Ο Εμανουέλ Τοντ και η Δύση σε κρίση: Αναλύοντας την Ευρώπη, την Αμερική και τη Γαλλία
Ο Εμανουέλ Τοντ*, ένας από τους πιο γνωστούς και διεισδυτικούς διανοητές της σύγχρονης Γαλλίας, επιστρέφει στο δημόσιο διάλογο με μια σειρά εκτιμήσεων σε δίωρη συνέντευξή του που δεν αφήνουν περιθώριο για αισιοδοξία. Αναγνωρίζει ότι οι προβλέψεις του, τόσο για την «ήττα της Δύσης» όσο και για την επανεμφάνιση της «ταξικής πάλης στη Γαλλία», φαίνεται να επιβεβαιώνονται. Ωστόσο, δεν υιοθετεί έναν θριαμβευτικό τόνο· αντίθετα, τοποθετεί τις παρατηρήσεις του σε μια εποχή βαθιάς αβεβαιότητας, την οποία περιγράφει σαν το κατώφλι μιας «τελικής κρίσης». Σε αυτό το σκηνικό, η Ευρώπη και η Ουκρανία μοιάζουν να βαδίζουν σε κατάρρευση, ενώ η Ρωσία παρουσιάζεται ως η μόνη σταθερά.
Η Γαλλία ανάμεσα στην εξισωτική απαίτηση και τον κατακερματισμό
Ο Τοντ βλέπει τη γαλλική κοινωνία να αναμοχλεύεται γύρω από μια παλιά, σχεδόν επαναστατική αξίωση: την ανάγκη να πληρώσουν οι πλούσιοι. Αυτή η εξισωτική απαίτηση, βαθιά ριζωμένη στη γαλλική ιστορική παράδοση, επανέρχεται με ένταση που δεν βρίσκει ισοδύναμο ούτε στη Γερμανία ούτε στη Βρετανία. Σημαντικό είναι ότι δεν περιορίζεται στις τάξεις της Αριστεράς αλλά διαπερνά και το εκλογικό σώμα του Εθνικού Συναγερμού, το οποίο αποτελείται κυρίως από εργατικά στρώματα. Πρόκειται για ένα ριζοσπαστικό αίτημα δικαιοσύνης που ξεπερνά τα παραδοσιακά όρια του πολιτικού χάρτη.
Για τον Τοντ, όμως, το θεμέλιο της γαλλικής κρίσης δεν είναι μόνο κοινωνικό ή πολιτικό, αλλά πρωτίστως οικονομικό. Η συμμετοχή στο ευρώ στέρησε από τη Γαλλία την εθνική της κυριαρχία στη νομισματική και εμπορική πολιτική. Το κοινό νόμισμα προσέφερε φθηνό δανεισμό, που γέννησε έναν φαύλο κύκλο χρέους, ο οποίος τελικά υπονόμευσε την οικονομική της δυναμική. Αν η χώρα διατηρούσε το δικό της νόμισμα, λέει, θα είχε τη δυνατότητα υποτίμησης, ενισχύοντας έτσι την ανταγωνιστικότητα και αποτρέποντας τη στασιμότητα.
Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, ο Τοντ παρατηρεί ότι ολόκληρο το πολιτικό σύστημα λειτουργεί στη λογική της προσποίησης. Από το κεντρώο μπλοκ του Μακρόν μέχρι την Αριστερά και την Ακροδεξιά, όλα τα κόμματα υπόσχονται λύσεις που γνωρίζουν πως δεν μπορούν να εφαρμόσουν, αφού οι πραγματικοί μοχλοί βρίσκονται εγκλωβισμένοι στις ευρωπαϊκές δομές. Οι μόνες δέξοδοι που αναγνωρίζει είναι είτε μια στάση πληρωμών, που θα πλήξει τους κατόχους του χρέους και συνεπώς τα πλουσιότερα στρώματα, είτε μια αλλαγή καθεστώτος -μια ριζική ανατροπή του υφιστάμενου πολιτικού πλαισίου.
