***********************
ANTHOLOGIA GRΑΕCA
Epigramm VI
ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΣ*
Δούνακας ἀκροδέτους, καὶ τὴν ἁλινηχέα κώπην,
γυρῶν τ᾽ ἀγκίστρων λαιμοδακεῖς ἀκίδας,
καὶ λίνον ἀκρομόλιβδον, ἀπαγγελτῆρά τε κύρτου
φελλόν, καὶ δισσὰς σχοινοπλεκεῖς σπυρίδας,
καὶ τὸν ἐγερσιφαῆ πυρὸς ἔγκυον ἔμφλογα πέτρον,
ἄγκυράν τε, νεῶν πλαζομένων παγίδα.
Πείσων ὁ γριπεὺς Ἑρμῇ πόρεν, ἔντρομος ἤδη
δεξιτερήν, πολλοῖς βριθόμενος καμάτοις.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
[Gerontakos]
Ο Πείσων ο ψαράς , ταλαιπωρημένος απ΄τη σκληρή δουλειά
και με το δεξί του χέρι ήδη τρεμάμενο,
προσφέρει στον Ερμή τα παρακάτω σύνεργά του:
τα καλάμια του με τις πετονιές
να κρέμονται από την άκρη,
τα κουπιά που σχίζουν τη θάλασσα,
τα
καμπυλωτά του αγκίστρια που δαγκώνουν το λαιμό των ψαριών, 
το δίχτυ του
με τα μολυβδένια κρόσσια, 
τη σημαδούρα από φελό για τον κύρτο του, 
τα δύο του από βούρλα καλάθια,
την τσακμακόπετρα ( πυρόλιθο) που δίνει τη σπίθα για το άναμμα φωτιάς, 
και την άγκυρά του, που κρατά σταθερά τα πλοία ,
για να μην τα παρασέρνει το κύμα .
__________________________________
Ο ΨΑΡΑΣ ΠΕΙΣΩΝ ΒΓΑΙΝΕΙ ΣΕ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ
Ο Πείσων ο ψαράς καταθέτει στο ναό τα σύνεργά του . Τα δίνει στον Ερμή. αδυνατεί πλέον να εργάζεται.Τα χρόνια που τον βαραίνουν και η κοπιαστική εργασία έχουν αφήσει τα σημάδια τους πάνω στο σώμα του. Ήδη το δεξί του χέρι είναι άχρηστο επειδή τρέμει , μάλλον από Πάρκινσον.
Βγαίνει λοιπόν σε αναγκαστική σύνταξη.Αποθέτει με ευγνωμοσύνη στον θεό Ερμή τα σύνεργα της τέχνης ονομαστικά ένα προς ένα . Αυτά του έδιναν , μια ζωή, τη δυνατότητα να κερδίζει το ψωμί του για αυτόν και την οικογένειά του. Από εδώ κι εμπρός αφήνεται στη διάθεση του θεού για την τύχη του.
Το μέλλον του είναι άδηλο , μια και δεν υπάρχει κανένας θεσμός να τον προστατεύει, να του εξασφαλίζει τη δυνατότητα με μία σύνταξη, ένα επίδομα να συντηρείται με αξιοπρέπεια έως το αναπόδραστο τέλος. Αν δεν έχει βάλει ένα μεγάλο ποσό στην άκρη από το περίσσευμα της εργασίας του, αν δεν έχει πλούσιους συγγενείς για να τον γηροκομήσουν , είναι χαμένος. Μόνο ο θεός μπορεί να τον βοηθήσει.Σ΄αυτόν αφήνεται, αυτόν προσπαθεί να πάρει με το μέρος του . Η προσφορά των "εργαλείων του" δεν είναι μόνο δώρα ευγνωμοσύνης για τον προστάτη θεό αλλά και παράκλησης να συνεχίσει την προστασία του στις δύσκολες μέρες που έρχονται.
Αλλά οι θεοί , φευ, είναι αστάθμητος παράγοντας. Πάντοτε ήταν . Είναι σαν τους ανθρώπους, άλλοτε ευμενείς, άλλοτε σκληροί , αδιάφοροι και ανάλγητοι προς τον πάσχοντα , άλλοτε φιλικοί , ελεήμονες, συμπαραστάτες, μερικές φορές κάνουν ακόμα και θαύματα .
Ο Πείσων δεν είναι απλώς ένα επινοημένο πρόσωπο· είναι το αρχέτυπο κάθε εργαζόμενου ανθρώπου που φτάνει στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του σε μια κοινωνία χωρίς ασφάλεια.
Θαυμάζουμε τα επιτεύγματα της ελληνικής αρχαιότητας στη σκέψη, την επιστήμη , την τέχνη , αλλά δε θέλουμε να ξέρουμε τα στοιχεία της σκληρής ζωής που συνέθεταν την καθημερινότητά της. Ειδικότερα για την τρίτη ηλικία η ζωή αυτή ήταν αφάνταστα δύσκολη.Η ανημπόρια , οι αρρώστιες , οι έλλειψη οικονομικών πόρων , η περιφρόνηση και αποστροφή των νεοτέρων για την κατάντια του άλλοτε θαλερού ατόμου συνέθεταν ένα διαρκή εφιάλτη.
Η πιθανή κακή μοίρα του επιγραμματικού μας ήρωα πρέπει να ήταν η συνηθισμένη μοίρα των ηλικιωμένων που έζησαν στις
παλαιότερες εποχές. Σε μερικές μάλιστα χώρες τους εγκατέλειπαν στα δάση
για να τους ξεφορτωθούν. Η πρακτική της «εγκατάλειψης» (όπως στο ιαπωνικό έθιμο
«Ομπάσουτε») δεν ήταν ασυνήθιστη σε πολλούς πολιτισμούς. Ήταν μια
βάναυση, αλλά οικονομικά "λογική λύση" για κοινωνίες που βρίσκονταν στο όριο της
επιβίωσης. 
Διαβάστε :Η γήρανση και εγκατάλειψη των ηλικιωμένων στη σύγχρονη Ιαπωνία ...
______________________________________
Έπρεπε να έρθουν, υπό την επίδραση ριζοσπαστικών ιδεολογιών, οι κοινωνικές επαναστάσεις του 18ου, 19ου και 20ού αιώνα, για να γύρει η πλάστιγγα υπέρ αυτών, να τους δοθούν αξιοπρεπείς συντάξεις, να τους παρασχεθεί ιατροφαρμακευτική περίθαλψη , ουσιαστική φροντίδα και μέριμνα από κρατικούς φορείς (κοινωνικές υπηρεσίες, ΚΑΠΗ κλπ.
Η Κοινωνική Επανάσταση βασίστηκε στην ιδέα ότι ένα κράτος έχει την υποχρέωση να φροντίσει τους ηλικιωμένους πολίτες του και είναι προϊόν των ριζοσπαστικών κοινωνικών αγώνων και ιδεολογιών (Σοσιαλισμός, Κομουνισμός ) των 18ου-20ου αιώνα. Ήταν μια ηθική και πολιτική επανάσταση: η αναγνώριση ότι η αξία ενός ανθρώπου δεν εξαντλείται στην παραγωγική του ικανότητα. Έτσι γεννήθηκε το περίφημο Κράτος Πρόνοιας, που Μεταπολεμικά οδήγησε σε ραγδαία βελτίωση των συνθηκών ζωής και των απομάχων της εργασίας
Ο άνθρωπος όμως του 20ού πρώτου αιώνα φαίνεται ότι αρχίζει να ξεχνά το ανελέητο παρελθόν του, εμπιστεύεται πολιτικούς ηγέτες που, στο όνομα της "απελευθέρωσης του ατόμου από τα φορολογικά δεσμά του Κράτους" και με πρόσχημα τη "δημοσιονομική εξυγίανση" καταργούν τη δημόσια κοινωνική μέριμνα (ΗΠΑ), αυξάνουν τα όρια της συνταξιοδότησης , τσεκουρώνουν συντάξεις, καταργούν επιδόματα , συμπεριφέρονται , γενικώς, ρατσιστικά προς στην Τρίτη Ηλικία, τη θεωρούν "άχθος αρούρης",που κλέβει το ψωμί των ενεργών εργαζομένων. Προετοιμάζουν έτσι μεθοδικά το έδαφος για ένα μέλλον δυστοπικό , όπου ο ηλικιωμένος δε θα έχει θέση στην κοινωνία. Ένα μέλλον με αμέτρητους Πείσωνες , που θα προφεύγουν σε ναούς για να ζητήσουν από το θεό τους βοήθεια.
Η Γλώσσα της νεοφιλελεύθερης «Δημοσιονομικής Εξυγίανσης» παρουσιάζει τις συντάξεις και την υγειονομική περίθαλψη ως «βάρη» και «εμπόδια ανάπτυξης» και ο ηλικιωμένος μετατρέπεται ξανά από «πολίτης» σε «οικονομικό βάρος» για τους υπόλοιπους πολίτες.
Η εικαζόμενη επισφαλής μοίρα του Πείσωνα μας δίνει την αφορμή για να σκεφτούμε ένα πιθανό δυστοπικό μέλλον για την Τρίτη Ηλικία, που βλέπουμε να προετοιμάζεται μεθοδικά από τους νεοφιλελεύθερους ισχυρούς της γης, οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλά πόσο κοντή είναι η μνήμη του ανθρώπου σε ό,τι αφορά την ιστορική του διαδρομή.
Με την κατάργηση των κρατικών πυλώνων προστασίας του πολίτη, οι νέοι Πείσωνες αναγκάζονται να αναζητήσουν ξανά προστασία σε ιδιωτικές, οικογενειακές ή – στην πιο απελπισμένη περίπτωση – σε θρησκευτικές λύσεις. Ο σύγχρονος «ναός» μπορεί να είναι ένας φιλανθρωπικός οργανισμός ή μια οικογένεια υπό πολλαπλή πίεση (under strain) , αλλά η δυναμική παραμένει η ίδια: η ανασφάλεια και η εξάρτηση από την ευμένεια των «Θεών της Αγοράς».
*Φίλιππος ο Θεσσαλονικεύς
ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ
Εἰδύλλια*(21.1-21.28)
ΑΛΙΕΙΣ (Οι ψαράδες)
Μετάφραση:ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΡΟΣΙΝΗΣ
Δυο γέροι ψαροκυνηγοί μαζ᾽ ήταν πλαγιασμένοι
πάνω στα βούρλα τα στεγνά, μες στην πλεκτή καλύβα.
Της ψαρικής τα σύνεργα είχαν εκεί κοντά τους·
τα κοφινάκια τα ρηχά, τα μακριά καλάμια,
10τ᾽ αγκίστρια, τα δολώματα, τις πετονιές, τα δίχτυα·
τα βρόχια τους και τα κουπιά και τη γριά τους βάρκα.
Και κάτω απ᾽ τα κεφάλια τους αντί για προσκεφάλι
ένα στενό κοντόψαθο και ρούχο και στρωσίδι.
Αυτά είν᾽ όλα τα σύνεργα και πλούτη των ψαράδων.
15Δεν έχουν θύρα με κλειδί και φύλακά τους σκύλο,
μηδέ φοβούνται από κλεψιά — η φτώχεια τούς φυλάει.
Έπειτα δα και γείτονα δεν έχουνε κανένα
και γύρω βρέχει η θάλασσα τη χαμηλή καλύβα.
Δεν ήτανε μεσουρανίς ακόμα το φεγγάρι
20κι οι δυο ψαράδες ξύπνησαν απ᾽ της δουλειάς την έννοια·
εδιώξανε τον ύπνο τους κι άρχισαν να μιλούνε:
—Ψέματα λένε, σύντροφε, πως τάχατες οι νύχτες
το καλοκαίρ᾽ είν᾽ πιο μικρές που μεγαλών᾽ η μέρα·
Εγώ ειδα τόσα ονείρατα, κι ακόμα πού να φέξει !...
25Μην τύχει κι εγελάστηκα, για μάκρυναν οι ώρες;
— Άδικα βρίζεις, γέρο μου, τ᾽ όμορφο καλοκαίρι.
Δεν παραστράτησ᾽ ο καιρός από τον ίσιο δρόμο,
μόνον οι έννοιες σε ξυπνούν και τις νυχτιές μακραίνου
— Μην ξέρεις απ᾽ ονείρατα; γιατ᾽ είδα απόψε κάτι,
30κάτι καλό στον ύπνο μου και θέλω να το μάθεις.
Πρέπει καθώς μοιράζομεν οι δυο την ψαρική μας,
το ίδιο να μοιράζομε και τα ονείρατά μας.
Θα το ξηγήσεις με τον νου και δε θενα λαθέψεις·
γιατ᾽ όποιος έχει δάσκαλο το νου σε κάθε κρίση,
εκείνος είναι πάντα του καλός ονειροκρίτης.
Έπειτα δα χωρίς δουλειά και τί κανείς να κάνει
35πάνω στα φύκια ξαπλωτός, κοντά στο περιγιάλι;...
— Έλα, για λέγε τ᾽ όνειρο, κι αφού το λες σ᾽ εμένα,
στον σύντροφο σου τον παλιό, καλά να το ιστορήσεις.
— Το βράδυ σαν πλαγιάσαμε απ᾽ τις δουλειές κομμένοι
40(θυμάσαι που δειπνήσαμε και χθες καθώς και πάντα
και δεν παραφορτώσαμε καθόλου το στομάχι)
είδα πως τάχα καθιστός απάνω σ᾽ ένα βράχο
τα ψάρια παραμόνευα μ᾽ ένα μακρύ καλάμι.
Ετάραξα το δόλωμα και κάποιο τρυφερούδι
γλυκάθηκε κι ετσίμπησε και πιάστηκε στ᾽ αγκίστρι—
όποιος πεινά στον ύπνο του πάντα καρβέλια βλέπει
45κι εγ᾽ όλο βλέπω ψαρικές και στ᾽ όνειρό μου ακόμα,—
λοιπόν το ψάρι επιάστηκε και μάτωσε τ᾽ αγκίστρι,
κι εγώ σφιχτά στα χέρια μου κρατούσα το καλάμι,
γιατί το ψάρι εσπάραζε και το καλάμι ελύγα.
Μα όταν έσκυψα μπροστά, εσάστισεν ο νους μου·
πώς μ᾽ έν᾽ αγκίστρι τόσο δα να σύρω τέτοιο ψάρι;
50Έπειτα όμως τίναξα κι απόλυσα τ᾽ αγκίστρι
για να την νιώσει την πληγή στα σπάραχνά του μέσα,
και σαν δεν εσπαρτάριζεν, απάνω τ᾽ ανασέρνω
και βλέπω πλούσια πληρωμή στον τόσο μου τον κόπο,
ψάρι μεγάλο ολόχρυσο και χρυσοπλουμισμένο.
Μ᾽ αληθινά φοβήθηκα, γιατ᾽ είπα μήπως είναι
55κανένα ψάρι ξωτικό η ψάρι μαγεμένο.
Προσεχτικά ξεκάρφωσα τ᾽ αγκίστρι από τα χείλη,
μήπως τυχόν το σίδερο του ξύσει το χρυσάφι·
το ᾽ριξα απάνω στη στεριά κι ορκίστηκα και είπα
πως δε θενα πατήσω πια στο πέλαγος το πόδι,
60παρά θα ζήσω στη στεριά με το χρυσάφι που ᾽χω.
Τα είδ᾽ αυτά και ξύπνησα. Και τώρα, σύντροφε μου,
πες μου και συ τη γνώμη σου, γιατί πολύ φοβούμαι
μ᾽ αυτόν τον όρκο πὄκανα μην πέσω σ᾽ αμαρτία.
— Κι εγώ σου λέω, φίλε μου, καθόλου μη φοβάσαι,
γιατί μηδ᾽ όρκον έκανες και μηδέ ψάρι βρήκες·
65ήτανε ψεύτικ᾽ όνειρο, κι αν θες να βγει στ᾽ αλήθεια,
ψάρευε, ψάρια αληθινά με κόκκαλα και κρέας,
γιατί μ᾽ ονείρατα χρυσά της πείνας θα πεθάνεις.
ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ - Εἰδύλλια (όλο το έργο σε αρχαίο κείμενο και μετάφραση)
Μτφρ. Ιωάννης Πολέμης. 2015. Θεοκρίτου “Ειδύλλια”. Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ.
* Πρώτη δημοσίευση: Θεοκρίτου “Ειδύλλια”. Μετάφραση Ιωαν. Πολέμη, Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Γεωργίου Φέξη, 1911.
Στη συλλογή του Πολέμη περιλαμβάνεται και το ειδύλλιο 21, "Αλιείς", σε μετάφραση του Γ. Δροσίνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου