Πέμπτη, Μαρτίου 31, 2022

Δικαίωση, 77 χρόνια μετά, για 7 ΕΑΜίτες καθηγητές του ΑΠΘ που εκδιώχθηκαν λόγω συμμετοχής στην... εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών !

Ο τέως κοσμήτορας της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ Δημήτρης Μαυροσκούφης και το νέο βιβλίο του

Δικαίωση, 77 χρόνια μετά, για 7 ΕΑΜίτες καθηγητές του ΑΠΘ!

Απόστολος Λυκεσάς

Η Σύγκλητος του ΑΠΘ με μια ιστορική απόφαση αποκατέστησε ηθικά τους επιφανείς ακαδημαϊκούς δασκάλους Α. Σιγάλα, Χ. Θεοδωρίδη, Γ. Ιμβριώτη, Δ. Καββάδα, Κ. Τζώνη, Γ. Τενεκίδη και Ν. Ρουσσόπουλο, οι οποίοι είχαν συκοφαντηθεί και απολυθεί από το ίδρυμα.

Ιστορική στιγμή για το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης συνιστά η απόφαση ειδικής συνεδρίασης της Συγκλήτου να δικαιώσει ηθικά τους απολυμένους ως ανεπιθύμητους επτά ΕΑΜίτες καθηγητές οι οποίοι είχαν απολυθεί και ουδέποτε δικαιωθεί πριν από 77 ολόκληρα χρόνια. Κομβικής σημασίας για την εξέλιξη αυτή αποδείχθηκε η έκδοση του βιβλίου-ντοκουμέντο του πρώην κοσμήτορα της Φιλοσοφικής, Δημήτρη Μαυροσκούφη, «Τα προοδευτικά ζιζάνια του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Από τον αντικομμουνισμό του Μεσοπολέμου στον μακαρθισμό του Εμφυλίου» (εκδ. University Studio Press, 2021), το οποίο διάβασε ο πρύτανης Νίκος Παπαϊωάννου και εισηγήθηκε ακολούθως το θέμα στη Σύγκλητο.

Συμβολικά, η συνεδρίαση που δικαίωσε ηθικά τους επτά έγινε την Κυριακή 20.3.2022 κατ’ αντιστοιχία της ημέρας (20-3-1945) που η γενική συνέλευση των καθηγητών του Πανεπιστημίου είχε κρίνει τους συναδέλφους τους ως «ανεπιθύμητους».

Το βιβλίο του κ. Μαυροσκούφη, που είχε παρουσιάσει η «Εφ.Συν.» (31.10.2021, «Οι σκοτεινές σελίδες του ΑΠΘ»), είναι αποτέλεσμα καταβύθισης του συγγραφέα στα πρακτικά της Συγκλήτου την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου, παρακολουθώντας και καταγράφοντας αναλυτικά τι οδήγησε στην απόλυση επτά επιφανών καθηγητών: Αντώνιου Σιγάλα, Χαράλαμπου Θεοδωρίδη και Γιάννη Ιμβριώτη της Φιλοσοφικής Σχολής, Δημήτριου Καββάδα και Κωνσταντίνου Τζώνη της πρώην Φυσικομαθηματικής, Γεώργιου Τενεκίδη της Νομικής και Νικόλαου Ρουσσόπουλου της Γεωπονοδασολογικής.

Το ομόφωνο ψήφισμα της Συγκλήτου αποτελεί πλέον κι αυτό ένα ιστορικό ντοκουμέντο:

«Η Σύγκλητος αναγνωρίζει ότι οι παραπάνω καθηγητές επέδειξαν κατά τη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής (1941–1944) υψηλό φρόνημα, συμμετέχοντας ενεργά στην Εθνική Αντίσταση, τιμώντας το Πανεπιστήμιο και το λειτούργημά τους ως πνευματικών ανθρώπων και δίνοντας με τους αγώνες και το ήθος τους φωτεινό παράδειγμα στους φοιτητές και τις φοιτήτριές τους αλλά και στην τότε χειμαζόμενη κοινωνία της Θεσσαλονίκης.

Η Σύγκλητος θεωρεί ότι η απόλυσή τους το 1946, με βάση τα έκτακτα νομοθετικά μέτρα που πάρθηκαν μέσα στη δίνη της εμφύλιας σύγκρουσης, οφειλόταν στα οξυμένα πάθη της εποχής και εκτιμά ότι οι μετέπειτα ατομικές ή συλλογικές προσπάθειες των απολυθέντων για την αποκατάστασή τους απέβησαν άκαρπες όχι μόνο με ευθύνη της Πολιτείας αλλά και λόγω της άρνησης των θεσμικών οργάνων του Πανεπιστημίου να επανεξεταστεί με νηφαλιότητα το ζήτημα της απομάκρυνσής τους.

Βασικά κριτήρια για το παρόν ψήφισμα αποτέλεσαν το αναγνωρισμένο ακαδημαϊκό έργο των απολυθέντων, το υψηλό ήθος τους, η κοινωνική προσφορά τους και οι νομοθετικές πράξεις της Πολιτείας μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας (κατάργηση το 1975 των συντακτικών πράξεων και των ψηφισμάτων της περιόδου του Εμφυλίου, αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1982, διοικητική αποκατάσταση και συνταξιοδότηση το 1985 των απολυθέντων αντιστασιακών, άρση των συνεπειών του Εμφυλίου το 1989).

Τέλος, με το παρόν ψήφισμα η Σύγκλητος αποφασίζει να τοποθετηθεί μνημονική επιγραφή με τα ονόματα των επτά αντιστασιακών καθηγητών σε κατάλληλο χώρο εντός του Ιδρύματος».

Με δήλωσή του στην «Εφ.Συν.» ο κ. Παπαϊωάννου, αφού διευκρινίζει ότι δεν έχει επιλεγεί ακόμη το σημείο όπου θα τοποθετηθεί η μνημονική επιγραφή, σημειώνει ότι «η συνεδρίαση της Συγκλήτου και η απόφασή της είναι πράξη συμβολική αλλά πλήρως ακαδημαϊκή και αποδεικνύει ότι το πανεπιστήμιο δεν κρίνει τις πολιτικές τοποθετήσεις ή τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των μελών του αλλά μόνο την ακαδημαϊκή τους αξία. Γι’ αυτό και δεν υπήρξε καμία αντίδραση στην εισήγηση, η απόφαση είναι ομόφωνη. Και με αυτήν δείχνουμε καθαρά ότι εκτός από την ακαδημαϊκή δεν χωρά καμιά άλλη προσέγγιση σε τέτοια ζητήματα».

«Η πρόταση του κ. Παπαϊωάννου και το ψήφισμα της Συγκλήτου είναι μια ευχάριστη έκπληξη με καθυστέρηση 77 ετών», λέει στην «Εφ.Συν.» ο κ. Μαυροσκούφης, διότι η Σύγκλητος του ΑΠΘ «διορθώνει μια ιστορική αδικία σε βάρος των επτά οι οποίοι απολύθηκαν αναπολόγητοι τελικά το 1946 με βάση το Θ’ Ψήφισμα “Περί εξυγιάνσεως των Δημοσίων υπηρεσιών κ.λπ.” της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη. Στη διαδικασία απομάκρυνσής τους πρωτοστάτησε, δυστυχώς, το ίδιο το Πανεπιστήμιο, όταν η επεισοδιακή Γενική Συνέλευση των καθηγητών (20.3.1945) έκρινε ως ανεπιθύμητους και επικίνδυνους τους “εαμίτες” καθηγητές με την πλούσια αντιστασιακή δράση κατά τη διάρκεια της Κατοχής». Ο κ. Μαυροσκούφης τονίζει μάλιστα πως τώρα αποδίδεται «ο οφειλόμενος φόρος τιμής στους καθηγητές που αγωνίστηκαν στη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής, κάνοντας το πατριωτικό και κοινωνικό χρέος τους, και παρέμειναν λησμονημένοι και αδικημένοι για πολλές δεκαετίες, με ευθύνη και του ίδιου του Πανεπιστημίου. Με την απόφαση αυτή κλείνει ένα θλιβερό κεφάλαιο της τιμωρητικής εθνικοφροσύνης και αποκαθίσταται και η φήμη του ΑΠΘ».

► Το βιβλίο του κ. Μαυροσκούφη παρουσιάζεται σε ειδική εκδήλωση στο ΑΠΘ την ερχόμενη Δευτέρα (4.4.2022) στην αίθουσα τελετών της Παλαιάς Φιλοσοφικής Σχολής, 6 μ.μ., από τον κοσμήτορα Κωνσταντίνο Μπίκο και τους καθηγητές Κωνσταντίνο Τσιούμη, Βασίλη Φούκα και Γιάννη Μπέτσα.

Αντώνιος Σιγάλας