Ντοκουμέντα μιας εποχής

Η πρώτη μέρα του έπους του 1940 μέσα 

από το Ημερολόγιο του Γιώργου Σεφέρη 

[ Μέρες Γ´ , 16 Ἀπρίλη 1934 - 14 Δεκέμβρη 1940, ΑΘΗΝΑ 1977. ΙΚΑΡΟΣ]

Δευτέρα, 28 (ΣΣ: Οκτωβρίου 1940) .

Κοιμήθηκα δύο το πρωί, διαβάζοντας Μακρυ­γιάννη. Στις τρεις και μισή μια φωνή μέσα από το τηλέφωνο με ξύπνησε :

« Έχουμε πόλεμο.» Τίποτε άλλο, ό κόσμος είχε αλλάξει. Η αυγή, πού λίγο αργότερα είδα να χαράζει πίσω από τον Υμηττό, ήταν άλλη αυγή : άγνωστη. Περιμένει ακό­μη εκεί πού την άφησα. Δεν ξέρω πόσο θα περιμένει, άλλα ξέρω πώς θα φέρει το μεγάλο μεσημέρι.

Ντύθηκα κι έφυγα αμέσως. Στο Υπουργείο Τύπου δυό-τρεις υπάλληλοι. Ο Γκράτσι είχε δει τον Μεταξά στις τρεις. Του έδωσε μια νότα και του είπε πως στις 6 τα ιταλικά στρα­τεύματα θα προχωρήσουν. Ο πρόεδρος του αποκρίθηκε πώς αυτό ισοδυναμεί με κήρυξη πολέμου, και όταν έφυγε κάλεσε τον πρέσβη της “Αγγλίας.

Αμέσως έπειτα με τον Νικολούδη στό Υπουργείο Εξω­τερικών. Ο πρόεδρος ήταν μέσα με τον πρέσβη της Τουρκίας. Στο γραφείο του Μαυρουδή, ο Μελάς έγραφε σπασμωδικά ένα τηλεγράφημα. Ο Μαυρουδής μέσα στο παλτό του σαν ένα μικρό σακούλι. Διάβασα τη νότα του Γκράτσι. Ο Γάφος καί ό Παπαδάκης τηλεφωνούσαν. Καθώς ετοίμαζα το τη­λεγράφημα του Αθηναϊκού Πρακτορείου, μπήκε ο Τούρκος πρέσβης για να ιδεί τη νότα και σε λίγο ο πρόεδρος με όψη πολύ ζωντανή.

Έπειτα άρχισαν να φτάνουν οι υπουργοί, χλωμοί περισσότερο ή λιγότερο, καθένας κατά την κράση του. Το υπουργικό συμβούλιο κράτησε λίγο. Ό Μεταξάς πήγε αμέσως στο γραφείο του κι έγραψε το διάγγελμα στο λαό. Το πήραμε και γυρίσαμε στο Υπουργείο Τύπου. Μέσα από τα τζάμια του αυτοκινήτου, ή αυγή μ΄ ένα παράξενο μυ­στήριο χυμένο στο πρόσωπο της. Έγραψα μαζί με τον Νικολούδη το διάγγελμα του βασιλιά. Καμιά δακτυλογράφος ακόμη. πήγα σπίτι μια στιγμή και το χτύπησα στη γραφο­μηχανή μου. Η Μαρώ μου είχε ετοιμάσει καφέ. γύρισα στο Υπουργείο καθώς σφύριζαν οι σειρήνες. . .

Στη γωνιά Κυδαθηναίων μια φτωχή γυναίκα με μια υστερική σύσπαση στο πρόσωπο.

Τώρα όλοι ήταν μαζεμένοι στα υπόγεια της «Μεγάλης Βρετανίας». Ο βασιλιάς, με ύφος νέου αξιωματικού υπό­γραψε το διάγγελμα του και φύγαμε.

Τηλεφώνησα στο τηλεγραφείο να σταματήσουν τα τηλεγραφήματα και των Γερμανών ανταποκριτών. Οι υπάλληλοι εκεί είναι ακόμη ουδέτεροι. Δεν μπορούν να πιστέψουν τη φωνή μου :

- Είστε βέβαιος; και των Γερμανών;

- Και των Γερμανών, είπα.

- Τί δικαιολογία να δώσουμε; Δεν έχω καιρό για συζητήσεις :

- Πέστε τους πώς είναι χαλασμένα τα σύρματα με το Βερολίνο, κι αν φωνάζουν πολύ στείλτε τους σ’ εμένα.

. . . Πήρα και έδωσα το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν μας και κατέβηκα στους δρόμους για να ιδώ τα πρόσωπα. Το πλήθος έσπαζε τα τζάμια των γραφείων της «’Αλα Λιτόρια»….