Ελληναράδες ή Ευρώφιλοι;

Ελληνες ή Ευρωπαίοι, Κοζάνη ή Λοζάνη;

«Οι Ελληναράδες και οι Ευρώφιλοι αποτελούν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Είναι αφελείς ή υποκριτικοί θιασώτες της ιδέας του “περιούσιου” λαού και του αιώνιου έθνους, ύψιστου για κάποιους, χείριστου για άλλους» | ΑΠΕ-ΜΠΕ

************************

Συντάκτης: 

Κώστας Δουζίνας*[* Καθηγητής της Νομικής, αντιπρύτανης και διευθυντής του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Ερευνών στο Κολέγιο Μπίρκμπεκ του Πανεπιστημίου του Λονδίνου]

Εφημερίδα των Συντακτών, 14.4.15 

 

 

Λέγαμε στο προηγούμενο σημείωμα ότι για πολλούς το μόνο «ιερό και όσιο» που απομένει στην εκκοσμικευμένη κοινωνία μας είναι το ευρώ, το χρήμα (http://www.efsyn.gr/arthro/eyro-ta-iera-kai-osia). Με την πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού στη Μόσχα, ο κτητικός ατομικισμός έδειξε το άλλο του πρόσωπο: κυρίαρχο δίλημμα της πολιτισμικής μας ταυτότητας είναι «Δύση ή Ανατολή». Για κάποιους υπάρχει μια «αυθεντική» ελληνική ταυτότητα, μια ανατολική λεβεντιά, που ποικιλώνυμοι εχθροί την έχουν βάλει στο στόχαστρο. Αλλοι, όπως η κ. Τριανταφύλλου, υποστηρίζουν ότι ο λαός μας χαρακτηρίζεται από «αμορφωσιά, εθνικισμό, προσκόλληση στις ρίζες, αντιευρωπαϊσμό, αντιδυτισμό, ψευτοσοφία, αλαζονεία, σύμπλεγμα κατωτερότητας, μανία καταδιώξεως».
Οι Ελληναράδες και οι Ευρώφιλοι αποτελούν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Είναι αφελείς ή υποκριτικοί θιασώτες της ιδέας του «περιούσιου» λαού και του αιώνιου έθνους, ύψιστου για κάποιους, χείριστου για άλλους. Στην αντιπαράθεση αυτήν, όσοι επικαλούνται τον ανώτερο πολιτισμό τους και την επιστημονική κατάρτιση είναι πιο φανατικά και ανιστόρητα θύματα της «άγνοιας και ψευτοσοφίας» που αποδίδουν στους «Ανατολίτες». Γι’ αυτούς, η απάντηση στο δίλημμα «Δύση ή Ανατολή» είναι μονότονα η ίδια: «Εσπερία ή θάνατος» - πιο πρόσφατα «Εσπερία και θάνατος». Η άποψη αυτή αποτέλεσε στο παρελθόν την κυρίαρχη ιδεοληψία μέρους της ελληνικής κοινωνικής επιστήμης που βλέπει τον ρόλο της σαν χρηματοκιβώτιο και φωτοτυπικό μηχάνημα Δυτικών αποστολών. Είναι η πίστη του κοσμοπολίτη, κάποιου που πάει στο Παρίσι για διακοπές, στο Λονδίνο για ψώνια και θεωρεί τις Βρυξέλλες πρωτεύουσα του κράτους του. «Κοσμοπολιτισμός»: η ταξική συνείδηση του συχνού αεροπορικού ταξιδιώτη business class.
Εθνος και υβριδικές ταυτότητες
Οι κοσμοπολίτες επαίρονται για τις γνώσεις τους, αλλά η ενημέρωσή τους σταμάτησε γύρω στο 1990 μια και δεν φαίνεται να έχουν ακούσει τις έντονες συζητήσεις στις κοινωνικές επιστήμες για την ταυτότητα, την ετερότητα και την μετα-αποικιοκρατική κατάσταση. Και η «Ευρώπη» και η «Ανατολή» αποτελούν «φαντασιακές κοινότητες», δημιουργήματα της αποικιοκρατικής περιόδου και της «εκπολιτιστικής αποστολής» του οριενταλισμού. Στον ύστερο καπιταλισμό, η κοινωνική γεωγραφία έχει αλλάξει ριζικά. Οι εθνικές ταυτότητες έχουν γίνει ευκίνητες, εύπλαστες, οι πολιτισμικές και πολιτικές προτεραιότητες προσαρμόστηκαν στις συνθήκες του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Η «Δύση» έχει μπολιάσει την «Ανατολή». Τα αμερικανικά Big Macs γίνονται MacSouvlaki για τους Ελληνες και MacCurry για τους Ινδούς. Οι πιστωτικές κάρτες και το διαδίκτυο υποσκάπτουν κάθε παραδοσιακή ταυτότητα, οι αξίες του Χόλιγουντ επηρεάζουν την πίστη του πιο ορθόδοξου πατριώτη. Η καθολική μορφή της ανταλλακτικής αξίας ανατρέπει κάθε στέρεο πατριωτικό περιεχόμενο.

Φωτο: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΑΪΤΑΣ

 

Αλλά και η «Ανατολή» αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της «Δύσης» και βρίσκεται στην καρδιά κάθε ευρωπαϊκής μητρόπολης όπως και στην Αθήνα. Οι τζιχαντιστές που χτύπησαν τη Μαδρίτη, το Λονδίνο και το Παρίσι δεν ήρθαν απ’ έξω. Ούτε και οι δικοί μας χρυσαυγίτες. Και οι μεν και οι δε είναι Ευρωπαίοι πολίτες. Είχαν πάει σε ευρωπαϊκά σχολεία, είχαν ακούσει ροκ και χιπ-χοπ, είχαν διδαχτεί τις ιδέες του Διαφωτισμού. Η «σύγκρουση των πολιτισμών» του Χάντινγκτον δεν γίνεται μόνο στη Συρία και τη Λιβύη. Είναι κομμάτι της ευρωπαϊκής καθημερινότητας.
Αλλά και οι θετικές επιρροές της «Ανατολής» βρίσκονται παντού. Η φιλία και η αλληλεγγύη των Νοτίων προωθείται ως ανάχωμα στον μονήρη ατομισμό των Βορείων. Η παραδοσιακή μέριμνα της μεσογειακής οικογένειας προς τα αδύναμα μέλη της εισάγεται ως βήμα προόδου στο Μόναχο και το Μάντσεστερ όταν το κοινωνικό κράτος υποχωρεί, ακολουθώντας την κατηγορική προσταγή της εποχής: «ιδιωτικοποιήστε τα πάντα». Οι ταυτότητες είναι και εδώ και εκεί ανοιχτές, υβριδικές, μείγματα πολλών πολιτισμικών επιρροών. Η ιδέα μιας περιχαρακωμένης ταυτότητας σκαντζόχοιρου αποτελεί το ευγενές όνειρο κάποιων και τον εφιάλτη άλλων. Είναι και τα δύο εξίσου λαθεμένα.
_______________________

Στνεχίστε την ανάγνωση => Ελληνες ή Ευρωπαίοι, Κοζάνη ή Λοζάνη;