«Δορκάς»: το νέο έκθεμα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά
Η επιτύμβια στήλη του 4ου αι. π.Χ., που αναπαριστά ανάγλυφα ένα αντρόγυνο σε μία σπάνια για την εποχή απόδοση συναισθημάτων, είναι το νέο έκθεμα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά. Η επιτύμβια στήλη της Δορκάδος, όπως είναι το όνομα της νεκρής γυναίκας που κοιτά με βλέμμα γεμάτο αγάπη τον σύντροφό της, ο οποίος και της το ανταποδίδει, θα παρουσιαστεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά, την Τετάρτη 16 Μαρτίου, στις 6:00 μμ. Η εναρκτήρια εκδήλωση, που θα εγκαινιάσει η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, πλαισιώνει τις δράσεις τις οποίες διοργανώνει το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά για τον εορτασμό της Ημέρας της Γυναίκας, «σε μία περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη λόγω της πανδημίας, αλλά και με επάλληλα φαινόμενα βίας κατά των γυναικών», όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων (ΕΦΑΠΝ).
«Πρόκειται για ένα έργο υψηλής επιστημονικής, καλλιτεχνικής και ιστορικής σημασίας. Το γλυπτό παραδόθηκε από ιδιώτη προς το μουσείο το 2020, ωστόσο μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα εντάχθηκε στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά, καθώς εκτιμήθηκε ότι τα οφέλη από την παρουσίασή του στο κοινό είναι πολλά. Αρχικά, γιατί προβάλλεται ως καλή πρακτική η ενέργεια του συμπολίτη μας, ο οποίος μόλις την εντόπισε σε οικία που περιήλθε στην ιδιοκτησία του και χωρίς να έχει καμία οικονομική αξίωση, επικοινώνησε αμέσως με την Αρχαιολογική Υπηρεσία για την παράδοσή της και, δεύτερον, γιατί εμπλουτίζεται η συλλογή των επιτύμβιων στηλών του Μουσείου με ένα νέο, εξαιρετικό έκθεμα», όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ανδρομάχη Καπετανοπούλου, αρχαιολόγος της ΕΦΠΝ.
Η επιτύμβια στήλη βρισκόταν στη σκοτεινή αποθήκη εγκαταλελειμμένης, ισόγειας, προσφυγικής κατοικίας στον Πειραιά. Ανακαλύφθηκε, ανάμεσα σε παλιά και άχρηστα αντικείμενα, από τον Νικόλαο Σεφεριάδη, όταν η οικία περιήλθε με κληρονομιά στην ιδιοκτησία του. Χωρίς δεύτερη σκέψη, ο κληρονόμος επικοινώνησε με την ΕΦΑΠΝ για την παράδοσή της. Η στήλη βρέθηκε σπασμένη σε δύο τμήματα και ακουμπισμένη στον τοίχο με τέτοιο τρόπο ώστε να μη φαίνεται η ανάγλυφη παράστασή της. Η αποκάλυψη της παράστασης πλημμύρισε τη σκοτεινή αποθήκη με συναισθήματα χαράς και θαυμασμού των παρευρισκομένων, όπως τονίζεται στην ίδια ανακοίνωση.
Η παράσταση του άνδρα και της γυναίκας, πιθανώς συζύγων, που απεικονίζει η στήλη δεν είναι συνηθισμένη για λόγους που εξηγεί η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Είναι μοναδικός ο τρόπος με τον οποίο ο γλύπτης απέδωσε την ένταση των συναισθημάτων που απορρέουν κατά τη σκηνή του αποχωρισμού ενός ζευγαριού. Στα επιτύμβια σήματα της εποχής αυτής συνηθίζεται να αποδίδονται οικογενειακές σκηνές αποχαιρετισμού ανάμεσα σε εκείνον που φεύγει και στα αγαπημένα του πρόσωπα, τη γυναίκα, τον σύζυγο, τους γονείς, τα παιδιά, ακόμα και την πιστή θεραπαινίδα της οικογένειας, με έντονη έκφραση συναισθημάτων. Επιπλέον, στην περίπτωση της στήλης της Δορκάδος εντυπωσιάζει ο τρόπος με τον οποίο η γυναίκα κοιτάζει τον σύντροφό της με αγάπη, τρυφερότητα και ερωτισμό στο βλέμμα. Κι εκείνος, όμως, ανταποκρίνεται με ανάλογο βλέμμα μέσα στο οποίο συμπυκνώνεται όλη η προηγούμενη κοινή τους ζωή και αναδύεται η υπόσχεση ότι θα ξανανταμώσουν στον άλλο κόσμο. Η μελέτη και ερμηνεία των αττικών επιτύμβιων σημάτων του 4ου αι. π.Χ. έχει μεγάλη σημασία καθώς σε αυτά αποτυπώνονται οι αντιλήψεις του Αθηναίου πολίτη για τη ζωή αλλά και για το επέκεινα», σημειώνει η Α. Καπετανοπούλου.
Η γυναίκα ονομάζεται Δορκάς, όπως αναγράφει η επιγραφή που συνοδεύει την παράσταση. «Δορκάς σημαίνει ελαφίνα. Το όνομα αυτό με την ποιητική του αύρα ήταν που μας ενέπνευσε –τη συνάδελφό μου Αλεξάνδρα Συρογιάννη και εμένα– κατά τον σχεδιασμό της έκθεσης να χρησιμοποιήσουμε στίχους του Σεφέρη από το ποίημα “Ρουκέτα”, συλλογή “Στροφή” (1931): ήταν μια ελαφίνα / κίτρινη σα θειάφι / κι ήταν ένας πύργος / από χρυσάφι. Εκτιμήσαμε ότι ταιριάζει σε αυτήν την περίπτωση να ταυτιστούν κάποια χαρακτηριστικά της αγέρωχης ελαφίνας με τη γυναίκα, όπως ο δυναμισμός, η ευαισθησία, ο ερωτισμός και η δύναμη. Με αυτούς τους συνειρμούς, προσδοκούμε να δημιουργήσουμε ποικίλα ερεθίσματα προς τον επισκέπτη που θα προσεγγίσει και θα κατανοήσει το έκθεμα με τον δικό του μοναδικό τρόπο», συμπληρώνει η κα Καπετανοπούλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Οι δράσεις που ξεκίνησαν την περασμένη Τετάρτη 9 Μαρτίου και θα συνεχιστούν έως το τέλος Μαΐου με διαλέξεις και θεματικές ξεναγήσεις συνδέονται με τα φαινόμενα βίας που, όλο και πιο συχνά τελευταία, βιώνουν οι γυναίκες. «Εν μέσω έμφυλης βίας που εκδηλώνεται στην κοινωνία μας πιθανώς ως απόρροια των δύσκολων καιρών που ζούμε, σκεφτήκαμε ότι είναι καλό να υλοποιήσουμε μια σειρά δράσεων με αφορμή ορισμένα εκθέματα του Μουσείου, αλλά και το νέο γλυπτό έργο που αποδίδεται τώρα στο κοινό, με επίκεντρο πάντα τη γυναίκα. Προσδοκούμε ότι μέσα από αυτές τις δράσεις θα προκύψει ένας γόνιμος προβληματισμός σχετικά με τους μηχανισμούς εκείνους που διαχρονικά συντηρούν την έμφυλη διαφοροποίηση και τις κοινωνικές αντιλήψεις που διαμορφώνουν τις έμφυλες ταυτότητες και τους ρόλους των φύλων σύμφωνα με τα αξιακά πρότυπα της κάθε εποχής», τονίζει η κα Καπετανοπούλου.
Εκπαιδευτικά προγράμματα
[...............................................]
ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου