Οι «καταστροφές του αιώνα» και ο «αιώνας των καταστροφών»
Κώστας ΑργυρόςΜπορεί να ψηφίζεις φανατικά «Αριστερά», αλλά να τρέφεσαι πέντε μέρες την εβδομάδα με μαζικά παραγόμενο βιομηχανικό κρέας από κάποια φτηνή αλυσίδα σούπερ–μάρκετ; Γιατί δεν υπάρχει μια φιλοζωική οργάνωση για τα αρσενικά κλωσόπουλα που θανατώνονται μόλις βγουν από το αυγό επειδή δεν μπορούν να κάνουν αυγά; (Μόνο στη Γερμανία πέρσι ήταν πάνω από 40 εκατομμύρια). Μπορείς να αισθάνεσαι υπερήφανος για πρώτο σου υβριδικό ή ηλεκτρικό αυτοκίνητο, αδιαφορώντας για τις συνθήκες παραγωγής του, όταν για παράδειγμα το εργοστάσιο που χτίζει ο αμερικανικός κολοσσός σε ένα υποβαθμισμένο κρατίδιο της Ανατολικής Γερμανίας ρουφά τα υδάτινα αποθέματα της περιοχής με απίστευτη ταχύτητα, απειλώντας τη με ερημοποίηση; Διαχωρίζεις τα σκουπίδια σου, αλλά σκέφτηκες ποτέ τις χωματερές σε χώρες του «τρίτου κόσμου», εκεί που η Δύση εξάγει ότι δεν προλαβαίνει ή δεν τη συμφέρει να ανακυκλώσει; Περιμένεις πώς και πώς το Πάσχα «στη φύση», αλλά θα κάψεις πάλι στην αυλή ξερόκλαδα μαζί με κάτι «παλιαντζούρες» της γιαγιάς;
Τα ερωτήματα είναι πολλά και θα μπορούσαν να συνεχίζονται για σελίδες. Οι απαντήσεις όμως δεν είναι καθόλου απλές, επειδή συνήθως δεν είναι ευθύγραμμες. Όλοι έχουν ακούσει για κλιματική κρίση. Όμως πώς να αποδείξεις ποια πεπραγμένα της καθημερινότητας μπορεί να είναι συνδεδεμένα μαζί της; Και ποια είναι η «αριστερή» απάντηση;
Αιφνιδιάστηκαν και οι ειδικοί
Οι Γερμανοί που είναι ίσως από τους πιο ευαισθητοποιημένους στην Ευρώπη, πέρασαν την περασμένη εβδομάδα παρακολουθώντας «θεματικές βραδιές» τέτοιου περιεχομένου. Αφορμή ήταν φυσικά οι «καταστροφές του αιώνα». Οι πλημμύρες που κόστισαν τη ζωή σε περίπου 200 ανθρώπους και προκάλεσαν ζημιές δισεκατομμυρίων, που η αποκατάσταση τους θα απαιτήσει χρόνια ολόκληρα, έκαναν πολύ χειροπιαστό το πρόβλημα. Ακόμα και οι ειδικοί που είχαν προβλέψει την τρομερή κακοκαιρία, έμειναν στο τέλος έκπληκτοι από το μέγεθός της. Σε ένα κομμάτι της Γερμανίας, που κατά μέσο όρο πέφτουν 80 λίτρα νερό ανά τετραγωνικό το μήνα Ιούλιο αυτή τη φορά έπεσαν 148 λίτρα σε 48 ώρες.
Αλλά αυτό είναι το προφανές. Το εύληπτο και εύκολα κατανοητό. Το πιο τρομακτικό που σταδιακά συνειδητοποιούν οι περισσότεροι, είναι ότι έχουμε εισέλθει μόλις στο δεύτερο πέμπτο ενός «αιώνα των καταστροφών», όπως πολύ πιθανώς θα τον καταγράψουν οι ιστορικοί του μέλλοντος.
Οι επιστήμονες του σήμερα προειδοποιούν εδώ και καιρό. Τα φαινόμενα τέτοιας σφοδρότητας θα γίνουν πολύ συχνότερα και εντονότερα. Ακόμα και αν οι δυτικές οικονομίες υλοποιήσουν τους βερμπαλιστικά φιλόδοξους στόχους, που έχουν ανακοινώσει για τις επόμενες δεκαετίες. Κάποιες ζημιές είναι ήδη ανεπανόρθωτες. Το ζητούμενο είναι να αποφευχθούν τα χειρότερα. Κι αυτό μοιάζει εξαιρετικά αβέβαιο. Κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι το κλιματικό σύστημα έχει ξεπεράσει ένα κρίσιμο όριο. Στο μέλλον οι αλλαγές που θα βλέπουμε, δεν θα ακολουθούν απλώς ένα «γραμμικό» πρότυπο, αλλά θα μας αιφνιδιάζουν αλματωδώς.
Ο καπιταλισμός, ωστόσο, έχει αποδείξει ότι μπορεί να εκμεταλλεύεται τις κρίσεις του και να τις κάνει ευκαιρίες. Θα τα καταφέρει πάλι; Αυτή την περίοδο είναι σαφές ότι η συνειδητοποίηση της κλιματικής κρίσης αξιολογείται ως μια μεγάλη ευκαιρία για αλλαγές σε δομές και μεθόδους, για δημιουργία νέων προϊόντων και αγορών, για μια ιδεολογική επιβεβαίωση της προσαρμοστικότητάς του. Αυτό που περνά σε δεύτερη μοίρα είναι η ανάγκη κοινωνικών αλλαγών, που θα μπορούσαν να συνδυαστούν με την «πράσινη μετάβαση» και να αντιμετωπίσουν τις συνεχώς αυξανόμενες ανισότητες. Αντίθετα, η υποψία είναι βάσιμη ότι εδώ πλέον προωθείται ένα μοντέλο διεύρυνσης των ανισοτήτων, τόσο μεταξύ των χωρών, όσο και εντός της κάθε μιας ξεχωριστά. Τα παλιά λεωφορεία, που παρουσιάστηκαν στους κατοίκους της Θεσσαλονίκης ως κάτι ανάμεσα σε «κελεπούρι» και φιλανθρωπία, είναι ένα μικρό μόνο παράδειγμα. Εκτός αν πιστεύει κανείς ότι οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες, που υπόσχονται αποκλειστικά ηλεκτρικά οχήματα από την επόμενη δεκαετία για τους «συμπατριώτες» τους, δεν θα ξαποστείλουν τα παλιά βενζιν0/ντιζελοκίνητα σε χώρες της Αφρικής.
Ένα πράσινο «πιστοποιητικό»
Οι εξελίξεις στη Γερμανία κάθε άλλο παρά τυχαίες είναι. Η ανάδειξη των Πρασίνων ως «Green Pass» του πολιτικού συστήματος μόνο τυχαία δεν είναι. Άλλωστε, ο σκληρός νεοφιλελευθερισμός έχει προ πολλού «πρασινίσει» και αλλού. Ρίξτε μια ματιά στη γειτονική Αυστρία, όπου ο σκληρός νεοσυντηρητικός Κουρτς «συνδιοικεί» με το κόμμα των Πρασίνων. Ο ενοχικός μεσοαστός θα μπορεί τώρα να λέει ότι έχει μια κυβέρνηση που παίρνει στα σοβαρά το περιβαλλοντικό πρόβλημα. Θα γιορτάζει τις «Παρασκευές για το μέλλον» και θα ψωνίζει τα Σαββατοκύριακα σε εμπορικά συγκροτήματα–μεγαθήρια, προϊόντα με οικολογική πιστοποίηση, που θα έχουν παράξει κακοπληρωμένοι σκλάβοι σε κάποια χώρα της Ασίας. Θα εργάζεται σκληρότερα σε αποστειρωμένα περιβάλλοντα, γιατί όχι και από το σπίτι, μοναχικός αλλά ασφαλής, και θα πληρώνει χωρίς μεμψιμοιρίες υψηλότερους περιβαλλοντικούς φόρους για το καλό του πλανήτη. Και θα έχει ήσυχη τη συνείδησή του.
Η Αριστερά άργησε να συνειδητοποιήσει το πώς η κλιματική κρίση επηρεάζει τις κοινωνίες, διαπερνά τις διεθνείς σχέσεις, αλλάζει τις οικονομικές ισορροπίες, λειτουργεί ως άλλοθι εργασιακών αλλαγών και τροφοδοτεί νεοσυντηρητικές αντιλήψεις. Τώρα που καταλαβαίνει το πρόβλημα, είναι πάλι μερικές φάσεις πίσω και απλώς προσπαθεί να εφεύρει βελτιώσεις σε ένα ήδη προαποφασισμένο μοντέλο. Αυτή η προσέγγιση είναι «πολύ λίγη, πολύ άνευρη, πολύ καθυστερημένη».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου