ΜΙΑ ΜΑΧΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΛΗ /One Battle After Another) : η θαυμάσια μεταφορά του βιβλίου του Τόμας Πίντσον στη σημερινή Αμερική του Τραμπ

«Μια μάχη μετά την άλλη» του Πολ Τόμας Άντερσον (κριτική) – Ο νέος αμερικανικός εμφύλιος, με χιούμορ και έμπνευση

Για την ταινία του Πολ Τόμας Άντερσον (Paul Thomas Anderson) «Μια μάχη μετά την άλλη», η οποία προβάλεται αυτές τις μέρες στις κινηματογραφικές αίθουσες.

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

bookpress.gr 

Είδα το πολύ καλό τελευταίο φιλμ του Πολ Τόμας Άντερσον «Μια μάχη μετά την άλλη», μια επίκαιρη, σατιρική, πολιτική αμερικανική ταινία που θέτει ένα σωρό ζητήματα σχετικά με τον πολιτικό, εμφύλιο διχασμό στις ΗΠΑ μεταξύ δεξιών και αριστερών, διχασμό παλιότερο, αλλά κυρίως σημερινό. Το φιλμ έχει ένα πρώτο κομμάτι σχετικό με τη δράση μια αριστερίστικης τρομοκρατικής οργάνωσης, της French 1975, το οποίο μας εισάγει τα βασικά πρόσωπα και είναι κινηματογραφημένο κλασικά και χωρίς χιούμορ. Αργότερα, δεκαέξι χρόνια μετά, όπου παρακολουθούμε τα πρόσωπα στη σημερινή χαώδη κατάστασή τους, υπεισέρχονται οι κινηματογραφικές διαστάσεις που απογειώνουν το φιλμ και το κάνουν εξαιρετικό: Το χιούμορ, η τρέλα, το χάος, η κοινωνικοπολιτική φάρσα, ο παραλογισμός της κοινωνίας και των κοινωνικών δεδομένων και δρώμενων!

Ας τα ξαναπιάσουμε από την αρχή. Ο Μπομπ (πολύ καλός κι εμπνευσμένος ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο) και η μαύρη Περφίντα, παθιασμένο ζευγάρι, δρουν στα πλαίσια μιας εξτρεμιστικής ένοπλης ομάδας αντάρτικου πόλεων. Τους καταδιώκει ο μιλιταριστής συνταγματάρχης Λόκτζο (καταπληκτικός ο Σον Πεν), ο οποίος ποθεί και συνουσιάζεται με την Περφίντια, εκβιάζοντάς την. Στον ενεστώτα χρόνο της αφήγησης, ο Λόκτζο προσπαθεί να συλλάβει τα απομεινάρια της οργάνωσης και μεταξύ αυτών κυρίως τον looser Μπομπ και την δεκαεξάχρονη κόρη του, που στην πραγματικότητα είναι παιδί δικό του και της Περφίντα… Συμβαίνουν διάφορα αλλοπρόσαλλα, κωμικοτραγικά, περιπετειώδη και πολιτικά συμβάντα που ο Πολ Τόμας Άντερσον περιγράφει με πολλή ενέργεια, δυναμισμό, ρυθμό, έντονο μοντάζ και δύναμη εικόνων.

Από την αρχή του φιλμ είναι φανερή η κριτική ματιά του Αμερικανού σκηνοθέτη, που αμφισβητεί και υπονομεύει την κατεστημένη αμερικανική κοινωνία και τη ροπή της προς τον αυταρχισμό και την άκρα δεξιά (σαφείς αναφορές στο τραμπικό παρόν). Το βλέμμα του είναι κριτικό και περιγελαστικό και ως προς την ακραία, αντισυστημική, γραφική και ρομαντική αριστερά και τις γελοιότητές της, αν και δείχνει συμπάθεια προς την αγνότητά της. Το όλον εξελίσσεται προς ένα ασυμμάζευτο χάος συγκρούσεων, φυγών, κρυψιμάτων και κυνηγητών, τρελών τρεχαλητών, πυροβολισμών, μαχών σχεδόν σώμα με σώμα.

Το βλέμμα του είναι κριτικό και περιγελαστικό και ως προς την ακραία, αντισυστημική, γραφική και ρομαντική αριστερά και τις γελοιότητές της, αν και δείχνει συμπάθεια προς την αγνότητά της.

Η ταινία αποτελεί ελεύθερη μεταφορά του μυθιστορήματος του Τόμας Πίντσον, «Vineland». Το 2014 ο Πολ Τόμας Άντερσον σκηνοθέτησε για πρώτη φορά μια διασκευή έργου του Πίντσον, το «Έμφυτο ελάττωμα», με σπουδαία αποτελέσματα. Ας αναφέρουμε μερικές άλλες σημαντικές ταινίες του Άντερσον: «Ξέφρενες νύχτες» (1997), «Μανόλια» (1999), «Χτυπημένος από έρωτα» (2002), «Θα χυθεί αίμα» (2007), «The Master» (2012), «Αόρατη Κλωστή» (2017), «Πίτσα γλυκόριζα» (2021). Ο Πολ Τόμας Άντερσον περιγράφει συχνά τον αμερικάνικο κόσμο των ψευδαισθήσεων, του «αμερικάνικου ονείρου», των προσδοκιών, αλλά και των ανθρώπων που αφήνονται και χάνονται σ' αυτές.

Ο σκηνοθέτης αναδεικνύει κινηματογραφικά στο «Μια μάχη μετά την άλλη» το παράλογο της κοινωνίας και της ζωής. Στήνει με ένταση, μαύρο χιούμορ και φιλμική ισχύ και πειθώ, μια παρωδία του αμερικάνικου κοινωνικοπολιτικού βίου, μια φάρσα, μια πολιτική σάτιρα με βιτριολική, σαρδόνια κωμική αύρα.

Θίγει όμως εν παρόδω και πολλά άλλα θέματα: το τι σημαίνει να είσαι γονιός, την πατρότητα, τα οικογενειακά μυστικά, τον έρωτα και το σεξ, τα ναρκωτικά, το μεταναστευτικό (μετ’ επιτάσεως), τον ρατσισμό, το αμερικάνικο κατεστημένο και το αυταρχικό κράτος, τη ρατσιστική ακροδεξιά και το παρακράτος, την αντιπολίτευση, την άκρα, επαναστατική αριστερά και την αντίστασή της, τον ακραίο επαναστατικό ρομαντισμό και τις ψευδαισθήσεις του. Αντιμετωπίζει τα πολιτικά θέματα με σκωπτικό, αποδομητικό τρόπο, κάθε άλλο παρά δογματικά. Η πολιτική σκέψη και ματιά του είναι ειρωνική, σύνθετη, πλούσια και όχι απλουστευτική, με κάποια χροιά τρυφερότητας.

Η φιλμική και αφηγηματική φόρμα της ταινίας μετά την πρώτη, περιγραφική ενότητα, παίρνει φωτιά. Τα ιλιγγιώδη ψαξίματα του Μπομπ και του συνταγματάρχη, οι συνωμοσίες, οι καταδιώξεις και οι επικίνδυνες διαδρομές ανθρώπων και αυτοκινήτων πέφτουν σαν αλλεπάλληλοι κεραυνοί κι αστραπές.

Το «Μια μάχη μετά την άλλη» βρίθει σκηνοθετικών επιτευγμάτων. Θα αναφέρουμε μόνο το εκπληκτικά σκηνοθετημένο τριπλό κυνηγητό αυτοκινήτων στις ανηφόρες και κατηφόρες στην ύπαιθρο. Τρία αυτοκίνητα κυνηγούν το ένα το άλλο έτσι ώστε οι ανηφόρες του αυτοκινητόδρομου κρύβουν την ορατότητα του άλλου αυτοκινήτου που βρίσκεται στην κατηφόρα. Το ντεκουπάζ των πλάνων και το αντίστοιχο μοντάζ είναι ένα αριστούργημα αντίστοιχο του Χίτσκοκ…

* Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΣΟΥΜΑΣ είναι συγγραφέας και κριτικός κινηματογράφου. Τελευταίο του βιβλίο, «Ο έρωτας στο σινεμά» (εκδ. Αιγόκερως

Σούμας, Θόδωρος

).

******************************************************** 

Μια Μάχη Μετά την Άλλη / Κριτική κινηματογράφου

Ανδρέας Κύρκος

Η ΑΥΓΗ 

avgi.gr 

Ένα πρώην μέλος μιας αντιεξουσιαστικής ομάδας που ζει εξόριστος, θα συνδεθεί ξανά με τους παλιούς συνοδοιπόρους του για να σώσει την κόρη του που κινδυνεύει.

Mια Μάχη μετά την Άλλη  *****

One Battle After Another, 2025, Έγχρ. Διάρκεια: 161'

Σκηνοθεσία: Πολ Τόμας Άντερσον

Πρωταγωνιστούν: Λεονάρντο Ντι Κάπριο, Σον Πεν, Ρετζίνα Χολ

 

Αυτή είναι η δεύτερη απόπειρα του Πολ Τόμας Άντερσον να φτιάξει μια ταινία εμπνεόμενος από τις μυθιστορηματικές ιδέες του Τόμας Πίντσον (προηγήθηκε το «Inherent Vice») και αυτήν τη φορά το κάνει με μεγαλύτερη ελευθερία. Όμως αυτό δεν είναι απλή υπόθεση. Ο κεντρικός ήρωας ρωτάει έναν φουκαρά φίλο της κόρης του, λίγο πριν χάσει τα ίχνη της:  «ξέρεις τι σημαίνει να είσαι ελεύθερος;». Μέχρι που αυτή η δίνη σκηνοθετικής ελευθερίας, παρασύρει τον θεατή σε μια οπτική δίνη, σε μια αδιανόητη αυτοκινητιστική καταδίωξη στην άσφαλτο – μια σκηνή που πρέπει να βιωθεί στη μεγάλη οθόνη.

Ο Μπομπ Φέργκιουσον (σε δαιμόνια φόρμα ο πλήρως αφοσιωμένος Ντι Κάπριο) ήταν ο πυροτεχνουργός στην τρομοκρατική οργάνωση «French 75» και ταυτόχρονα ερωτευμένος με την αδάμαστη επαναστάτρια Περφίντια Μπέβερλι Χιλς (Τεγιάνα Τέιλορ) ένα αγρίμι του αντάρτικου πολέμου που έβραζε από άσβεστη οργή κατά της μηχανής. Όμως η Μπέβερλι θα γίνει αντικείμενο φετιχιστικής εμμονής του διεστραμμένου στρατηγού Λόκτζο. Ο Σον Πεν βυθίζεται ολοκληρωτικά στο ρόλο του παρανοϊκού σαδιστή με το παραληρηματικό του παίξιμο. Ο Ντι Κάπριο κουβαλάει στο αγχωμένο του βλέμμα όλη τη ματαίωση των απελευθερωτικών διεκδικήσεων. Ενσαρκώνει έναν παροπλισμένο μαχητή που ζει σαν ανθρώπινο απομεινάρι καθώς μουδιάζει τον εγκέφαλό του με ουσίες, για να ξεχάσει ότι και ο ίδιος έχει ξεχαστεί με το πέρασμα του χρόνου. Την τελευταία του μάχη θα τη δώσει με τον ψύχραιμο χαρακτήρα του Μπενίσιο Ντελ Τόρο, τον ψύχραιμο δάσκαλο καράτε που οργανώνει μεθοδικά την προστασία των μεταναστών από τη σκούπα του στρατού στα ημιφωτισμένα ισπανόφωνα καταφύγια.

Ο σκηνοθέτης δεν κρίνει ποτέ τις πικρές συνέπειες του ηττημένου ιδεαλισμού, ούτε τις αντιφάσεις και τη σύγχυση των ηρώων του. Δεν στέκεται επικριτικά απέναντι στην σιωπηρή παραίτηση, ούτε καν στον χαφιεδισμό. Διασκεδάζει, όμως, τόσο με την ιδέα των αμόλυντων ιδανικών, όσο και με την γελοιότητα μιας ακροδεξιάς σέκτας που φέρει το λάβαρο της λευκής υπεροχής. Τολμάει επίσης να αμφισβητήσει την καθαρότητα των κινηματικών διεκδικήσεων. Τις περνάει από ένα τεστ DNA που τελικά μετουσιώνεται σε αληθινό τεστ πατρότητας, σε μια σκηνή σχεδόν γελοία αλλά ταυτόχρονα ανατριχιαστικά βίαιη.

Το τιτάνιο αφηγηματικό οικοδόμημα του Πολ Τόμας Άντερσον είναι τόσο καλά δομημένο που έστω και μια αόρατη κλωστή να του φύγει, μπορεί εύκολα να καταρρεύσει. Όμως το λάθος στην αβίαστη σκηνοθεσία δεν έρχεται ποτέ και το λεπτοδουλεμένο μοντάζ κρατά τον θεατή σε μια κατάσταση ανυπομονησίας και συμμετοχής, σε ένα μείγμα φανταστικής αφήγησης και αβυσσαλέων συγκρούσεων. Κανένα αστείο δεν είναι απλά ένα αστείο και σε κάθε σκηνή ελλοχεύει μια φρίκη που φαίνεται να διαρκεί για πάντα, αλλά δεν διαρκεί ούτε ένα δευτερόλεπτο παραπάνω απ’ ό,τι πρέπει. 

Οι περισσότεροι καινοτόμοι και ιδιοφυείς καλλιτέχνες που ασχολούνται με τον κινηματογράφο, έχουν προσπαθήσει να προσεγγίσουν το ευρύ κοινό και έχουν αποτύχει. Ο Άντερσον γνωρίζει καλά ότι υπηρετεί μια μεγάλη λαϊκή τέχνη και αυτή η παραδοχή μόνο ευεργετεί το δικό του υψηλό επίπεδο διανόησης. Εφευρετικός και καλλιτεχνικά προικισμένος, ο Άντερσον θα μπορούσε να ήταν άβολη παρουσία σε ένα σύστημα μαζικής ψυχαγωγίας που συνήθως χρησιμοποιείται για να επικοινωνήσει μπανάλ παραδοχές και ηθικά μαθήματα ζωής. Οι ριζοσπαστικοί κινηματογραφιστές συνήθως πέφτουν θύματα της σπουδαιότητας των ιδεών τους σε σημείο που το έργο τους παύει να είναι απολαυστικό. Η απόλαυση στο σινεμά σχεδόν θεωρείται συνθηκολόγηση με τον συντηρητισμό του Χόλιγουντ. Εδώ όμως έχουμε ένα πολιτικό μανιφέστο που ψυχαγωγεί χωρίς φραγμό γύρω από τις φυλετικές διακρίσεις, τον μιλιταρισμό και την συστημική καταπίεση και μια ξέφρενη κωμωδία φτιαγμένη τόσο για τα μάτια όσο και για την καρδιά και το μυαλό. Οι φύλακες της ηθικής και οι στρατευμένοι θεατές, ίσως κάποτε κατανοήσουν τι μπορεί να σημαίνει η απόλαυση της τέχνης. Μέχρι τότε, ο Πολ Τόμας Άντερσον μπορεί να θεωρείται η πιο ισχυρή δύναμη που διατηρεί ζωντανή την τέχνη του κινηματογράφου.

 

Η γνώμη των κριτικών για όσους/ες  αγαπούν τα... αστεράκια

Μήτσης / Αθηνόραμα

4

Κύρκος / Αυγή

5

Γαλανού / Flix.gr

4,5

Καντέα-Παπαδόπουλος / Αθηνόραμα

4

Δανίκας / Πρώτο Θέμα

4

Δημητρόπουλος / News247

4,5

Ζαλίγκας / Ελευθερος Τύπος

4,5

Ζουμπουλάκης / Βήμα

3,5

Καϊμάκης / Athens Voice / Documento

4

Καπράνος / Ναυτεμπορική

4

Κατσίκας / Σινεμά

4

Κουτσογιαννόπουλος / Mega/LIFO

5

Παναγόπουλος / Εφ. Συν.

4

Χαρμπής / Καθημερινή

4

ΤΟ  ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΠΙΝΤΣΟΝ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ΚΑΙ ΔΙΑΣΚΕΥΑΣΕ Ο ΑΝΤΕΡΣΟΝ 

ΒΑΙΝΛΑΝΤ

PYNCHON THOMAS

Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται στη Βόρεια Καλιφόρνια το 1984, σ’ ένα φανταστικό μέρος που λέγεται Vineland, όπου ζει ο Ζόιντ Γουίλερ (Zoyd Wheeler), ένας πρώην χίπης που ζει ήσυχα με την έφηβη κόρη του Πρέρι (Prairie). Ο Ζόιντ είναι υποχρεωμένος κάθε χρόνο να αποδεικνύει στο κράτος ότι είναι «παρανοϊκός» (με θεαματικό τρόπο!) για να παίρνει επίδομα.

Η φαινομενικά χαλαρή ζωή του αναστατώνεται όταν εμφανίζεται η πρώην σύντροφός του, Φρένιατζ Τραβερς (Frenesi Gates), που τον είχε προδώσει τη δεκαετία του ’60 για χάρη ενός πράκτορα του FBI, του Μπρόκ Βόντον (Brock Vond) — ενός αυταρχικού, μανιακού τύπου που χρησιμοποιεί την «τάξη και ασφάλεια» ως πρόσχημα για προσωπική εξουσία.

Η κόρη τους, η Πρέρι, προσπαθεί να ανακαλύψει ποια ήταν πραγματικά η μητέρα της, και μέσα από αυτήν την αναζήτηση ξετυλίγεται το κουβάρι των ιδεολογικών συγκρούσεων της δεκαετίας του ’60: τα κινήματα, την επανάσταση, το FBI, την προδοσία και τη μετάβαση από την κουλτούρα των χίπηδων στο Ρέιγκανικό, τηλεοπτικό, επιτηρούμενο κράτος των ’80s.

---

💥 Θεματικά μοτίβα

• Η απώλεια της επαναστατικής αθωότητας των ’60s.

• Η εμπορευματοποίηση και η τηλεοπτικοποίηση της ζωής και της πολιτικής.

• Η κρατική επιτήρηση και η καταστολή.

• Η οικογένεια ως μικρογραφία της Ιστορίας — προδοσίες, αγάπες, επανασυνδέσεις.

Διαβάστε μια εμπεριστατωμένη παρουσίαση του βίου και της συγγραφικής πορείας του Πίντσον:Βασίλης Καγιάς, «Στα ίχνη του Thomas Pynchon»