Μυστικιστικός ελιτισμός: το υπόβαθρο του νεοφασισμού

Η νεοφόλκ αντίδραση ή Υπάρχουν και μελαγχολικοί φασίστες

 του Μιχάλη Αγραφιώτη
Ενθέματα της Αυγής, 13/07/2014
 

Άγγελοι της άγνοιας πέφτουν μπροστά στα μάτια σου,

ρόδινα σύννεφα του ολοκαυτώματος, ρόδινα σύννεφα του ψεύδους.

Όσοι διάβασαν το Εκκρεμές του Φουκώ του Ουμπέρτο Έκο τη χρονιά που κυκλοφόρησε στα ελληνικά (1990) παρακολούθησαν την παραληρηματική στροφή των ιταλικών καλλιτεχνικών κύκλων σε έναν ιστορικό αναθεωρητισμό με μυστικιστικό ή κοσμολογικό μανδύα. Το ανυποψίαστο ελληνικό αναγνωστικό κοινό μπορεί να αντιλήφθηκε μια μυθιστορηματική αλληγορία, οι προβλέψεις όμως επαληθεύτηκαν λίγα χρόνια αργότερα, όταν παρόμοιες κοσμοθεωρίες εισέβαλαν και στην Ελλάδα, κερδίζοντας μάλιστα και κάποιο τμήμα της κοινής γνώμης.

Αν και η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από την απουσία πρωτοποριών, στο πλαίσιο της παρακμής του αστικού τρόπου σκέψης και ζωής, μέσα από την παρακμή αυτή έχει αναδυθεί, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ένα καλλιτεχνικό κίνημα που χρησιμοποιεί μια γκάμα παγανιστικών συμβόλων. Το εν λόγω κίνημα (που εκφράζεται κυρίως μέσα από τη μουσική και εμφανίζεται κάτω από την ομπρέλα neofolk ή post-industrial και περιλαμβάνει υποκατηγορίες όπως martial industrial, apocalyptic folk) είναι εκλεκτικιστικά φασιστικό. Επίσης, είναι δημοφιλές και ανερχόμενο. Αν ο νεοφασισμός έχει συνδεθεί με γραφικότητες, κιτς, βίαια ξεσπάσματα και δολοφονίες, το νεοφόλκ διαθέτει υψηλή αισθητική, είναι προσιτό σε ευρύ κοινό (με μπαλάντες ή ατμοσφαιρικά κολάζ) και έχει το θάρρος μιας ολοκληρωμένης καλλιτεχνικής πρότασης.

Στη θέση ενός παρωχημένου ναζισμού προτείνει –με νοσταλγική χροιά– έναν κομψό ευρωκεντρικό ελιτισμό, βασισμένο στον ιταλό διανοούμενο του φασισμού Ιούλιους Έβολα και την υπεράσπιση της (ινδο)ευρωπαϊκής ταυτότητας, κατά την έμπνευση της γαλλικής Νέας Δεξιάς και του Αλαίν ντε Μπενουά. Ο αποκρυφισμός, οι αρχαίες θρησκείες, ο αντισημιτισμός, η ρουμανική Σιδηρά Φρουρά, πρόσωπα δικτατόρων, ο Μισίμα, αποτελούν άλλες αναφορές της θεματολογίας του. Όπως η Νέα Δεξιά, έτσι και το νεοφόλκ φροντίζει να κρύβεται πίσω από μια οικουμενική απολιτική ρητορική ή μια αινιγματικότητα που δημιουργεί ένα «αποκαλυπτικό» ποιητικό ύφος.

Επιλεκτικά, καλλιτέχνες ή μέλη σχημάτων συμμετέχουν ή συμμετείχαν σε νεοφασιστικά κόμματα (οι Death In June και οι Sol Invictus είναι τα παραδείγματα που αναφέρονται πιο συχνά). Το στοιχείο όμως της πολιτικής στράτευσης συσκοτίζεται από τις ίδιες τις πολιτικές προτιμήσεις των εκπροσώπων, οι οποίοι εμπνέονται σε μεγάλο βαθμό από προ-ναζιστικές ιδεολογίες. Οι επιλογές συνοψίζονται κυρίως στη «γνήσια επαναστατική» ορμή των Ταγμάτων Εφόδου, την οποία ανέκοψε η ηγεσία του ναζιστικού κόμματος τη «Νύχτα των μεγάλων μαχαιριών» (το όνομα του σχήματος Death In June αποτελεί άμεση αναφορά) και — στην πιο εστέτ εκδοχή– στη θεωρία του ριζοσπαστικού συντηρητισμού των αρχών του 20ού αιώνα και στις ιδέες της «λαϊκής κοινότητας», τις οποίες «πρόδωσε» ο Χίτλερ όταν ανέβηκε στη εξουσία. Το εμβληματικό ποίημα Wir rufen Deine Wölfe του Friedrich Hielscher, εκφραστή των τελευταίων, μελοποιήθηκε το 2006 από 32 καλλιτέχνες του είδους από όλη την Ευρώπη σε έναν τιμητικό δίσκο (τα ονόματα των καλλιτεχνών είναι ενδεικτικά: Blood Axis, Der Arbeiter, Riharc Smiles, Turbund Sturmwerk). Ως εκ τούτου, η στάση προς τον καθεστωτικό ναζισμό εμφανίζεται κριτική (μέσα από το παραπάνω πρίσμα, της «προδοσίας»), αλλά και οι δηλώσεις αποστασιοποίησης από τον Χίτλερ δεν είναι κατ’ ανάγκη υποκριτικές. Συνέχεια ανάγνωσης →

 Wir rufen Deine Wölfe

Wir rufen Deine Wölfe

und rufen Deinen Speer,

wir rufen alle Zwölfe

vom Himmel zu uns her.

Wir rufen Dich vor Allen.

Nun kommt die wilde Jagd,

nun laßt das Horn erschallen,

um keinen Toten klagt.

Der Feind ist schon verfallen,

eh daß der Morgen tagt. [x2]

Wir rufen Deine Wölfe

und rufen Deinen Speer,

wir rufen alle Zwölfe

vom Himmel zu uns her.

Das Wild hat keinen Namen,

der Feind hat kein Gesicht,

das Aas hat keinen Samen,

gerecht ist das Gericht.

Die Ernte ist vergangen,

die Spreu ist täglich feil,

die Raben jetzt verlangen

ihr angemessnes Teil,

die Jagd hat angefangen:

nun hält uns, Herr, Dein Heil. [x2]

Wir rufen Deine Wölfe

und rufen Deinen Speer,

wir rufen alle Zwölfe

vom Himmel zu uns her.

 ******************************

 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

We Call Upon Your Wolves

We call upon Your wolves

And upon Your spear

We summon1the Twelve2

From the heavens to us.

We call upon You above all.

The wild hunt now begins3

Now let the horn sound

Lest we mourn the dead.

The adversary already defeated

Ere the morning breaks.4 [x 2]

We call upon Your wolves

And upon Your spear

We summon the Twelve

From the heavens to us.

Savagery has no name

The enemy no countenance5

Nor the carrion a beginning6

Justice is judgement.

The harvest has passed

The chaff sheds day by day

Now the ravens call7

Their fair share.

The hunt has begun:

It keeps us now, Lord, Your well-being.8 [x 2]

We call upon Your wolves

And upon Your spear

We summon the Twelve

From the heavens to us.

 ____________

    1. lit. to beckon

    2. lit. all of the Twelve

    3. lit. comes

    4. I think the original should be "ehe"

    5. lit. face

    6. lit. seed, semen

    7. to yearn, desire, claim

    8. alt. salvation