ΑΘΑΝΑΤΑ ΕΡΓΑ : "ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΩΝ ΑΓΩΓΗΣ"

῎

ΜΙΑ ΧΡΥΣΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΑΡΧΗ,
ΠΟΥ ΑΓΝΟΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΧΩΤΙΚΟΥΣ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΓΟΝΕΙΣ
ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΗΛΙΘΙΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ηδη δέ τινας ἐγὼ εἶδον πατέρας, οἷς τὸ λίαν φιλεῖν τοῦ μὴ φιλεῖν αἴτιον κατέστη. τί οὖν ἐστιν ὃ βούλομαι λέγειν, ἵνα τῷ παραδείγματι φωτεινότερον ποιήσω τὸν λόγον; σπεύδοντες γὰρ τοὺς παῖδας ἐν πᾶσι τάχιον πρωτεῦσαι πόνους αὐτοῖς ὑπερμέτρους ἐπιβάλλουσιν, οἷς ἀπαυδῶντες ἐκπίπτουσι, καὶ ἄλλως βαρυνόμενοι ταῖς κακοπαθείαις οὐ δέχονται τὴν μάθησιν εὐηνίως. ὥσπερ γὰρ τὰ φυτὰ τοῖς μὲν μετρίοις ὕδασι τρέφεται, τοῖς δὲ πολλοῖς πνίγεται, τὸν αὐτὸν τρόπον ψυχὴ τοῖς μὲν συμμέτροις αὔξεται πόνοις, τοῖς δ’ ὑπερ(C.)βάλλουσι βαπτίζεται. δοτέον οὖν τοῖς παισὶν ἀναπνοὴν τῶν συνεχῶν πόνων, ἐνθυμουμένους ὅτι πᾶς ὁ βίος ἡμῶν εἰς ἄνεσιν καὶ σπουδὴν διῄρηται. καὶ διὰ τοῦτ’ οὐ μόνον ἐγρήγορσις ἀλλὰ καὶ ὕπνος εὑρέθη, οὐδὲ πόλεμος ἀλλὰ καὶ εἰρήνη, οὐδὲ χειμὼν ἀλλὰ καὶ εὐδία, οὐδ’ ἐνεργοὶ πράξεις ἀλλὰ καὶ ἑορταί. συνελόντι δ’ εἰπεῖν ἡ ἀνάπαυσις τῶν πόνων ἐστὶν ἄρτυμα. καὶ οὐκ ἐπὶ τῶν ζῴων μόνων τοῦτ’ ἂν ἴδοι τις γιγνόμενον, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῶν ἀψύχων· καὶ γὰρ τὰ τόξα καὶ τὰς λύρας ἀνίεμεν, ἵν’ ἐπιτεῖναι δυνηθῶμεν. καθόλου δὲ σῴζεται σῶμα μὲν ἐνδείᾳ καὶ πληρώσει, ψυχὴ δ’ ἀνέσει καὶ πόνῳ.

***

Είδα ακόμη μερικούς πατεράδες, στους οποίους η υπερβολική
αγάπη ήταν η αιτία βλάβης (για τα παιδιά τους).
Τι όμως είναι αυτό που θέλω να πω, για να γίνω σαφέστερος
με ένα παράδειγμα;
Επειδή ανυπομονούν να κάνουν τα παιδιά τους ,
το ταχύτερο, πρώτα σε όλα, τα φορτώνουν με αβάσταχτες
εργασίες, από τις οποίες κουράζονται και εξαντλούνται.
Σηκώνοντας λοιπόν τα παιδιά τέτοιο δυσβάσταχτο βάρος,
δεν έχουν κέφι για τη μάθηση. Γιατί , όπως τα φυτά τρέφονται
ποτίζοντάς τα με το κανονικό νερό, ενώ το πολύ νερό τα πνίγει,
έτσι και ο ψυχικός κόσμος (των παιδιών): αναπτύσσεται με
τους μετρημένους κόπους, αλλά πνίγεται με τους υπερβολικούς.
Γι' αυτό επιβάλλεται να δίνουμε στα παιδιά ανάσες από τους
συνεχείς κόπους, έχοντας στο μυαλό μας ότι η ζωή μας συνολικά
μοιράζεται σε ανάπαυση και εργασία.
Αυτός ειναι ο λόγος που εκτός από την αγρύπνια οι άνθρωποι
έχουν και τον ύπνο, δεν υπάρχει μόνο ο πόλεμος αλλά και
η ειρήνη , δίπλα στην κακοκαιρία βρίσκεται η καλοκαιρία
και στις ενασχολήσεις της καθημερινότητας οι γιορτές.
Με δυο λόγια: η ανάπαυση είναι το καρύκευμα των κόπων.
Αυτό μπορεί να το δει κανείς όχι μόνο στους ζωντανούς
οργανισμούς αλλά και στα άψυχα: χαλαρώνουμε π.χ. τις
χορδές από τα τόξα και τις λύρες, για να μπορούμε έπειτα
να τις ξανατεντώσουμε.
Σε γενικές γραμμές, κάθε σώμα διατηρείται με την απώλεια
και την αναπλήρωση (των ουσιών του), ενώ η ψυχή μας
με την ανάπαυση και τη δραστηριότητα.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ (1ος αιώνας) : " Περί παίδων αγωγής" , 13.
[Μετάφραση: Γεροντάκος]