Πέρα όμως από το οικονομικό αδιέξοδο, ο Τοντ εστιάζει και στον κοινωνικό κατακερματισμό. Η εκρηκτική ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δημιούργησε μια νέα τάξη πτυχιούχων που αποσπάστηκε πολιτισμικά από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Αυτό γέννησε έναν «καταρράκτη περιφρόνησης»: οι κάτοχοι πτυχίων περιφρονούν τους ψηφοφόρους του RN, οι οποίοι με τη σειρά τους στρέφουν την περιφρόνησή τους προς τους μετανάστες. Το αποτέλεσμα είναι μια κοινωνία σε διαρκή εσωτερική αντιπαλότητα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ανυπότακτη Γαλλία (LFI) δεν διαφεύγει της κριτικής. Ο Τοντ κατηγορεί το κόμμα του Μελανσόν για «εξαιρετικό ταξικό ρατσισμό», παρότι οι ψηφοφόροι του δεν είναι πιο εύποροι από αυτούς του RN. Θεωρεί ότι το LFI χρησιμοποιεί το μουσουλμανικό εκλογικό σώμα ως «μαζική δύναμη ελιγμών» για την κατοχύρωση εδρών, χωρίς όμως να προάγει την πραγματική εκπροσώπηση των μουσουλμάνων. Επιπλέον, επισημαίνει την εμφάνιση μορφών αντισημιτισμού στο εσωτερικό του κόμματος, προσθέτοντας ακόμη μια διάσταση κρίσης στη γαλλική πολιτική σκηνή.
Η διεθνής σκακιέρα: Η ήττα της Δύσης και η νέα αμερικανική αποικιοκρατία
Αν η Γαλλία μοιάζει παγιδευμένη σε εσωτερικά αδιέξοδα, η Δύση συνολικά παρουσιάζεται, κατά τον Τοντ, ως ένα σύστημα που βρίσκεται σε αποσύνθεση. Στο ζήτημα της Ουκρανίας, ο Γάλλος διανοητής είναι απόλυτος: ο πόλεμος έχει ήδη χαθεί για τη Δύση. Οι κυρώσεις, αντί να οδηγήσουν σε κατάρρευση τη ρωσική οικονομία, την αναζωογόνησαν, ενώ έπληξαν βαριά τις ευρωπαϊκές. Οι ΗΠΑ, αν και διατηρούν τον επιχειρησιακό έλεγχο, γνωρίζουν ότι έχουν ηττηθεί· οι Ευρωπαίοι, αντίθετα, παραμένουν εγκλωβισμένοι σε μια «παράλληλη πραγματικότητα», όπου η ρητορική της κλιμάκωσης μοιάζει με παραλήρημα.
Σε αυτό το τοπίο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εγκαταλείπουν τη φιλοδοξία της παγκόσμιας ηγεμονίας, αλλά την αναπροσαρμόζουν. Έχοντας δεχθεί την ήττα τους από τη Ρωσία, την Κίνα και τον άξονα των BRICS, στρέφονται στις τελευταίες περιοχές που μπορούν να ελέγξουν: την Ευρώπη και μέρη της Ανατολικής Ασίας (Ιαπωνία, Νότια Κορέα). Η Ευρώπη, κατά τον Τοντ, δεν είναι πλέον εταίρος αλλά η «τελευταία αποικία» του αμερικανικού συστήματος. Οι ανισόρροπες εμπορικές συμφωνίες, οι μηχανισμοί του ΝΑΤΟ, ακόμη και η παρακολούθηση από την NSA, αποτελούν εργαλεία πλήρους ελέγχου. Οι ευρωπαϊκές ελίτ, όπως υποστηρίζει, δεν έχουν πια καμία πραγματική αυτονομία.
Η εικόνα των ΗΠΑ που παρουσιάζει ο Τοντ είναι σκοτεινή. Μιλά για μια «κοινωνία-τέρας», σε κατάσταση εκφύλισης, που τρέφεται από μηδενισμό και μια παρορμητική «ορμή θανάτου». Αυτή η παθολογία εκφράζεται τόσο στο εσωτερικό, με την κοινωνία να σπαράσσεται και να πλησιάζει σε εμφύλιο, όσο και στο εξωτερικό, με την Ουάσινγκτον να επιτίθεται ακόμη και στους συμμάχους της.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ο Τοντ εκφράζει έναν ιδιαίτερο φόβο: μια ενδεχόμενη συμφωνία Τραμπ-Πούτιν. Στο υποθετικό σενάριο, οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την Ουκρανία στη Ρωσία με αντάλλαγμα την απόλυτη κυριαρχία τους στη Δυτική Ευρώπη. Για τον Τοντ, το ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι οι Ρώσοι έχουν πλέον αποστασιοποιηθεί τόσο από τους Ευρωπαίους , ώστε μπορεί να μη δείξουν κανένα ενδιαφέρον να τους «απελευθερώσουν» από την αμερικανική κηδεμονία.
Το Ισραήλ, η Γάζα και ο «αντισημιτισμός 2.0»
Ο Τοντ θίγει το ζήτημα του Ισραήλ και τον «αντισημιτισμό 2.0». Σε αντίθεση με την κυρίαρχη άποψη (ακόμη και του Mearsheimer), ο Τοντ δεν πιστεύει στην αυτονομία λήψης αποφάσεων του Ισραήλ. Υποστηρίζει ότι όλα αποφασίζονται στην Ουάσινγκτον, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων στο Ιράν και το Κατάρ. Η στρατιωτική συμπεριφορά του Ισραήλ και των ΗΠΑ έχει γίνει πλέον πανομοιότυπη, αποτελώντας ένα ενιαίο σύστημα. Ο Τοντ θεωρεί ότι η πραγματική απειλή σήμερα είναι ο «αντισημιτισμός 2.0»: αυτός δεν προέρχεται από τους επικριτές του Ισραήλ, αλλά από εκείνους που υπερασπίζονται τις πιο ακραίες, γενοκτονικές και τερατώδεις πολιτικές του κράτους του Ισραήλ. Υποστηρίζοντας ότι αυτή η συμπεριφορά είναι «φυσιολογική εβραϊκή συμπεριφορά», οι μη Εβραίοι («Εθνικοί») υποστηρικτές του Ισραήλ ουσιαστικά ορίζουν τους Εβραίους ως τερατώδεις, συμμετέχοντας σε ένα σχέδιο «ηθικής εξόντωσης».
Το πιο συγκλονιστικό, όμως, είναι η περιγραφή του για τη Γάζα. Με το 10% του πληθυσμού να έχει σκοτωθεί ή τραυματιστεί, η κατάσταση αντιπροσωπεύει, όπως λέει, την τελική ηθική κατάρρευση της Δύσης. Η στάση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, που αναγνωρίζουν στα λόγια ένα παλαιστινιακό κράτος ενώ την ίδια στιγμή παρακολουθούν αδρανείς τη σφαγή του λαού του, αποτελεί για τον Τοντ την απόλυτη πράξη ντροπής και υποκρισίας.
Η Δύση ως σύστημα αποσύνθεσης
Συνολικά, η εικόνα που σκιαγραφεί ο Εμάνουελ Τοντ είναι αμείλικτη. Η Δύση εμφανίζεται πολιτικά παραλυμένη, κοινωνικά κατακερματισμένη, στρατιωτικά ηττημένη και ηθικά χρεοκοπημένη. Οι ΗΠΑ, αντί για παγκόσμιος ηγεμόνας, μετατρέπονται σε έναν παρακμιακό αποικιοκράτη, που διακρίνεται από μηδενισμό και στρέφεται εναντίον ακόμη και των ίδιων των συμμάχων του.
Η ανάλυση του Τοντ δεν είναι μια ψυχρή διαπίστωση, αλλά κι είναι ένα κάλεσμα να αναγνωρίσουμε ότι οι βεβαιότητες του παρελθόντος έχουν καταρρεύσει. Η Ευρώπη δεν είναι πλέον ανεξάρτητη πολιτική οντότητα αλλά ένας εξαρτημένος δορυφόρος. Η Γαλλία δεν είναι η γη της ισότητας , αλλά μια χώρα βυθισμένη σε κοινωνικούς ανταγωνισμούς και οικονομική αδυναμία. Και η Δύση συνολικά δεν είναι το πρότυπο δημοκρατίας και ηθικής, αλλά μια κοινότητα που έχει απολέσει τον έλεγχο της μοίρας της. Παράλληλα, το να είσαι φίλος του εβραϊκού λαού, εάν και εφ’ όσον αυτός εκπροσωπείται από το Κράτος του Ισραήλ όπως το ίδιο ισχυρίζεται, συνίσταται στο να εικονίζεις τους Εβραίους ως γενοκτονικά τέρατα και να συμφωνείς ενθουσιωδώς με τις αντίστοιχες πράξεις τους, καταλήγοντας σε έναν αντισημιτικό φιλοσιωνισμό.
Ο Τοντ δεν ισχυρίζεται ότι το μέλλον είναι προδιαγεγραμμένο, αλλά ότι η Δύση βρίσκεται σε μια καμπή, στο χείλος της «τελικής κρίσης». Το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι αν θα μπορέσει να βρει τις δυνάμεις για να ανανεωθεί ή αν θα συνεχίσει την πορεία προς την αποσύνθεση.
EMMANUEL TODD: Βιβλία & Βιογραφία - Πολιτεία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου