«Σκοτεινό ποτάμι»: Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα που σου σκίζει την καρδιά Ξαναδιαβάζουμε το βιβλίο του Ντένις Λεχέιν στο οποίο βασίστηκε η ομώνυμη ταινία του Κλιντ Ίστγουντ.
Σταυρούλα Παπασπύρου
ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΦΤΑΣΕΙΣ σ’ ορισμένα βιβλία, πρέπει να ξεπεράσεις ένα σωρό σκοπέλους. Παράδειγμα, το «Σκοτεινό ποτάμι» του Ντένις Λεχέιν. Όταν κυκλοφόρησε στα ελληνικά (2003), οι σκόπελοι ήταν δύο: η ομώνυμη ταινία του Κλιντ Ίστγουντ (όσοι την είχαν δει γνώριζαν ήδη τη λύση του μυστηρίου) και το γεγονός ότι κυκλοφορούσε από τα Βell (η καχυποψία απέναντι στα μπεστ-σέλερ περιπτέρου έμοιαζε ακλόνητη).
Σήμερα υπάρχει ένας σκόπελος ακόμη: πρέπει να ψάξεις σε παλαιοβιβλιοπωλείο ή να το δανειστείς γιατί έχει εξαντληθεί. Ωστόσο, αξίζει να το προσπαθήσει κανείς. Όπως είχε γραφτεί στην «Guardian», δεν πρόκειται απλώς για ένα υποδειγματικό θρίλερ αλλά για «ένα συνταρακτικό πορτρέτο σημαδεμένων ανθρώπων, δοσμένο με μοναδικό σφρίγος και χωρίς ίχνος ψεύτικου συναισθηματισμού».
Από τους πιο καταξιωμένους πλέον υπηρέτες του crime fiction –μαζί με τον Μάικλ Κόνελι και τον Τζορτζ Πελεκάνο–, ο Ντένις Λεχέιν ξέρει πολύ καλά πώς να σε κρατάει σε αγωνία. Ξεκινώντας το «Σκοτεινό ποτάμι» (μετ. Α. Καλοφωλιάς) γρήγορα μπαίνεις στον πειρασμό να το ξεπετάξεις για να δεις πώς επιτέλους λύνεται ο γρίφος, ποιος έχει διαπράξει ποιο έγκλημα και γιατί. Το ίδιο γρήγορα όμως νιώθεις τις φράσεις να σ’ αιχμαλωτίζουν και τη θλίψη που τυλίγει τους ήρωες να σε διαπερνά. Κι έτσι, κατεβάζεις ταχύτητα κι αρχίζεις να περιδιαβαίνεις τις φτωχογειτονιές της Βοστώνης, να χώνεσαι σε λιγδιασμένα καθιστικά και αποπνικτικά μπαρ, να μαθαίνεις για κρυφές πληγές και ανεπούλωτα τραύματα, ν’ αντιλαμβάνεσαι ότι η βία δεν γεννιέται μόνο από την απόγνωση αλλά και από την απάθεια, την απόλυτη, ανατριχιαστική αδιαφορία.
Αντιπαθείς λεβεντο-γκάνγκστερ, ευαίσθητοι έφηβοι τσακισμένοι πριν την ώρα τους, γυναίκες με πάθος και πυγμή, πατεράδες αδύναμοι να επικοινωνήσουν με τους γιους τους, παιδιά κακοποιημένα ή αφημένα στην τύχη τους, φτωχοί που σνομπάρουν τους φτωχότερους αλλά δεν πρόκειται ποτέ να γίνουν γιάπις, άντρες που σμπαραλιάζονται παίρνοντας εκδίκηση – ο Λεχέιν δίνει φωνή σε μια βεντάλια λευκών Αμερικανών καταδικασμένων να παλεύουν μάταια με τη μοίρα τους
Κεντρικοί ήρωες στο «Σκοτεινό ποτάμι» είναι τρεις άντρες –ο Σον, ο Τζίμι και ο Ντέιβ– που ίσως παρέμεναν κολλητοί, αν ένα τραγικό περιστατικό δεν τους χώριζε όταν ήταν παιδιά. Μια μέρα του 1975, καθώς συναγωνίζονταν σε σκανδαλιές, δυο παιδεραστές που παρίσταναν τους αστυνομικούς παρέσυραν μαζί τους τον Ντέιβ υπό τα άβουλα βλέμματα των υπολοίπων. Ο μικρός κατάφερε να ξεφύγει και να επιστρέψει λίγες μέρες αργότερα στο σπίτι, δαχτυλοδεικτούμενος σ’ όλη τη γειτονιά.
Εικοσιπέντε χρόνια μετά, εσωστρεφής όσο δεν παίρνει, ο Ντέιβ στηρίζει την οικογένειά του με χαμαλοδουλειές, ο ατίθασος Τζίμι έχει ματαλλαχθεί από σεσημασμένο κλεφτρόνι σε μικροαστό παντοπώλη και ο Σον –ανέκαθεν καλό παιδί– υπηρετεί ως ντετέκτιβ στο τμήμα ανθρωποκτονιών της Μασαχουσέτης. Η πρωτότοκη κόρη του Τζίμι έχει βρεθεί δολοφονημένη κι όλα δείχνουν πως ο Ντέιβ έχει τη φωλιά του λερωμένη…
Γιος Ιρλανδών μεταναστών, μεγαλωμένος κι ο ίδιος σε εργατικό περίχωρο της Βοστώνης, με σπουδές δημιουργικής γραφής στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και …παρκαδόρος, σοφέρ ή βιβλιοπώλης με μακρά προϊστορία, ο Ντένις Λεχέιν, μ’ αυτό το έκτο στη σειρά μυθιστόρημά του που δημοσίευσε στα τριανταπέντε του, δικαίωσε όσους επέμεναν ότι είναι άξιος διάδοχος του Τσάντλερ και του Χάμετ.
Λιτό αλλά και κατά τόπους λυρικό, το «Σκοτεινό ποτάμι» ζωντανεύει έναν μικρόκοσμο όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους κι όλοι κρατούν από τους άλλους μυστικά, κι όπου οι καλές προθέσεις ακυρώνονται κάτω από το βάρος προηγούμενων σφαλμάτων ή ενοχών, πόσο μάλλον προηγούμενων εγκλημάτων.
Το «Σκοτεινό ποτάμι» είναι ένα θρίλερ που θυμίζει αρχαία τραγωδία, ένα μυθιστόρημα που σου σκίζει την καρδιά.
Mystic River (novel)
*************************
Σκοτεινό Ποτάμι
Mystic River
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:
Κλιντ Ίστγουντ(1930)
ΣΕΝΑΡΙΟ: Μπράιαν Χέλγκελαντ
ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Σον Πεν, Τιμ Ρόμπινς, Κέβιν Μπέικον, Μάρσια Γκέι Χάρντεν, Λόρα Λίνεϊ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Τομ Στερν
ΜΟΥΣΙΚΗ: Κλιντ Ίστγουντ, Λένι Νιχάουζ
ΜΟΝΤΑΖ: Τζόελ Κοξ
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 137’
Παγγκόσμια Βαθνολογία Kριτικών:
Τρεις παιδικοί φίλοι, ο Σον, ο Ντέιβ και ο Τζίμι, ξαναβρίσκονται έπειτα από πολλά χρόνια με αφορμή την δολοφονία της κόρης του τελευταίου. Καθώς η έρευνα για την ανακάλυψη του δολοφόνου βρίσκεται σε εξέλιξη, σκοτεινές στιγμές από το παρελθόν τους αρχίζουν να ξετυλίγονται γύρω από τη φιλία, την οικογένεια και τη χαμένη αθωότητα των τριών ανδρών. Η μια ιστορία αρχίζει να συνυφαίνεται με την άλλη, και τα τρομερά γεγονότα που στιγμάτισαν την παιδική τους ηλικία αρχίζουν να βγαίνουν στην επιφάνεια με τέτοια ορμή, που απειλεί να συμπαρασύρει τους πάντες και τα πάντα...
Κριτική από τον Μανώλη Κρανάκη
cinemagazine.gr
Αν υπάρχει κάτι κοινό στους (τραγικούς) ήρωες-πρωταγωνιστές του Κλιντ Ίστγουντ αυτό είναι ότι αργά ή γρήγορα έρχονται αντιμέτωποι με τη ζωή τους: τις επιλογές τους, το παρελθόν τους, τις μικρές ή μεγάλες αμαρτίες τους. Ο Γουίλιαμ Μάνι στους «Ασυγχώρητους», η Φραντζέσκα στις «Γέφυρες του Μάντισον», ο Μπουτς στον «Ένα Τέλειο Κόσμο» αποτελούν μερικά μόνο παραδείγματα. Το «Σκοτεινό Ποτάμι» προσθέτει ακόμη έναν στη μακροσκελή λίστα, όσο παράλογο κι αν μοιάζει να μιλάει κάποιος για έναν ήρωα σε μια ταινία όπου οι πρωταγωνιστές είναι τρεις.
Κι όμως, αν κοιτάξει κανείς πίσω από τα διαφορετικά εξωτερικά χαρακτηριστικά τους, θα ανακαλύψει ότι ο ήρωας είναι ένας. Ένας οξύθυμος συντηρητικός (Τζίμι – Σον Πεν) ο οποίος πιστεύει ότι η φαινομενική εξουσία του μπορεί να σβήσει τις αποτυχίες του (Σον – Κέβιν Μπέικον) και του οποίου η ζωή διακόπηκε απότομα στο παρελθόν, αφήνοντάς τον ανίκανο για επιβίωση (Ντέιβ – Τιμ Ρόμπινς).
Ο Ίστγουντ παραπλανεί με το πρόσχημα μιας απλής αστυνομικής ιστορίας για να αφηγηθεί μια πρωτοφανή ανθρώπινη τραγωδία, η οποία αδυνατεί εκ φύσεως να χαριστεί στην κάθαρση
Όταν αντιμετωπίζει ένα φόνο που θα χτυπήσει το καμπανάκι της
εκκίνησης, η σύγκρουση του με την ίδια του τη ζωή θα ζωντανέψει το
παρελθόν, θα ξεθάψει τις ενοχές από την ασφάλεια της λήθης και θα
απαιτήσει δράση. Στην απέλπιδα προσπάθειά του να φανεί αντάξιος όσων
έχει πείσει τον εαυτό του και τον περίγυρό του ότι τον καθορίζουν ως ένα
«σωστό» άνθρωπο, θα ορίσει μόνος του τη δικαιοσύνη, θα επιλέξει το
ψέμα, θα εξαπατήσει ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό και τελικά θα
νικήσει επιλέγοντας τον πιο εύκολο δρόμο: αυτόν που επιβάλλει να
σκοτώσεις το πιο αθώο κομμάτι του εαυτού σου, κρατώντας αλώβητο εκείνο
που λανθασμένα θεωρείς πιο ισχυρό.
Πεπεισμένος για το λάθος κάθε ανθρώπινου όντος που ξέχασε ότι η σωτηρία της ψυχής ουδέποτε είχε σχέση με την επιβίωση, ο Ίστγουντ παραπλανεί με το πρόσχημα μιας απλής αστυνομικής ιστορίας για να αφηγηθεί μια πρωτοφανή ανθρώπινη τραγωδία, η οποία αδυνατεί εκ φύσεως να χαριστεί στην κάθαρση. Στην πιο σκοτεινή στιγμή του από την εποχή των «Ασυγχώρητων», αρνείται κάθε έννοια happy end, αφήνοντας ένα διφορούμενο φινάλε σαν γροθιά στο στομάχι να είναι η τελευταία του λέξη για την οριστική ήττα της ηθικής από την ενοχή.
Η κριτική της ταινίας δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο τεύχος 151 του περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ, τον Δεκέμβριο του 2003
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου