Υφαίνοντας (κυριολεκτικά) τις σύγχρονες τραγωδίες
Υφαίνοντας (κυριολεκτικά) τις σύγχρονες τραγωδίες
Αναγνωρισμένος διεθνώς καλλιτέχνης της ταπητουργίας, ο Γερμανός δημιουργός μετά την «DOCUMENTA 15» του Κάσελ παρουσιάζει αυτές τις ημέρες στην Art Fair της Θεσσαλονίκης, σε επιμέλεια της Μυρσίνης Κοντού, τη σειρά χαλιών του «Rug Bombs» με θέματα εμπνευσμένα από το προσφυγικό, τους σύγχρονους πολέμους και τη βία της εξουσίας και της καθημερινότητας.
Το πορτρέτο
του φυλακισμένου Τζούλιαν Ασάνζ.
Η εικόνα μιας σειράς προσφύγων που
βαδίζουν προς το άγνωστο.
Ένα θηριώδες πολεμικό πλοίο και δίπλα μία λέμβος γεμάτη πρόσφυγες.
Ένα μαχητικό που «φτύνει» πυραύλους.
Δύο τραυματισμένα παιδιά, αγόρι και κορίτσι.
Δύο παιδιά που κρατούν όπλα.
Μία οικογένεια που θα ήταν απολύτως συνηθισμένη, σε μία συνηθισμένη
πόζα, εάν ο πατέρας δεν κρατούσε επιδεικτικά ένα όπλο.
Κάποιες
διαφημίσεις παρουσιάζουν τα χαλιά ως έργα τέχνης. Παραδόσεις όπως η
περσική ή και η δική μας λαϊκή παράδοση έχουν επιβεβαιώσει ότι ένα χαλί
μπορεί να είναι έργο τέχνης. Σε αυτή τη σχέση της τέχνης με την
παραδοσιακή τεχνική της χειροποίητης κατασκευής των χαλιών, ο 52χρονος
Γερμανός καλλιτέχνης-ταπητουργός Jan Kath (Γιαν Κατ) έχει βάλει χρόνια
τώρα τη δική του σφραγίδα. Τα χαλιά του δεν είναι «διακοσμητικά». Και
στέλνουν τα δικά τους μηνύματα με τον τρόπο που το κάνει η τέχνη.
Γεννημένος στο Μπόχουμ στην τρίτη γενιά μιας οικογένειας εμπόρων χαλιών που διατηρούσε υποκαταστήματα στο Ρουρ και στο Βερολίνο, ο Γιαν ενεπλάκη από μικρός στην οικογενειακή παράδοση όταν πριν ακόμα μπει στην εφηβεία επισκέφτηκε με τον πατέρα του κατασκευαστές χαλιών στο Ιράν και το Νεπάλ. Αυτή η εμπειρία, τα χρώματα, τα σχήματα, οι αφηγήσεις αλλά και οι ίδιες οι χώρες λειτούργησαν καταλυτικά. Εκπαίδευσαν τη ματιά του και ξύπνησαν εντός του μια θεμελιώδη κατανόηση των χρωματικών συνδυασμών και αναλογιών. Ο ίδιος, ωστόσο, δεν ήθελε ποτέ να ακολουθήσει τα βήματα των γονιών του, ούτε να αναλάβει να διευθύνει την επιχείρησή τους. Για να βρει τον δικό του δρόμο, ταξίδεψε στην Ασία και τη Μέση Ανατολή όταν ήταν 20 ετών. Κατά τη διάρκεια του οδικού του ταξιδιού, κατέληξε, λίγο-πολύ τυχαία, στο Νεπάλ και πάλι. Εκεί, φίλοι της οικογένειάς του του πρόσφεραν την ευκαιρία να αρχίσει να εργάζεται ως ελεγκτής ποιότητας στην παραγωγή χαλιών τους. Η «σύνδεσή του με τον κόσμο των χαλιών» αποκαταστάθηκε. Αργότερα, ο Γιαν Κατ ανέλαβε τον έλεγχο της διαδικασίας κατασκευής και άρχισε να παράγει τα δικά του σχέδια. Εμπνευσμένος από πολυάριθμα ταξίδια σε ζωντανές μητροπόλεις όπως το Παρίσι, η Κωνσταντινούπολη, η Νέα Υόρκη, το Τόκιο, η Βηρυτός, το Σίδνεϊ και, τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, το σπίτι του –στην κοιλάδα του Ρουρ, με την αρχαϊκή βιομηχανική κουλτούρα του– ανέπτυξε γρήγορα τη δική του προσωπική υπογραφή. Ενώ η γοητεία που δημιουργείται από την ατέλεια, τη διάβρωση και τη μεταμόρφωση παίζει κεντρικό ρόλο στα σχέδιά του, ο Κατ είναι «ασυμβίβαστα συντηρητικός» όσον αφορά την ποιότητα. Σήμερα είναι από τους διεθνώς γνωστότερους σχεδιαστές χαλιών, διατηρώντας τη βάση της ταπητουργίας του στα εργαστήριά του στο Κατμαντού. Είναι ένας καλλιτέχνης που δεν διστάζει να συνδυάσει κλασικά μοτίβα της ανατολίτικης παράδοσης της υφαντουργικής με μοντέρνα, μινιμαλιστικά σχέδια, φωτορεαλιστικά μοτίβα και κοινωνικοπολιτικά σχόλια.
Για θεματολογικές σειρές όπως αυτή που
τιτλοφορείται «Rug Bombs» (κάτι σαν «Χαλιά-βόμβες») η φήμη του
υπερβαίνει την ταπητουργία και το design και τον οδηγεί κατευθείαν στην
τέχνη. 
Τα πρώτα έργα της σειράς «Rug Bombs» παρουσιάστηκαν το 2022 στην «DOCUMENTA 15» του Κάσελ. Στη συνέχεια ταξίδεψαν στην Bangkok Art Biennale, στο Art Dubai, ενώ πρόσφατα παρουσιάστηκαν στη Rijswijk Textile Biennial της Ολλανδίας.
Ολοκληρωμένη η σειρά παρουσιάζεται αυτές τις ημέρες στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της «Art Thessaloniki Fair» που διεξάγεται (Σημείωση Gerontakos : η Έκθεση έληξε την Κυριακή) στους χώρους της ΔΕΘ με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Παντελή Τσάτση, περιλαμβάνει ένα αφιέρωμα στο έργο της Οπυς Ζούνη (1941-2008) και πραγματοποιείται με τη συμμετοχή 80 γκαλερί και projects απ’ όλο τον κόσμο. Τα έργα του Γιαν Κατ αντιπροσωπεύουν τη συμμετοχή της Μυρσίνης Κοντού (κατεξοχήν γνώστριας στην Ελλάδα της σχέσης της υφαντουργίας με την τέχνη).
Στο σημείωμά της στον κατάλογο της έκθεσης η ίδια εξηγεί: «Τα χαλιά είναι μια αντανάκλαση της εποχής. Υφασμένα κόμπο κόμπο –εκατομμύρια κόμποι από το καλύτερο μαλλί ή μετάξι- τα χαλιά ανέκαθεν αφηγούνταν τις ιστορίες των ανθρώπων που τα δημιούργησαν. Ο Jan Kath βλέπει τον εαυτό του ως ενεργό μέρος αυτής της παράδοσης. Στα έργα της σειράς Rug Bombs θεματοποιεί τις ένοπλες συγκρούσεις στον κόσμο και διερωτάται για τα αίτια και την πηγή αυτής της βίας. Με σαφείς αναφορές στην pop art ο Γερμανός καλλιτέχνης –που ζει στην Ταϊλάνδη και το Νεπάλ– αναλύει, ανατέμνει γνωστές εικόνες μαχητικών αεροσκαφών, τανκς, βομβαρδισμών. Τις κόβει, τις πλαισιώνει, φτιάχνει κολάζ και δημιουργεί νέα επίπεδα ερμηνείας. Στην σειρά Rug Bombs ο Jan Kath βλέπει τον εαυτόν του ως συνέχεια της παράδοσης των λεγόμενων “αφγανικών πολεμικών χαλιών”: υπό την επίδραση της εισβολής των Σοβιετικών στρατευμάτων στα τέλη της δεκαετίας του 1970, οι άνθρωποι εκεί άρχισαν να εντάσσουν τανκς και όπλα στα παραδοσιακά τους πρότυπα. “Τα χαλιά ουσιαστικά δεν είναι τίποτα περισσότερο από εικόνες για το πάτωμα ή τον τοίχο στις οποίες οι άνθρωποι αφηγούνται τις ιστορίες τους”, εξηγεί ο Kath. “Πολεμικές καταστάσεις ήταν πάντα και είναι επαναλαμβανόμενα μοτίβα θεμάτων, όπως κι αυτά του κυνηγιού, του γάμου κ.ά.”.
Ο Jan Kath αισθάνεται συνδεδεμένος με αυτόν τον πολιτισμό και θεωρεί τον εαυτό του ενεργό μέρος του […] Εχοντας βιώσει πρωτογενώς εικόνες από την αρχή του μεταναστευτικού δράματος στην ιδιαίτερη πατρίδα μας την Λέσβο, τόσο εγώ όσο κι ο γιος μου Ανδρόνικος, παρατηρώντας την σειρά Rug Bombs του Jan Kath, αισθανθήκαμε οι εικόνες της μετανάστευσης, της βίας και όλων των πληγών της εποχής μας, να μεταμορφώνουν την στιγμιαία αποστροφή από μια εικόνα της τηλεόρασης, σε υπενθύμιση του δράματος που αποκλείει την αδιαφορία και μέσω αυτής, την αποδοχή της τραγικής πραγματικότητας».
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου