Ο Καβάφης και το μάθημα ζωής
σε (κάθε) αμόρφωτο νεόπλουτο
Απολλώνιος ο Τυανεύς εν Ρόδω
Για την αρμόζουσα παίδευσι κι αγωγήο Απολλώνιος ομιλούσε μ' έναν
νέον που έκτιζε πολυτελή
οικίαν εν Ρόδω. «Εγώ δε ες ιερόν»
είπεν ο Τυανεύς στο τέλος «παρελθών
πολλώ αν ήδιον εν αυτώ μικρώ
όντι άγαλμα ελέφαντός τε και χρυσού
ίδοιμι ή εν μεγάλω κεραμεούν τε και φαύλον».--
Το «κεραμεούν» και «φαύλον»· το σιχαμερό:
που κιόλας μερικούς (χωρίς προπόνησι αρκετή)
αγυρτικώς εξαπατά. Το κεραμεούν και φαύλον.
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1925)
**********************************************
[5.22] ἐτύγχανέ τι καὶ μειράκιον νεόπλουτόν τε καὶ ἀπαίδευτον οἰκοδομούμενον οἰκίαν τινὰ ἐν τῇ Ῥόδῳ καὶ ξυμφέρον ἐς αὐτὴν γραφάς τε ποικίλας καὶ λίθους ἐξ ἁπάντων ἐθνῶν. ἤρετο οὖν αὐτό, ὁπόσα χρήματα εἴη ἐς διδασκάλους τε καὶ παιδείαν ἀνηλωκός· ὁ δὲ «οὐδὲ δραχμήν» εἶπεν. «ἐς δὲ τὴν οἰκίαν πόσα;» «δώδεκα» ἔφη «τάλαντα, προσαναλώσαιμι δ᾽ ἂν καὶ ἕτερα τοσαῦτα». «τί δ᾽» εἶπεν «ἡ οἰκία βούλεταί σοι;» «δίαιτα» ἔφη «λαμπρὰ ἔσται τῷ σώματι, καὶ γὰρ δρόμοι ἐν αὐτῇ καὶ ἄλση καὶ ὀλίγα ἐς ἀγορὰν βαδιοῦμαι καὶ προσεροῦσί με οἱ ἐσιόντες ἥδιον, ὥσπερ ἐς ἱερὸν φοιτῶντες.» «ζηλωτότεροι δὲ» εἶπεν «οἱ ἄνθρωποι πότερον δι᾽ αὐτούς εἰσιν ἢ διὰ τὰ περὶ αὐτοὺς ὄντα;» «διὰ τὸν πλοῦτον», εἶπε, «τὰ γὰρ χρήματα πλεῖστον ἰσχύει». «χρημάτων δ᾽», ἔφη «ὦ μειράκιον, ἀμείνων φύλαξ πότερον ὁ πεπαιδευμένος ἔσται ἢ ὁ ἀπαίδευτος;» ἐπεὶ δὲ ἐσιώπησε, «δοκεῖς μοι», εἶπε «μειράκιον, οὐ σὺ τὴν οἰκίαν, ἀλλὰ σὲ ἡ οἰκία κεκτῆσθαι. ἐγὼ δὲ ἐς ἱερὸν παρελθὼν πολλῷ ἂν ἥδιον ἐν αὐτῷ μικρῷ ὄντι ἄγαλμα ἐλέφαντός τε καὶ χρυσοῦ ἴδοιμι ἢ ἐν μεγάλῳ κεραμεοῦν.»
να χτίζει το σπίτι του και να μαζεύει σ' αυτό διάφορους
πίνακες ζωγραφικής και πολύτιμες πέτρες απ' όλες τις χώρες του κόσμου.
Τον ρώτησε λοιπόν (ο Απολλώνιος ο Τυανεύς) πόσα χρήματα
είχε δώσει στους δασκάλους για τη μόρφωσή του.
Εκείνος του απάντησε: "Ούτε μία δραχμή!".
"Για το σπίτι σου όμως πόσα έδωσες;"
" Δώδεκα τάλαντα*", είπε ο νεαρός, " και , άμα χρειαστεί, θα ξοδέψω άλλα τόσα!".
"Και τι το θέλεις τέτοιο σπίτι;"
" Θα είναι ένα μέρος εξαιρετικό για το σώμα μου, γιατί
διαθέτει περιπάτους και άλση, άρα λίγες φορές θα πηγαίνω στην αγορά,
κι όσοι μπαίνουν μέσα σ' αυτό θα μου μιλούν πιο ευχάριστα, όπως όταν
μπαίνουν σ' ένα ναό".
" Οι άνθρωποι" , τον ξαναρώτησε ο Απολλώνιος, εκτιμώνται για αυτό
που είναι οι ίδιοι ή για αυτά που κατέχουν;
" Για τα πλούτη τους!..." είπε ο νεαρός, "... Γιατί αυτά είναι πιο ισχυρά!"
"Και για την περιουσία, νεαρέ, " , είπε ο Απολλώνιος," ποιος είναι
ο πιο καλός φύλακας, ο μορφωμένος ή ο αμόρφωτος;".
Κι επειδή εκείνος δεν έβγαλε μιλιά, ο Απολλώνιος του είπε:
" Νομίζω , νεαρέ, ότι δεν ανήκει το σπίτι σε σένα , αλλά
εσύ ανήκεις στο σπίτι. Όσο για μένα, αν πήγαινα σε ένα ναό, πιο πολύ θα
με ευχαριστούσε να 'βλεπα ένα χρυσελεφάντινο αγαλματίδιο ,
παρά ένα μεγάλο άγαλμα από πηλό.".
Ο φιλόσοφος καταδικάζει όσους ταυτίζουν την αξία τους με την περιουσία τους, υποστηρίζοντας ότι η πραγματική αξία πηγάζει από την εσωτερική πλούσια μόρφωση και τη φιλοσοφική σκέψη. Ο συμβολισμός των αγαλμάτων είναι το κλειδί για την κατανόηση αυτής της αντιπαράθεσης, και ο Καβάφης το αξιοποιεί και το τονίζει εμφατικά με τον έξοχο ποιητικό του τρόπο.
Ο ποιητής αντιπαραθέτει τον πλούτο και τη μόρφωση ως δίλημμα ζωής κάθε ανθρώπου αλλά και ως κριτήρια αξιολόγησης των ανθρώπων. Από τη μία οι "απροπόνητοι" , οι απαίδευτοι άνθρωποι , που θαυμάζουν τους "έχοντες και κατέχοντες" , από την άλλη οι πεπαιδευμένοι που διαθέτουν παιδεία , καλλιέργεια , ανώτερο μορφωτικά χαρακτήρα.
Το Χρυσελεφάντινο Αγαλματίδιο λοιπόν συμβολίζει τον μορφωμένο άνθρωπο. Είναι μικρό σε μέγεθος, αλλά πολύ. Ακριβώς όπως η γνώση , η μόρφωση και βαθιά καλλιέργεια εξευγενίζουν τον άνθρωπο , τον κάνουν να ξεχωρίζει για την ανώτερη ποιοτικά ζωή του .
Το Μεγάλο Πήλινο Άγαλμα συμβολίζει τον αμόρφωτο άνθρωπο. Είναι εντυπωσιακό σε μέγεθος, αλλά είναι φτιαγμένο από χώμα (πηλό). Η αξία του είναι επιφανειακή, εύθραυστη και προσωρινή. Μπορεί εύκολα να σπάσει ή να φθαρεί. Αυτός είναι ο νεαρός: "μεγάλος και επιβλητικός "εξωτερικά λόγω του πλούτου του, αλλά άδειος, ευάλωτος, απεχθής ουσιαστικά λόγω της αμορφωσιάς του.
Απολλώνιος ο Τυανεύς*Νεοπυθαγόρειος φιλόσοφος του 1ου αι. μ.Χ.
Περιηγήθηκε το ρωμαϊκό κράτος κηρύσσοντας
την ασκητική ζωή, την αποχή από τις αιματηρές θυσίες,
τα λουτρά, το κρασί και τα όργια.
Καυτηρίασε τον ανήθικο βίο του αυτοκράτορα Δομιτιανού.
Η μη θανάτωσή του θεωρήθηκε θαύμα και πλήθος
πιστών τον ακολουθούσε στις περιοδείες του,
όπου, κατά την λαϊκή παράδοση, γιάτρευε αρρώστους,
έδιωχνε τους κακούς δαίμονες, ανάσταινε νεκρούς
και έκανε μαντείες και προφητείες, όπως ο Χριστός.
Περιπλανώμενος φιλόσοφος, που συνδέεται συνήθως με τον Απολλώνιο των Τυάνων. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου (Κρήτη).Πηγή:
Απολλώνιος ο Τυανέας - Βικιπαίδεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου