Για έναν ισχυρό προοδευτικό μεταρρυθμισμό

Του Θόδωρου Τσίκα

Στη χώρα μας έχει πλέον εμπεδωθεί ένας νέος διπολισμός. Αυτό δεν είναι μια απλή διαπίστωση. Διαμορφώνει νέες συμμαχίες και αντιθέσεις, δημιουργεί νέα πολιτικά ήθη και -κυρίως – επιβάλλει συγκεκριμένες κινήσεις σε κάθε έναν από τους δύο πόλους. 

Σε κάθε διπολικό σύστημα, το παιχνίδι κερδίζεται από τους «ενδιάμεσους» ψηφοφόρους. Σε όσους ταλαντεύονται ανάμεσα στις δύο εν δυνάμει προτάσεις διακυβέρνησης. Κάποιοι από αυτούς ανήκουν σε αυτό που ονομάζεται «κοινωνικό Κέντρο». Είναι συνήθως μετριοπαθείς αλλά και απαιτητικοί ψηφοφόροι, μεσαίας και ανώτερης μόρφωσης και οικονομικής δύναμης, με σημαντικό κοινωνικό status, που πρέπει να πεισθούν για την «ωριμότητα»  των πολιτικών σχεδίων που τους προτείνονται και την «κυβερνησιμότητα» των κομμάτων που τα προτείνουν. 

Συμμαχία αδύναμων και δυναμικών στρωμάτων

Για να πετύχει τους στόχους του, μαζί με την διεύρυνση και τον μετασχηματισμό του, ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ απαιτείται να προχωρήσει σε προγραμματική ανανέωση, καινοτομία και εμβάθυνση σε μεταρρυθμιστική κατεύθυνση. Και ταυτοχρόνως να αναλάβει πρωτοβουλίες προς όσους δεν συμπορεύτηκαν μαζί του έως σήμερα, δείχνοντας διαθεσιμότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο δημοκράτη πολίτη.

Ως η σημαντικότερη δύναμη στον προοδευτικό χώρο,  στον ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ επαφίεται η πρωτοβουλία για την διαμόρφωση ενός ευρύτερου προοδευτικού πόλου. Ενός «χώρου» στον οποίο να μπορούν να βρουν έκφραση οι προοδευτικοί δημοκράτες του Κέντρου, οι κεντροαριστεροί, οι σοσιαλδημοκράτες, οι σοσιαλιστές, οι αριστεροί ποικίλων αποχρώσεων και προελεύσεων, καθώς και όσοι εμπνέονται από τις αξίες της πολιτικής οικολογίας. Έτσι θα μπορέσει να συγκροτηθεί μια σύγχρονη παράταξη, η οποία θα διεκδικήσει την λαϊκή πλειοψηφία για μια προοδευτική διακυβέρνηση της χώρας.  

Η λαϊκή πλειοψηφία θα κερδηθεί μόνο μέσω της διαμόρφωσης μιας νέας κοινωνικής συμμαχίας. Αφενός, με  τα πιο αδύναμα στρώματα, που συμπιέζονται από τις συνέπειες της κρίσης. Αφετέρου, με τα δυναμικά στρώματα της επιστήμης, της παραγωγής, της υγιούς επιχειρηματικότητας, της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Ούτε μόνο με τα πρώτα, ούτε μόνο με τα δεύτερα, είναι δυνατόν να σχηματιστεί πλειοψηφία στην κοινωνία.

Μια τέτοια κοινωνική συμμαχία δεν μπορεί να διαμορφωθεί απλώς ως άθροισμα αιτημάτων, που η κάθε κοινωνική ομάδα προβάλλει κλαδικά, τοπικά και συντεχνιακά. Θα ηγεμονεύσει εκείνη η πολιτική δύναμη, που θα μπορέσει να συνθέσει τα αιτήματα αυτά σε ένα συνεκτικό πολιτικό σχέδιο διεξόδου της χώρας, πειστικό και τεκμηριωμένο. 

Υπεύθυνη και ρεαλιστική αντιπολίτευση

Η κυβέρνηση της ΝΔ απαντά σε πραγματικά ζητήματα της κοινωνίας. Απαντά βέβαια με την δική της οπτική, αυτή ενός συντηρητικού κόμματος. Η αξιωματική αντιπολίτευση πρέπει να αποδείξει ότι έχει εναλλακτικές λύσεις και υπευθυνότητα, αλλά και ότι μπορεί να πολιτευθεί αποτελεσματικά σε συνθήκες ομαλότητας. Με προτάσεις σοβαρές, εποικοδομητικές, ρεαλιστικές και κοστολογημένες, με την απαραίτητη επιστημονική και τεχνοκρατική επεξεργασία. Έτσι μόνο θα διεισδύσει σε ευρύτερα ακροατήρια.

Μια αντιπολίτευση ισοπεδωτική, «θυμωμένη», «βιαστική», του τύπου «‘έφοδος για επιστροφή στην εξουσία», δεν βοηθάει. Μια τακτική του «όχι σε όλα», σε ο,τιδήποτε λέει ή προτείνει η κυβέρνηση, ικανοποιεί μόνο ένα φανατικό τμήμα του ακροατηρίου της. Η καταγγελία των πάντων δεν αποδίδει. Από την μία πλευρά, η πόλωση περιχαρακώνει δυνάμεις και απωθεί τους ενδιάμεσους ψηφοφόρους. Από την άλλη, κινηματικές και ακτιβίστικες πρωτοβουλίες δεν αρκούν. Χρειάζεται σχεδιασμός και πολύ καλή προετοιμασία. 

Ειδικά όταν η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση έχει θητεύσει στην κυβέρνηση, δεν μπορεί παρά να κατανοεί την πολυπλοκότητα των προβλημάτων, τις περιορισμένες δημοσιονομικές δυνατότητες και τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας. Οι σύγχρονες αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις δεν αρκεί να «ευαγγελίζονται» την δίκαιη κατανομή του πλούτου. Είναι απαραίτητο να έχουν συγκεκριμένη πρόταση και για το πώς μπορεί να παραχθεί ο πλούτος. Πάντα, όμως, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες της  παγκοσμιοποίησης, της 4^ης βιομηχανικής επανάστασης, της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και την ανάγκη να βελτιωθεί η θέση της χώρας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας.

Αποτελεσματική απάντηση στις παρεμβάσεις της κυβέρνησης σε διάφορα πεδία, δεν είναι η υπεράσπιση της ήδη υπάρχουσας κατάστασης στην χώρα, στο όνομα μιας δήθεν μαχητικής ή ριζοσπαστικής αντιπολίτευσης. Σε πολλούς τομείς διαιωνίζονται αναχρονιστικές καταστάσεις. Δεν είναι θετικά και προοδευτικά όλα τα «κεκτημένα». Τόσο ιδεολογικές αγκυλώσεις και γενικολογίες, όσο και υπερβολές, λαϊκισμοί και τακτικισμοί δεν συγχωρούνται.

Η παράταξη οφείλει να προσπαθήσει, ώστε να μην φαίνεται ως υπερασπιστής του «παλιού» και του παρωχημένου. Δεν πρέπει να αφήσει τη σημερινή κυβέρνηση την πρωτοβουλία των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων. Είναι σημαντικό να αναδείξει έναν ισχυρό προοδευτικό μεταρρυθμισμό. Να προτείνει ένα συνολικό σχέδιο σύγχρονων αλλαγών, τομών και μεταρρυθμίσεων σε Δημόσια Διοίκηση, κοινωνικό κράτος και παραγωγικό μοντέλο. Με τα πόδια αταλάντευτα στην Ενωμένη Ευρώπη, και παράλληλα με τον αγώνα για επιτάχυνση και εμβάθυνση της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης σε ομοσπονδιακή κατεύθυνση.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας, διεθνολόγος και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