλογα προκύπτει από τις συνεχείς πρόβες για το ανέβασμα του «Συρανό») δεν ξεπερνιέται πάντα στο φιλμ.

Το βέβαιον είναι πως ο Μισαλίκ κοιτάζει με δέοντα σεβασμό τον επί της ουσίας πρωταγωνιστή της ταινίας του, Συρανό ντε Μπερζεράκ. Καταφέρνει, μάλιστα, στους τίτλους τέλους να γίνει έως και συγκινητικός, παραθέτοντας αποσπάσματα από όλες τις κινηματογραφικές ενσαρκώσεις του ρομαντικού ήρωα με τη μεγάλη μύτη. Από το δε καστ, ο Ολιβιέ Γκουρμέ είναι αυτός που με άνεση ξεχωρίζει, δείχνοντας πως το διασκεδάζει αφάνταστα υποδυόμενος με μια σχετική ελαφρότητα τον θρύλο του γαλλικού θεάτρου Κοκλάν. Κρίμα, δηλαδή, που στην καριέρα του τον έφαγε σχεδόν αποκλειστικά η μαυρίλα των αδελφών Νταρντέν…
ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;

Γαλλική κομεντί εποχής με πλήθος αναφορών σε υπαρκτά πρόσωπα και καταστάσεις, που εκ των πραγμάτων απευθύνεται σε ένα πιο ώριμο κοινό. Όχι απαραίτητα σε εκείνο που καταναλώνει μετά μανίας τις χοντροκομμένες tricolore θερινές κωμωδίες. O «Απρόβλεπτος Συγγραφέας» σου μαθαίνει πέντε πράγματα για τη χρυσή εποχή της γαλλικής κουλτούρας, είναι κατά το δυνατόν ψυχαγωγικός, δεν θα μείνει όμως και στην ιστορία σαν κάτι το ανεπανάληπτο. Έχει, άλλωστε, ήδη προηγηθεί σε αυτό το ύφος ο «Ερωτευμένος Σαίξπηρ», αν κι εδώ που τα λέμε ούτε κι εκείνος θα έπρεπε να έχει μείνει ιστορικά σαν κάτι τέτοιο.

Η ακροδεξιά περιφερειάρχης της Μαδρίτης κόντρα στο κύμα συμπαράστασης των Ισπανών προς ττον Παλαιστινιακό λαό

 

Μαδρίτη: Η Αγιούσο κήρυξε σταυροφορία ενάντια στις φοιτητικές κινητοποιήσεις για τη Γάζα

Γιώργης-Βύρων Δάβος

kosmodromio.gr 

9–11 λεπτά

---

Χρειάσθηκε να περάσει κάποιος καιρός για να δραστηριοποιηθούν μετά τα AEΙ απ’ άκρου εις άκρον στην Ευρώπη και τα ενάντια στη γενοκτονία που έχει δρομολογήσει η ακροδεξιά-σιωνιστική κυβέρνηση του Ισραήλ στη Γάζα. Μία καθυστέρηση, που ίσως οφείλεται στο ότι μόνη στη φιλο-ισραηλινή Ε.Ε. η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ είχε υψώσει εξ αρχής τη φωνή της και η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιολάνδα Ντίαθ του Sumar πιέζει για την εσπευσμένη αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης και για διακοπή των σχέσεων με το Τελ Αβίβ .

Εν τούτοις, η αφύπνιση των Ισπανών φοιτητών, όταν εκφράσθηκε, πήρε δυναμική μορφή, με ολοήμερες καταλήψεις και αυτοσχέδιους καταυλισμούς για μόνιμη διαμαρτυρία στα πανεπιστημιακά campus. Βασικά αιτήματα, πρώτον να αντιδράσουν επιτέλους οι ακαδημαϊκές αρχές, που -σε αντίθεση με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπου εκεί αποδείχθηκαν λαλίστατες- μέχρι σήμερα δεν έχουν αντιδράσει, πλην της καταδίκης για την ιταμή επίθεση της Χαμάς κατά των αμάχων.

Και κυρίως, σάλπισαν το αίτημα, που εν γένει εισακούσθηκε από τη Διάσκεψη των Πρυτάνεων (CRUE), το οποίο αποφάσισε να διακόψει τη στρατηγική συνεργασία με τα ισραηλινά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Μπορεί μεν από την πλευρά της κυβέρνησης η κινητοποίηση να έγινε δεκτή με θετικά συναισθήματα, καθώς η ίδια η υπουργός Παιδείας Ντιάνα Μοράντ δήλωσε «υπερήφανη» για το «κριτικό πνεύμα που επιδεικνύουν οι φοιτητές», προκάλεσε όμως κι αντιδράσεις από τη γνωστή απόγονο του ισλαμοφάγου Ελ Θιδ, την Περιφερειάρχη της Μαδρίτης Ισάβελ Αγιούσο. Σε αντίθεση με όσα έκανε για τη Ρωσία, η Αγιούσο ζητεί τώρα η πολιτική να μείνει έξω από τις αίθουσες. Και ο αρμόδιος τοπικός υπουργός Πανεπιστημίων Εμίλιο Βιθιάνα ενημέρωσε τη Διάσκεψη των Πρυτάνεων των Ισπανικών Πανεπιστημίων (CRUE) ότι θα προστατεύσει τους καθηγητές, τους ερευνητές και το προσωπικό των ισραηλινών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, σεβόμενη τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί από την περιφερειακή κυβέρνηση της Μαδρίτης. Μάλιστα έφθασε στο σημείο να συγκρίνει την απόφασή τους με την «αφωνία» τους στις κινητοποιήσεις συντηρητικών και ακροδεξιών ενάντια στην αμνηστία στους Καταλανούς πολιτικούς, που θεωρεί ότι απασχολεί πρώτιστα την ισπανική κοινωνία!

Η κινητοποίηση των φοιτητών ξεκίνησε στη Βαλένθια πριν το δικό μας Πάσχα και γρήγορα επεκτάθηκε σε πάμπολλα ιδρύματα στην Εουσκάδι (Χώρα των Βάσκων) τη Βαρκελώνη και κατόπιν στη Μαδρίτη, το Αλικάντε, τη Σεβίλλη, τη Μάλαγα και πάει λέγοντας. Υπήρχαν πολλές φωνές που κατήγγειλαν την αδράνεια του Πανεπιστημίου και είχαν ζητήσει από καιρό, οι πανεπιστημιακές αρχές να συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις. Η ολιγωρία των ακαδημαϊκών αρχών να δείξουν ηθικής τάξης αντανακλαστικά απέναντι στη γενοκτονία των Παλαιστινίων, σε αντίθεση με το πώς ενήργησαν απέναντι στη Ρωσία όταν εισέβαλε στην Ουκρανία είναι αξιοσημείωτη.

Οι πρωταγωνιστές των κινητοποιήσεων γνωρίζουν ότι θα συναντήσουν δυσκολίες, καθώς το συντηρητικό ΡΡ έχει υψώσει σε σημαία τη στήριξη στις σιωνιστικές πρωτοβουλίες και ο φιλικός του Τύπος -ακόμη και η δικαιοσύνη- ενδεχομένως να τους προγράψει. Ακριβώς όπως συνέβη στις ΗΠΑ, αλλά και αλλού, δεδομένου ότι το Ισραήλ ήδη έχει βάλει κι επισήμως στο στόχαστρο τις φοιτητικές αντιδράσεις -όπως μαρτυρά η πρόσφατη επιδρομή στο Σαπιέντσα της Ρώμης από σιωνιστές και φίλους τους, προκειμένου να κατασταλεί η κατάληψη διαμαρτυρίας. Ήδη, η Αγιούσο, στο πλαίσιο της προσωπικής Σταυροφορίας της ενάντια στην κυβέρνηση του Σάντσεθ -που εξ υπαρχής τάχθηκε κατά της γενοκτονίας προκαταβάλλει για τις προθέσεις της, με το επιχείρημα ότι «η πολιτική πρέπει να μείνει έξω από τις τάξεις». Μία θέση που όμως, όπως αντιτείνουν φοιτητές και καθηγητές δεν τηρήθηκε με τη Ρωσία, αλλά και επίσης όταν η Περιφερειάρχης της Μαδρίτης επιλέγει να υποχρηματοδοτεί τα παν/μια: μια πράξη που είναι «εξίσου πολιτική», καθώς βασίζεται στο δόγμα του ανταγωνισμού και της εντατικοποίησης της εκπαίδευσης, που μόνο τα ιδιωτικά ιδρύματα, σύμφωνα με το πρόγραμμα της Αγιούσο, μπορούν να εξασφαλίσουν.

Πιστή και η ίδια στην πάγια φιλοϊσραηλινή θέση του Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ), που αναμασά την κατηγορία πως κάποιες «δυνάμεις ταυτίζονται με τη Χαμάς», αρνούμενες το «δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα», και η Αγιούσο πλεονάζει αναρωτώμενη γιατί «όσοι πολιτικοποιούν» το πανεπιστήμιο «δεν θυμούνται στα πανό τους 1.400 δολοφονημένους από τη Χαμάς» και αγνοούν όσα έχει προσφέρει το Ισραήλ «στην επιστήμη και την τεχνολογία».

«Κάνω μια άλλη ερώτηση στον εαυτό μου, θα βγάλουν και τον Αϊνστάιν από τα πανεπιστήμια; Θα αφαιρέσουν την επιστήμη και την τεχνολογία και όλα όσα συνεισφέρει το Ισραήλ;», έγραφε σε μία ανάρτησή της η Περιφερειάρχης. Μόνο που η Αγιούσο αποσιωπά πόσα ιδρύματα και πόσοι θεσμοί έσπευσαν να βγάλουν από το εγκύκλιο πρόγραμμά τους συγγραφείς, να ακυρώσουν συναυλίες και να λογοκρίνουν ό,τι θύμιζε Ρωσία. Και ιδιαίτερα το τελευταίο επιχείρημα, για την ακύρωση της συνεισφοράς του Ισραήλ στην επιστήμη και την τεχνολογία κάνει πολλούς να γελούν. Όχι απλώς γιατί το παράδειγμα που ανέφερε, ο Αϊνστάιν είχε σοσιαλιστικές κι όχι σιωνιστικές απόψεις, αλλά κυρίως γιατί πολλοί μπορούν να θυμηθούν αντίστοιχα πόσα προσέφερε και η Γερμανία του Κάιζερ και μετά των Ναζί στην επιστήμη και την τεχνολογία, επειδή θέλησε να εξυπηρετήσει τον μιλιταρισμό της και την πολιτική του τρόμου.

Όσο για τη γενοκτονία, η Αγιούσο κατηγορεί και πάλι την Χαμάς «που διαθέτει τεράστια χρηματικά ποσά σε όπλα αντί να φροντίζει τον πληθυσμό της, αντί να τους παρέχουν υγειονομική περίθαλψη να χρησιμοποιεί τον δικό της πληθυσμό ως ανθρώπινες ασπίδες». Βέβαια, η Αγιούσο δεν έχει ακούσει ποτέ για την αδυσώπητη πολιορκία της Γάζας επί δεκαετίες, τις διακρίσεις και την καταπίεση, τις δολοφονίες διαδηλωτών, τις ακρότητες των εποίκων στα Κατεχόμενα, την υφαρπαγή εδαφών και την παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων. Σταθερά επίσης η Αγιούσο βλέπει πίσω από τις κινητοποιήσεις τον δάκτυλο της Αριστεράς, «των συνηθισμένων διεθνών κινημάτων, που γίνονται τώρα ισχυρά στην πανεπιστημιακή ζωή όλων των πόλεων» και οι «ίδιοι άνθρωποι που εκμεταλλεύονται τους δημόσιους χώρους όλων για να τους σφετερισθούν και να ασχοληθούν με την πολιτική».

Η Αγιούσο, εμφανώς για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να αμβλύνει τις όποιες αντιδράσεις, επιβεβαιώνει ότι δεν είναι αντίθετη σ’ ένα ανεξάρτητο Παλαιστινιακό Κράτος, αλλά αντέτεινε πως η «εμμονική» επίκληση της δημιουργίας του από την ισπανική κυβέρνηση εξυπηρετεί πολιτικούς και μικροκομματικούς στόχους. Κι επανέλαβε πως ό,τι συμβαίνει στην Γάζα είναι σημαντικό, αλλά για όσα συμβαίνουν την ευθύνη έχουν «αυτοί» (της Χαμάς) κι όχι οι Ισραηλινοί και καταδίκασε τα εμπάργκο σε εβραϊκές επιχειρήσεις, συγκρίνοντάς το με «αστέρια του Δαυίδ» και νέες προγραφές Εβραίων, χαρακτηρίζοντάς το «παράλογο». Δηλ. κατέκρινε εκείνο που συστηματικά κι εκτεταμένα εφαρμόζεται στην περίπτωση της Ρωσίας ή άλλων κρατών που η ευρωατλαντική σκοπιμότητα κρίνει ως εχθρούς.

Ωστόσο, το ένα μετά το άλλο τα παν/μιακά ιδρύματα αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. Μάλιστα και το ίδιο το εμβληματικό ακαδημαϊκό ίδρυμα της Μαδρίτης, το Complutense δημοσίευσε επιστολή-μανιφέστο για να ανακοινώσει τη διακοπή της συνεργασίας με την τράπεζα Santander για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων προς την πετρελαιοβιομηχανία και την πολεμική βιομηχανία που συμβάλλουν στη γενοκτονία στη Γάζα. Και παράλληλα, ο υπουργός Κοινωνικών Δικαιωμάτων, Κατανάλωσης και Ατζέντας 2030 Πάβλο Μπουστίνδουϊ απέστειλε επιστολές σε ισπανικές επιχειρήσεις στο Ισραήλ να απέχουν από δραστηριότητες και συναλλαγές που ευνοούν την στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ, χαρακτηρίζοντάς το «ηθικό καθήκον» και προκαλώντας μεγάλο θόρυβο στους ισπανικούς εξαγωγικούς κύκλους, αλλά και σε άλλους διεθνείς φορείς που πλουτίζουν χάρις στην ισραηλινή εισβολή και τις ανάγκες που έχει δημιουργήσει για εφοδιασμό κάθε είδους.

Βέβαια, η Αγιούσο αγνοεί αυτό που επισήμαινε παλιότερα ο Γιούργκεν Χάμπερμας (Αυτονομία και Αλληλεγγύη, Ύψιλον, σ.101) πως «οι άνθρωποι δεν αγωνίζονται για αφαιρέσεις, αλλά με εικόνες» και πάντα για τους τρεις βασικούς στόχους της Γαλλικής Επανάστασης -έστω και εάν τους κλίνουν σε διαφορετικές φωνές, τους επαναδιατυπώνουν με άλλες λέξεις. Στο βάθος όμως τούτοι οι στόχοι παραμένουν στην ίδια εννοιακή βάση της κοινωνικής και πολιτικής οντολογίας και στους κανόνες της θεωρίας της πράξης. Η αφαίρεση της «επιμέλειας», της «αξιοκρατίας», της «αποτελεσματικότητας» και του «ανταγωνισμού» των μη πολιτικών σπουδών εξανεμίζεται μπροστά στην ωμότητα των εικόνων από τη Γάζα. Αυτών των εικόνων που συνεγείρουν την φοιτητική ελεύθερη συνείδηση, που φλογίζουν το αίσθημά τους και βρίσκουν αφορμή να εκφράσουν την αντίθεσή τους στις μεθοδεύσεις που ένα παγκόσμιο σύστημα οικονομικο-πολιτικο-στρατιωτικής ηγεμονίας δρομολογεί μονομερώς και μεροληπτικά, βάζοντας σε κίνδυνο ζωές σε χώρες, αλλά και υπονομεύοντας το μέλλον ολάκερου του πλανήτη.

Γιώργης-Βύρων Δάβος

Ο Γιώργης-Βύρων Δάβος εργάζεται ως δημοσιογράφος και κριτικός Τέχνης και διδάσκει Αισθητική στην Ακαδημία της Μπρέρα (Μιλάνου) και Κοινωνιογλωσσολογία και Λογική Φιλοσοφία της Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο του Βίγο (Ισπανία), ενώ στον ελεύθερο χρόνο του….γράφει.

ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ (ΝΤΕΜΕΚ) ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΥ ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ , ΙΚΑΝΟ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΓΕΛΙΟ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΚΟΤΕΣ

 

Επιστροφή στην εποχή του φανατικού  «γλωσσαμύντορος» καθηγητή Γεωργίου Μιστριώτη;

Ο κ. Θεοδωρόπουλος θέλει απαρέμφατα (!)

ΝΙΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΚΟΣ

 

 sarantakos.wordpress.com

Την Κυριακή που μας πέρασε δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή μια επιφυλλίδα του συγγραφέα Τάκη Θεοδωρόπουλου, μεγάλου χορηγού του ιστολογίου μας, με τον τίτλο «Είναι λύση η διδασκαλία της καθαρεύουσας;». Δεν το πήρα είδηση αμέσως, αλλά μου το σύστησαν πολλοί  φίλοι, που κάποιοι με  παρότρυναν  κιόλας να γράψω κάτι -κι έτσι, έχουμε το  σημερινό  άρθρο.

Μπορείτε να διαβάσετε κι εσείς το άρθρο του κ. Τάκη Θεοδωρόπουλου. Η εφημερίδα μας πληροφορεί (το βρίσκω φοβερή αμερικανιά) πως θα χρειαστούμε μόνο 3 λεπτά και 7 δευτερόλεπτα για να το διαβάσουμε αλλά δεν  μας λέει, όπως έγραψε κάποιος φίλος, ότι μετά θα τραβάμε τα μαλλιά μας, όσοι έχουμε, για κανα μισάωρο.

Για να ξεκινήσω από τον τίτλο,  η ερώτηση που θέτει ο επιφυλλιδογράφος είναι λειψή. Τι θα πει «είναι λύση η διδασκαλία της καθαρεύουσας»; Λύση σε τι; Στο μεσανατολικό πρόβλημα; Στο δημογραφικό; Στα δεινά,  πραγματικά ή φανταστικά, της εκπαίδευσης; Λύση για τα πάντα, δηλαδή  πανάκεια, δεν νομίζω να είναι. Στην κατακλείδα του άρθρου, ο κ. Θεοδωρόπουλος δίνει μιαν εξήγηση: Υποστηρίζω, όμως, ότι η διδασκαλία της καθαρεύουσας, ή λόγιας ελληνικής, είναι απαραίτητη για τη μέση εκπαίδευση. Είναι ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί ο σεβασμός απέναντι στην ελληνική των νεότερων γενιών που μεγαλώνουν μαθαίνοντας να την περιφρονούν. Ισως σταματήσουν να την περιφρονούν αν έρθουν σε επαφή με τα επιτεύγματά της.

Είναι και μπουρδουκλωμένη η σύνταξη, διαβάζεις «απέναντι στην ελληνική των νεότερων γενιών» (γενεών θα έγραφα εγώ) και κοντοστέκεσαι και αναρωτιέσαι αν εννοεί τη  γλωσσική ποικιλία που μιλάνε οι νεότερες γενιές, αλλά τελικά καταλαβαίνεις πως οι νεότερες γενιές συνδέονται όχι με την ελληνική αλλά με τον σεβασμό. Σύνδρομο της ξεκάρφωτης γενικής το λέω αυτό, και είναι και συγγραφέας πανάθεμά τον, παναπεί περιμένεις να γράφει καλά! Τέλος πάντων, ο κ. Θεοδωρόπουλος πιστεύει ότι οι νεότερες γενιές περιφρονούν την ελληνική γλώσσα και ο μόνος τρόπος για να  ξαναρχίσουν να τη σέβονται είναι να επανεισαχθεί η διδασκαλία της «καθαρεύουσας ή λόγιας ελληνικής».

Κατά τη γνώμη μου, κακώς ή πονηρά ο κ. Τάκης θέλει να ταυτίσει την καθαρεύουσα με τη λόγια ελληνική. Η σύγχρονη νέα ελληνική που διδάσκεται στα σχολεία, η γλωσσική ποικιλία που χρησιμοποιεί και ο ίδιος ο κ. Τάκης στα γραφτά του, διαθέτει ένα λόγιο επίπεδο που είναι πανταχού παρόν (το μελετάει εξαιρετικά ένα πολύ καλό βιβλίο δέκα γλωσσολόγων, που κακώς δεν  έχω παρουσιάσει εδώ) αλλά καθαρεύουσα δεν είναι.

Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ο κ. Θεοδωρόπουλος προτείνει ή υποβάλλει την ιδέα της «παλινόρθωσης» της καθαρεύουσας. Πριν από 9 χρόνια είχαμε στο ιστολόγιο ασχοληθεί με μια άλλη δική του επιφυλλίδα, που είχε τον τίτλο Κι αν επιστρέφαμε στην καθαρεύουσα; στο οποίο αναπτύσσει παρόμοιες απόψεις, αν και εκείνο, εξαιτίας της συγκυρίας, είχε και τις απαραίτητες επιθέσεις εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ.

Στο νεότερο άρθρο, που εξετάζουμε σήμερα, ο κ. Θεοδωρόπουλος στέκεται περισσότερο στο απαρέμφατο. Γράφει:

Η διδασκαλία της καθαρεύουσας καταργήθηκε το 1976, αν δεν κάνω λάθος, από τον Γεώργιο Ράλλη, έναν, κατά τα λοιπά πεφωτισμένο πολιτικό. Ακολούθησε, ως φυσική συνέπεια, η επιβολή του μονοτονικού, ένα από τα πρώτα μέτρα που πήρε το ΠΑΣΟΚ. Κοινώς, τα δύο μεγάλα κόμματα της Μεταπολίτευσης ομονόησαν στην αντιμετώπιση της μνήμης της ελληνικής γλώσσας.

Θεωρώ ότι η σημαντικότερη από τις δύο «μεταρρυθμίσεις» ήταν η κατάργηση της διδασκαλίας της καθαρεύουσας, κοινώς της λόγιας καθομιλουμένης. Κατάργηση του απαρεμφάτου. Τι σημαίνει αυτό; Η Ζακλίν ντε Ρομιγί γράφει ότι το απαρέμφατο επέτρεψε στους Ελληνες να δημιουργήσουν αφηρημένη σκέψη, να περάσουν από την «πράξη» στο «πράττειν». Κι ας πούμε ότι αυτά είναι αρχαία πράγματα. Γιατί τα γαλλικά ή τα ιταλικά κρατούν το απαρέμφατο ενώ τα ελληνικά, εξαιτίας μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, το κατήργησαν; Τι κερδίσαμε; Και τι κερδίσαμε από τον περιορισμό της σημασίας των μετοχών ή την κατάργηση της τρίτης κλίσεως; Πόσους ξενίζει σήμερα η διατύπωση της «διεθνής κατάστασης» στις ειδήσεις;

Κατάργηση, λέει, του απαρεμφάτου. Γιατί τα γαλλικά κρατούν το απαρέμφατο, ρωτάει, ενώ τα ελληνικά το κατάργησαν με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976;

Εδώ έχουμε πλήρη σύγχυση. Πώς μπορεί να «καταργηθεί» το απαρέμφατο; Μήπως με κάποιαν απόφαση  της Βουλής; Και ο δυϊκός αριθμός, τάχα, «καταργήθηκε» κι αυτός στην αρχαιότητα; Μήπως με απόφαση της Εκκλησίας του Δήμου; Όχι βέβαια. Στη γλώσσα κάποιες λέξεις, αλλά και κάποιοι τύποι, σταδιακά παύουν να χρησιμοποιούνται ή μετατρέπονται σε κάτι άλλο, επειδή οι φυσικοί ομιλητές παύουν να τους χρησιμοποιούν, πράγμα που γίνεται επειδή το ίδιο πράγμα προτιμούν να το εκφράσουν με διαφορετικό τρόπο.

Το απαρέμφατο λοιπόν, από ύστερη κιόλας αρχαιότητα, αν  δεν  σφάλλω, άρχισε να χρησιμοποιείται όλο και λιγότερο και να δίνει τη θέση του σε πιο αναλυτικές δομές, με υποτακτική. Η διαδικασία πήρε πολλούς αιώνες, δεν ήταν ομοιόμορφη, διότι πρώτα άρχισαν να χάνονται τα άναρθρα απαρέμφατα, πάντως τον Μεσαίωνα είχε ολοκληρωθεί στη δημώδη γλώσσα. Κάποιοι θεωρούν ότι η απώλεια του απαρεμφάτου στα ελληνικά ήταν αποτέλεσμα της επίδρασης των άλλων  βαλκανικών γλωσσών στο πλαίσιο του λεγόμενου  Βαλκανικού Γλωσσικού Δεσμού, δηλαδή των  κοινών στοιχείων που παρουσιάζουν οι βαλκανικές γλώσσες παρόλο που ανήκουν σε διαφορετικές οικογένειες, ενώ άλλοι ότι η απώλεια του απαρέμφατου στα ελληνικά επηρέασε και τις άλλες βαλκανικές γλώσσες -αλλά αυτό ξεφεύγει από τα όρια του άρθρου μας.

Οι προσπάθειες που έγιναν  μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, επί αρχαΐζουσας καθαρεύουσας, να νεκραναστηθεί το απαρέμφατο, αποδείχτηκαν θνησιγενείς. Ο κ. Θεοδωρόπουλος καλά θα έκανε να διαβάσει τον  Ροΐδη, ο οποίος γράφει, εις άπταιστον καθαρεύουσαν, το 1893 στα Είδωλα (τόμ. 4 σελ. 195 των Απάντων): Των δε απαρεμφατογράφων η εκλείψασα γενεά δεν έχει σήμερον  άλλους αντιπροσώπους παρά μόνον τον  κ. Αφεντούλην και τινα εν Πύργω δημοδιδασκάλισσαν, επιφορτιζομένην υπό του δημάρχου να προσφέρη άνθη και απαρέμφατα εις τους εκείθεν διαβαίνοντας επισήμους ξένους.

Μου άρεσε  πολύ αυτό το «άνθη και απαρέμφατα» και σε υποσημείωση ο Ροΐδης διασώζει δείγμα προσφώνησης: Μεγαλειοτάτη! Αδυνατούσα εκφράσαι συγκίνησιν και χαράν μου περιορίζομαι υποβαλείν τα σεβάσματά μου και τολμώ προσφέρειν στέφανον εξ ανθέων….

Ούτε είναι βέβαια  επιβίωση του απαρέμφατου οι ελάχιστες παγιωμένες εκφράσεις  με έναρθρα απαρέμφατα, τα οποία ισοδυναμούν με ουσιαστικά: Απαγορεύεται το πτύειν / το καπνίζειν, διά  το θεαθήναι, το είναι κτλ. έστω και με την προσθήκη του πρόσφατου «επιχειρείν».

Οπότε, το απαρέμφατο έχει πάψει να χρησιμοποιείται. Δεν καταργήθηκε. Μήπως όμως καταργήθηκε η διδασκαλία του το 1976; Μήπως αυτό εννοεί ο κ. Τακης;

Επειδή δεν θυμόμουν, ανέτρεξα στη «Γραμματική της ελληνικής γλώσσης προς χρήσιν των μαθητών των  δημοτικών σχολείων», των Βαμπούλη-Ζούκη, που αυτήν πρέπει να διδάχτηκα κι εγώ, έκδοση ΟΕΔΒ 1967, που ο κ. Τάκης υποθέτω θα τη  θεωρεί υπεράνω πάσης υποψίας μαλλιαρισμού ή αριστερισμού.

Βλέπουμε ότι όσα λέει το βιβλίο δεν διαφέρουν πολύ από την  τωρινή σχολική γραμματική διότι απαρέμφατα θεωρεί το «λύσει» και το «λυθή» και  χρήση τους τον σχηματισμό των  περιφραστικών  τύπων. Απαράλλαχτα όπως η σημερινή γραμματική του Γυμνασίου γράφει «Το απαρέμφατο είναι άκλιτος τύπος του ρήματος και χρησιμοποιείται για τον σχηματισμό ορισμένων χρόνων στην ενεργητική και την παθητική φωνή, π.χ. έχω δέσει, είχε δεθεί.»

Αναφέρουν οι συγγραφείς και τα αρχαία απαρέμφατα, αλλά βασίζονται στον «παρηλλαγμένο» τύπο στη  συνέχεια, όταν πχ γράφουν ότι ο παρακείμενος της  ενεργητικής φωνής σχηματίζεται με το ρήμα έχω και το απαρέμφατο του αορίστου της ενεργητικής φωνής: έχω λύσει.

Στο βιβλίο των  Βαμπούλη-Ζούκη υπάρχει επίσης αναφορά στο έναρθρο απαρέμφατο αλλά σαφώς δηλώνεται ότι πρόκειται για την αρχαία κατάληξη και μεγαλύτερη προσοχή  δίνεται στις αναλυτικές φράσεις της καθομιλουμένης που αντικαθιστούν το απαρέμφατο!

Άρα, ακόμα και με το καθεστώς που είχε κορόνα στο κεφάλι του την καθαρεύουσα, το απαρέμφατο δεν διδασκόταν κατά τον τρόπο που ο κ. Θεοδωρόπουλος ονειρεύεται αλλά πολύ κοντά στον τρόπο με τον  οποίο διδάσκεται σήμερα.

Φυσικά, αυτό δεν ενδιαφέρει τον κ. Τάκη, ο οποίος απλώς κραδαίνει πέντε κουρελάκια ώστε παβλοφικά να ικανοποιήσει ένα συντηρητικό ακροατήριο. Πετάει μια «κατάργηση του απαρέμφατου» (κακοί δημοτικιστές, κακή απλοποίηση),  πετάει μια Ρομιγί,  μια εντελώς άκυρη σύγκριση με τους Γάλλους που «κρατούν» το απαρέμφατο, βάζει την κατάργηση της τρίτης κλίσης, προσθέτει και «της διεθνής κατάστασης» κι έδεσε το γλυκό: εάλω η γλώσσα, να επαναφέρουμε την καθαρεύουσα ώστε να σωθούμε.

Το ειρωνικό είναι ότι ο κ. Τάκης τα λέει αυτά χωρίς να γράφει στην καθαρεύουσα την οποία παινεύει (και την οποία, ως γεννημένος το 1954, διδάχτηκε κανονικά). Διότι, αν κάτι  έχουμε κερδίσει (μια και θέτει  και αυτό το ερώτημα, «τι κερδίσαμε;») από την επίλυση του γλωσσικού ζητήματος, είναι ότι όλοι μας, όσοι ερχόμαστε σε αντιπαραθέσεις περί τα γλωσσικά, χρησιμοποιούμε την  ίδια γλωσσική ποικιλία, με διαφορετικό βέβαια  βαθμό λογιότητας και  με το προσωπικό του στιλ ο καθένας, ενώ, ας πούμε, όταν  ο Ψυχάρης κονταροχτυπιόταν με τον Χατζιδάκι χρησιμοποιούσαν διακριτές γλωσσικές ποικιλίες.

Θα τελείωνα εδώ, αλλά δεν έχω καθόλου σχολιάσει άλλα σημεία της  επιφυλλίδας του κ. Θεοδωρόπουλου. Έχω όμως κουραστεί, οπότε θα δανειστώ μια σύντομη τοποθέτηση του γλωσσολόγου Αχιλλέα Κωστούλα, του πανεπ. Θεσσαλίας, όπως την εξέφρασε σε μια σειρά από τουίτ:

Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος που γράφει συχνά για πράγματα που δεν γνωρίζει, δεν έχει σκεφτεί καλά και δεν έχει ελέγξει με τη βοήθεια βιβλιογραφίας και ειδικών, προτείνει σαν άλλος Πώποτας ή Μπαμπινιώτης την επαναφορά της καθαρεύουσας στο σχολείο.

Tα επιχειρήματά του, αν βαριέστε να διαβάσετε, είναι τρία:

1. Οι αρχαίοι τύποι οξύνουν τις γνωστικές ικανότητες
2. Η διδασκαλία λογίων τύπων δίνει πρόσβαση στη λόγια συγγραφική παραδοση
3. Μέσω της καθαρεύουσας αποκτούμε πρόσβαση στην παρακαταθήκη των αρχαίων.

Ας αρχίσουμε από το τέλος, ότι η καθαρεύουσα είναι κάποια «δίοδος εξοικείωσης» με τα αρχαία κείμενα. Κάπως περίεργο, αν δεν μας φτάνουν 6 χρόνια διδασκαλίας αρχαίων για να καταλάβουμε Ξενοφώντα από το πρωτότυπο, να βοηθήσει η έμμεση «δίοδος».

Σε κάθε περίπτωση θυμίζει η σκέψη αυτή τους αττικιστές, λόγιους της ύστερης αρχαιότητας, που νόμιζαν πως η πολιτιστική παρακμή της εποχής τους θα θεραπεύονταν αν άρχιζαν όλοι να μιλάνε ξανά σαν τους αρχαίους Αθηναίους.

Λυμένα ζητήματα είναι αυτά: να δούμε τι έγραφε για τους αττικιστές ο πολύ συντηρητικός Γ. Χατζιδάκις, πατέρας της ελληνικής γλωσσολογίας, εδώ και 100 χρόνια.

Άλλη όμως γνώμη για την αξία της γλώσσας αυτής είχαν οι μεταγενέστεροι λόγιοι Έλληνες. Οι οποίοι, παραβάλλοντας τα φιλολογικά έργα που παράγονταν εκείνα τα χρόνια με τα έργα των αρχαιότερων δόκιμων συγγραφέων, τα έβλεπαν προφανώς να υπολείπονται κατά πολύ, και νόμισαν, εσφαλμένα, ότι αιτία ήταν η αλλοίωση της γλώσσας που είχε επέλθει. […]

Πρώτον, τα πονήματα που συντάσσονταν κατ’ αυτό τον τρόπο επί πολλούς αιώνες έγιναν γρήγορα κτήμα των λογιότερων μόνο τάξεων του έθνους, ξένα όμως για τον πολύ λαό, που εγκαταλείφθηκε στο σκότος της αμάθειας […] Άλλο κακό του αττικισμού ήταν ότι όσο περισσότερο προσπαθούσαν και κατόρθωναν εκείνοι να μιμούνται ακριβέστατα τους αρχαίους και να αποφεύγουν κάθε νεότερο, αδόκιμο, όπως έλεγαν, γλωσσικό φαινόμενο, τόσο περισσότερο συγκάλυπταν έτσι και έκρυβαν από εμάς την ανέλιξη της γλώσσας, και μάλιστα τόσο περισσότερο ανακριβή εικόνα μάς παρέχουν ως προς τις αδιάκοπες γλωσσικές μεταβολές που γίνονταν παράλληλα.

(Χατζιδάκις, Γ. (1915) «Σύντομος ιστορία της ελληνικής γλώσσης», σελ. 75-76προσαρμογή στη ν.ε. Γ. Χάρης)

Πιο πειστικό είναι το δεύτερο επιχείρημα, ότι πρέπει να διδασκόμαστε καθαρεύουσα ώστε μπορούμε να διαβάσουμε τον Παπαρρηγόπουλο, τον Παπαδιαμάντη, τον Ραγκαβή και τον Καλβο.

Εξίσου πειστικά, μπορεί κάποιος να επιχειρηματολογήσει πως για να είναι οι μαθητές σε θέση να διαβάσουν Shakespeare (κατά κάποιους, σημαντικότερος λογοτεχνικά από τον Ραγκαβή), πρέπει στο μάθημα των αγγλικών να διδάσκονται Early Modern English.

Δεν διδάσκονται στο σχολείο κείμενα του Τσέχοφ; Οι αρχές φυσικής που διατύπωσε ο Νεύτωνας; Οι αρχές φιλοσοφίας που διατύπωσε ο Καντ; Σίγουρα δεν θα ισχυριστούμε πως όλη αυτή η γνώση είναι απροσπέλαστη επειδή οι μαθητ·ρι·ες δεν διδάσκονται τη γλώσσα του πρωτότυπου.

«Μα αυτοί είναι ξένοι, εδώ μιλάμε για τη δική μας γλώσσα!». Οκ, να διδασκόμαστε τότε Ομηρικά ελληνικά για να έχουμε πρόσβαση στην Ιλιάδα (ίσως σημαντικότερη λογοτεχνικά από τις Ωδές του Καλβου;) Γιατί να μη διδάσκεται και η δημώδης βυζαντινή, ή η ποντιακή διάλεκτος;

Για τα παραπάνω μπορεί να γίνει κάποια συζήτηση, στη βάση του τι θεωρούμε σημαντικό για την παιδεία και τον πολιτισμό μας, με επιχειρήματα ένθεν κακείθεν. Κάνει λάθος, ξεκάθαρα, αλλά χωράει συζήτηση. Δε χωράει συζήτηση όμως όταν αρχίζει τη γλωσσολογική πσέκα.

Η καθαρεύουσα, γράφει, είχε απαρέμφατο, και το χρειαζόμαστε κι εμείς, γιατί -εδώ επικαλείται τη Ρομιγί- χωρίς απαρέμφατο ως γλωσσικός τύπος δεν είναι δυνατή η μετάβαση «από την «πράξη» στο «πράττειν»» και συνεπώς η αφηρημένη σκέψη.

Σαν να λέμε πως, αφού δεν έχουμε δυικό, δεν μπορούμε να συλλάβουμε την έννοια «πλήθος μεγαλύτερο του ενός και μικρότερο των τριών», επειδή δεν έχουμε μονολεκτικό μέλλοντα, δεν σκεφτόμαστε για το μέλλον, αφού δεν έχουμε αφαιρετική δεν καταλαβαίνουμε το «παίρνω από κάποιον κάτι»

Δεν νομίζω ότι ο Θεοδωρόπουλος είναι βλάκας. Από το είδος των επιχειρημάτων όμως που παραθέτει, νομίζω πως θεωρεί βλάκες το αναγνωστικό κοινό. Σαφώς δεν τους σέβεται τόσο ώστε να ρωτήσει κάποιον ειδικό πριν τοποθετηθεί για ένα επιστημονικό θέμα.

Γιατί αν είχε ρωτήσει έναν ειδικό, ίσως του είχε επισημανθεί το τεράστιο αυτογκόλ που βάζει: δεν μπορεί να χτυπιούνται, ορισμένοι, ότι η ελληνική γλώσσα είναι «ενιαία και αδιαίρετη» και παράλληλα να ισχυριζόμαστε ότι χωρίς ειδική διδασκαλία τα παλιά κείμενα είναι απροσπέλαστα.

Νομίζω επίσης ότι οι τοποθετήσεις αυτές, για την επαναφορά πολυτονικού η μια, καθαρεύουσας ο άλλος, δεν είναι δηλωτικές μιας γραφικής αλλά αθώας νοσταλγίας.

Είναι συνειδητή και συστηματική προσπάθεια επαναφοράς του γλωσσικού ζητήματος, και νομίζω δεν χρειάζεται να εξηγήσω γιατί αυτό έχει πολιτικές προεκτάσεις.