«Μαλαματένια λόγια»: Ένα βιβλίο - αφιέρωμα στον Μάνο Ελευθερίου
Ποιητής, στιχουργός αγαπημένων και διάσημων τραγουδιών, συγγραφέας επιτυχημένων ιστορικών μυθιστορημάτων με επίκεντρο το μουσικό θέατρο της Σύρου και επιμελητής πολλών έργων για τον πολιτισμό του γενέθλιου τόπου του, της Ερμούπολης και της Σύρου (από λευκώματα μέχρι λογοτεχνικές ανθολογίες και χρονικά), ο Μάνος Ελευθερίου έφυγε από τη ζωή το 2018, σε ηλικία 80 ετών, αλλά ο λόγος του επανέρχεται τώρα ολοζώντανος και ακμαίος, για να μας υπενθυμίσει τη μακρά του πορεία στη λογοτεχνία και τη μουσική, χάρη στο βιβλίο «Μαλαματένια λόγια», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Το βιβλίο αποτελεί μια αυτοβιογραφική αφήγηση εφ’ όλης της ύλης και αποτελείται από σειρά συνομιλιών τις οποίες είχε ο Ελευθερίου με τον Σπύρο Αραβανή και τον Ηρακλή Οικονόμου μεταξύ 2010 και 2013 στο σπίτι του στο Ψυχικό (συναντιούνταν κάθε Κυριακή πρωί). Η έκδοση περιλαμβάνει επίσης ανέκδοτο αρχειακό υλικό, με σελίδες γραμμένες από τον ίδιο και φωτογραφίες, καθώς κι ένα παράρτημα με επιλεγμένα κομμάτια από τα ημερολόγιά του. Με ζεστή, άμεση φωνή, η οποία όμως αποφεύγει προσεκτικά οποιαδήποτε αισθηματολογία και απομακρύνεται ευθύς εξαρχής από τον οποιονδήποτε ναρκισσισμό, ο Ελευθερίου ξεδιπλώνει για λογαριασμό των δύο φίλων και συνεργατών του όσα τα κομμάτια του βίου του προσδιόρισαν τη διαδρομή και την ταυτότητά του: από τα παιδική ηλικία στην Ερμούπολη και τα αρχικά, διερευνητικά βήματα στην ποίηση και στο τραγούδι μέχρι τις κατοπινές γνωριμίες με συνθέτες και ερμηνευτές, αλλά και ως την εποχή των μεγάλων κυκλοφοριακών επιτυχιών των μυθιστορημάτων τα οποία ξεκίνησε να δημοσιεύει όταν είχε μπει πια στην καλλιτεχνική και την ηλικιακή του ωριμότητα.
Μιλώντας για τους άπειρους στίχους που έγραψε, δίνοντας κομμάτια στους πιο διαφορετικούς συνθέτες και ερμηνευτές, ο Ελευθερίου ανοίγει μιαν εντυπωσιακή βεντάλια: τη βεντάλια του ελληνικού τραγουδιού από τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης αλλά και ως τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Οι πάντες παρελαύνουν από εδώ: Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις, Κώστας Καπνίσης, Χρήστος Λεοντής, Δήμος Μούτσης, Σταύρος Κουγιουμτζής, Γιάννης Μαρκόπουλος, αλλά και Νινή Ζαχά, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Στέλιος Καζαντζίδης, Βίκυ Μοσχολιού και Σωτηρία Μπέλλου.
Το τραγούδι έχει την τιμητική του στις εξομολογήσεις του Μάνου Ελευθερίου, δεν λείπουν, όμως, από την αφήγησή του και οι παραπομπές στη λογοτεχνία, όπου άλλοτε ανακαλεί τον τρόπο με τον οποίο υποδέχθηκε η κριτική τις παρθενικές του επιδόσεις στην ποίηση και στο διήγημα και άλλοτε καταθέτει τις σκέψεις του για το τι μπορεί να επιδιώκει και να επιζητεί κανείς γράφοντας θέατρο ή μυθιστόρημα. Από κοντά και οι επιδράσεις ή οι αναγνωστικές αγάπες - χωρίς σειρά και τάξη, όπως ανεβαίνουν συνειρμικά στη μνήμη τα λατρευτά ονόματα: από Άγγελο Σικελιανό, Γιώργο Σεφέρη, Κωστή Παλαμά, Γιάννη Ρίτσο, Κ.Π. Καβάφη, Διονύσιο Σολωμό, Νικηφόρο Βρεττάκο και Οδυσσέα Ελύτη μέχρι Τόμας Μαν και Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.
Κάπου εδώ θα βρούμε και τη γοητεία που άσκησε, πριν από τη δικτατορία των συνταγματαρχών του 1967, στον νεαρό Μάνο το περιοδικό της Αριστεράς «Επιθεώρηση τέχνης», όταν μεσουρανούσε στα ζητήματα του πολιτισμού, προωθώντας κρίσιμες συζητήσεις για την τέχνη στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Και δίπλα στην «Επιθεώρηση τέχνης», η θητεία στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, η γνωριμία με τον Άγγελο Τερζάκη (έναν από τους σημαντικότερους πνευματικούς παράγοντες της Γενιάς του 1930), καθώς και η φάση της στρατιωτικής θητείας και της γραφικής εργασίας την οποία αναλαμβάνει εκεί ο άρτι στρατευμένος. Ο Ελευθερίου αναφέρεται επίσης δια μακρών στην περίοδο της χούντας, μεταδίδοντας κάτι από τον παλμό όλων εκείνων οι οποίοι βιάζονταν να απαλλαγούν από τη σκοτεινή παρουσία της, περιπλανιέται στη Μεταπολίτευση και φτάνει μέχρι και τις ημέρες μας, χωρίς να παραμερίζει ή να ξεχνά ποτέ την ποίηση, η οποία (ας μην το ξεχάσουμε ποτέ κι εμείς από τη μεριά μας) τον τρέφει από την αρχή μέχρι το τέλος - ό,τι κι αν σκεφτεί, ό,τι κι αν νιώσει, ό,τι κι αν πρόκειται να κάνει ή να κοιτάξει.
40 ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΜΕ ΣΤΙΧΟΥΣ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ , ΠΟΥ ΟΛΟΙ ΑΓΑΠΗΣΑΜΕ
01. Παραπονεμένα λόγια - Γιώργος Νταλάρας 00:00 02. Στα χρόνια της υπομονής - Γιώργος Νταλάρας & Άννα Βίσση 02:52 03. Σ’ αυτό το δύσκολο καιρό - Αντώνης Καλογιάννης 05:44 04. Οι ελεύθεροι κι ωραίοι - Γιώργος Νταλάρας 08:30 05. Δίψασα στην πόρτα σου - Άννα Βίσση 12:03 06. Τώρα που θα φύγεις - Γιώργος Νταλάρας 16:05 07. Το σπίτι μου είναι μικρό - Αντώνης Καλογιάννης 18:57 08. Χτυπώ την πόρτα του θεού - Άλκηστις Πρωτοψάλτη & Αντώνης Καλογιάννης 23:09 09. Σ’ αυτή τη γειτονιά - Μανώλης Μητσιάς & Τάνια Τσανακλίδου 26:01 10. Κι αν φταίει κανείς - Πετρή Σαλπέα 27:50 11. Μη χτυπάς σ’ ένα σπίτι κλειστό - Μανώλης Μητσιάς 30:53 12. Το σπίτι στην ανηφοριά - Πετρή Σαλπέα 34:17 13. Το τρένο φεύγει στις οχτώ - Μανώλης Μητσιάς 37:14 14. Το παλληκάρι έχει καημό - Μανώλης Μητσιάς 41:41 15. Του κάτω κόσμου τα πουλιά - Γιώργος Νταλάρας 44:01 16. Η πόρτα μου είναι ανοιχτή - Μαρία Δημητριάδη & Αντώνης Καλογιάννης 48:05 17. Άγιος Φεβρουάριος - Πετρή Σαλπέα 51:51 18. Στη Σμύρνη και στo Αϊβαλί - Δημήτρης Μητροπάνος 55:43 19. Μια νυχτερίδα στη σκεπή - Αντώνης Καλογιάννης 59:18 20. Πέφτει μια βροχή - Βίκυ Μοσχολιού 1:03:03 21. Σαν κουρέλι - Δημήτρης Μητροπάνος 1:06:18 22. Χρόνια σαν βροχή - Χαρούλα Αλεξίου 1:08:23 23. Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες - Άλκηστις Πρωτοψάλτη & Αντώνης Καλογιάννης 1:11:19 24. Είν΄ αρρώστια τα τραγούδια - Μαρία Δημητριάδη 1:14:53 25. Έχει ο Θεός - Μαρία Δημητριάδη & Αντώνης Καλογιάννης 1:19:08 26. Η διαθήκη - Χαρούλα Αλεξίου 1:22:09 27. Η σούστα πήγαινε μπροστά - Δημήτρης Μητροπάνος 1:25:10 28. Σαν σβησμένο καρβουνάκι - Γιώργος Νταλάρας 1:28:11 29. Άλλος για Χίο τράβηξε - Δημήτρης Μητροπάνος 1:30:50 30. Ναύτης βγήκε στη στεριά - Βίκυ Μοσχολιού 1:33:54 31. Ο χάρος βγήκε παγανιά - Δημήτρης Μητροπάνος 1:36:31 32. Στων αγγέλων τα μπουζούκια - Ελένη Τσαλιγοπούλου & Μιχάλης Δημητριάδης 1:39:27 33. Αν ρωτάς να σου πω - Στέλιος Καζαντζίδης 1:43:11 34. Η δίκοπη ζωή - Γιώργος Μεράντζας 1:46:31 35. Δεν είμαι άλλος - Χρήστος Θηβαίος 1:50:12 36. Ο Άμλετ της σελήνης - Χρήστος Θηβαίος 1:54:17 37. Κάτω απ΄ τη μαρκίζα - Βίκυ Μοσχολιού 1:58:46 38. Ποιος τη ζωή μου - Πάνος Κατσιμίχας & Χάρης Κατσιμίχας 2:02:13 39. Μαλαματένια λόγια - Χαράλαμπος Γαργανουράκης & Λάκης Χαλκιάς & Τάνια Τσανακλίδου 2:05:22 40. Τα λόγια και τα χρόνια - Χαράλαμπος Γαργανουράκης 2:09:23
Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου Μουσική: 1, 39, 40, Γιάννης Μαρκόπουλος 2, 4, 5, 6, 15, 22, 28, Σταύρος Κουγιουμτζής 3, 7, 9, 13, 14, 16, 19, 25, 38, Μίκης Θεοδωράκης 8, 23, Ηλίας Ανδριόπουλος 10, 12, 17, 18, 27, 29, 31, Δήμος Μούτσης 11, Λουκιανός Κηλαηδόνης 20, 30, 37, Γιάννης Σπανός 21, Γιώργος Χατζηνάσιος 24, Σταύρος Ξαρχάκος 26, 32, Χρήστος Νικολόπουλος 33, Θανάσης Πολυκανδριώτης 34, 35, 36, Θάνος Μικρούτσικος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου