Με το αίμα των ανταρτών του ΕΛΑΣ γράφτηκε η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης
Πριν από μερικά χρόνια σε μια τηλεοπτική συζήτηση όπου μετείχα, κάποιος από το πάνελ, όταν αναφέρθηκα στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΑΣ, άρχισε να διαμαρτύρεται ότι δεν υπήρξε απελευθέρωση, καθώς οι Γερμανοί έφυγαν μόνοι και ανενόχλητοι από την πόλη και μετά μπήκε ο ΕΛΑΣ. Του απάντησα με ένα καλαμπούρι: «Ναι, οι Γερμανοί είχαν έρθει για τουρισμό στην Ελλάδα, έκαναν τριάμισι χρόνια διακοπές και όταν ήρθε η ώρα τους, έφυγαν με πούλμαν τουριστικού πρακτορείου ενώ οι Θεσσαλονικείς τους έραιναν με ροδοπέταλα».
Και πραγματικά, μόνο ως αστειολόγημα μπορεί να εκληφθεί αυτός ο ισχυρισμός, εφόσον αφορά ανθρώπους που δεν γνωρίζουν την αληθινή ιστορία αυτής της πόλης, γιατί ποτέ δεν τη διδάχτηκαν ή μπορεί να την έμαθαν διαστρεβλωμένη. Σ’ αυτούς μπορεί να δοθεί άφεση αμαρτιών λόγω άγνοιας.
Υπάρχουν όμως και οι άλλοι, οι ανιστόρητοι, οι κατ’ επάγγελμα διαστρεβλωτές της Ιστορίας, που για καθαρά πολιτικούς και ιδεολογικούς λόγους βλέπουν τα όσα διαδραματίστηκαν κατά τη μαύρη περίοδο της ναζιστικής κατοχής μέσα από παραμορφωτικούς φακούς. Ετσι, παραχαράσσουν τα γεγονότα, τα διαστρέφουν, τα πλαστογραφούν. Κι αυτό γιατί; Διότι, όπως γράφαμε πρόσφατα σε κάποια άρθρα μας, βγάζουν φλύκταινες στο άκουσμα των λέξεων Εθνική Αντίσταση, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ και σε τελευταία ανάλυση, Ελευθερία και Εθνική Ανεξαρτησία.
Τα τελευταία επτά χρόνια με προεδρικό διάταγμα καθιερώθηκε η 30ή Οκτωβρίου, ημέρα απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, ως επίσημη εορτή τοπικού χαρακτήρα και το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης αποφάσισε σχεδόν ομόφωνα τη δημιουργία επιτροπής εορτασμού και την ονομασία ως οδού 30ής Οκτωβρίου του δρόμου που ξεκινάει από το Βασιλικό Θέατρο μέχρι το δημαρχείο. Από τότε, άρχισε μια απίστευτη πολεμική κατά της αναθηματικής στήλης η οποία τοποθετήθηκε δίπλα στον Λευκό Πύργο στη μνήμη των μαχητών του ΕΛΑΣ που απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.
Το έναυσμα των αντιδράσεων, το έδωσε ο έγκλειστος στις φυλακές για τη συμμετοχή του στην εγκληματική οργάνωση Χρυσή Αυγή, Αρτέμης Ματθαιόπουλος, ο οποίος ως δημοτικός σύμβουλος τότε στον Δήμο Θεσσαλονίκης ωρυόταν ότι με την αναφορά στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ τάχα «παραχαράσσεται η ιστορική αλήθεια» και πως δήθεν «προσβάλλεται η ιστορική μνήμη». Από κει και πέρα τη σκυτάλη πήραν οι γνωστοί «άγνωστοι», οι οποίοι δρώντας στο σκοτάδι της νύχτας βανδάλισαν αρκετές φορές την αναθηματική στήλη πετώντας μπογιές και γράφοντας υβριστικά συνθήματα, ενώ συνεχείς ήταν οι επιθέσεις κατά της μαρμάρινης πλάκας στη διάρκεια των συλλαλητηρίων εναντίον της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Ακολούθως εμφανίστηκαν κάποιοι απόστρατοι, αλλά και ένας βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος, υποστηρίζοντας πως «η πόλη δεν απελευθερώθηκε από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ» και ότι οι Γερμανοί ναζί «εγκατέλειψαν τη Θεσσαλονίκη από μόνοι τους και αμαχητί στις 30 Οκτωβρίου 1944». Και για να στηρίξουν τον ανιστόρητο ισχυρισμό τους, επικαλούνται εκδόσεις της χούντας, που φέρουν την υπογραφή του προπαγανδιστή της Γεωργαλά, αλλά και το απίθανο «Σύμφωνο του Λιβαδίου» που τάχα συνάφθηκε μεταξύ του ΕΛΑΣ και των Γερμανών και για το οποίο όμως διακεκριμένοι ιστορικοί, όπως ο Χάιντς Ρίχτερ και ο Χάγκεν Φλάισερ, αποφάνθηκαν ότι ήταν πλαστό και οι εμφανιζόμενοι ως υπογράφοντες... ανύπαρκτα πρόσωπα!
Εσχάτως, η πολεμική κατά της αναθηματικής στήλης διεξάγεται από μια αυτοαποκαλούμενη «Ομάδα Προβληματισμού», η οποία άρχισε να στέλνει επιστολές σε υπουργούς της κυβέρνησης Μητσοτάκη ζητώντας την αφαίρεση της αναθηματικής στήλης, την αντικατάστασή της από άλλη, με πιο... λάιτ επιγραφή, αλλά και τη διενέργεια ελέγχου στον Δήμο Θεσσαλονίκης εάν έγινε νομότυπα η τοποθέτηση της μαρμάρινης πλάκας.
Τι τους ενοχλεί στην αναθηματική στήλη; Δύο πράγματα. Το ένα, ότι αναφέρεται «στη μνήμη των ανταρτών του ΕΛΑΣ που απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη». Και το δεύτερο, η αναγραφή «ναζιστικά στρατεύματα κατοχής». Δεν θέλουν να ακούγεται λέξη για τον ΕΛΑΣ και τον αντιστασιακό αγώνα, ούτε να γίνεται αναφορά στον ναζισμό, που βύθισε την ανθρωπότητα στον όλεθρο και στην καταστροφή.
Και οι σκληροί αγώνες που έδωσε ο ΕΛΑΣ γύρω από τη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1944; Οι επιθέσεις του κατά των Γερμανών; Οι πολυαίμακτες συγκρούσεις του με τους χιτλερικούς που του κόστισαν πολλούς νεκρούς αντάρτες οι οποίοι έπεσαν στον Δρυμό, τη Νέα Σάντα, το Δερβένι, το Σέδες, τον Φοίνικα κ.α.; Μήπως κι αυτά συνιστούν μια «αμαχητί εγκατάλειψη», όπως ισχυρίζονται;
Και καλά. Οι Γερμανοί θα έφευγαν κάποια στιγμή από τη σκλαβωμένη Μακεδονία, καθώς είχε αρχίσει να ξηλώνεται η πολεμική μηχανή των ναζί και έβλεπαν να πλησιάζει το τέλος τους. Με τα χτυπήματα των ανταρτών γύρω από την πόλη να επιταχύνουν την αποχώρησή τους. Υπάρχει όμως και ένα άλλο τεράστιο θέμα για το οποίο σιωπούν οι αρνητές του καταλυτικού ρόλου των αντάρτικων δυνάμεων στην απελευθέρωση της 30ής Οκτωβρίου 1944.
Οπως είναι γνωστό, με τις συντονισμένες ενέργειές τους, τα τμήματα του τακτικού και του εφεδρικού ΕΛΑΣ απέτρεψαν την ανατίναξη των βασικών υποδομών της Θεσσαλονίκης που τις είχαν υπονομεύσει οι Γερμανοί κατακτητές για να τις ανατινάξουν κατά την αποχώρησή τους. Σκέφτονται όλοι αυτοί οι αναθεωρητές της Ιστορίας και οι αρνητές της αλήθειας τι θα γινόταν αν δεν αποτρέπονταν οι ανατινάξεις των δύο εργοστασίων της ηλεκτρικής εταιρείας, του κεντρικού υδραγωγείου της πόλης, των μύλων Αλλατίνι και άλλων υποδομών; Τι μαύρο σκοτάδι περίμενε τη Θεσσαλονίκη χωρίς ηλεκτροφωτισμό, τι πείνα και τι δίψα θα αντιμετώπιζαν οι κάτοικοί της για μήνες μετά την απελευθέρωση;
Μπορεί να πει κανείς ότι εμείς που τα αναφέρουμε όλα αυτά, έπειτα από έρευνες μισού και πλέον αιώνα, μπορεί να λαθεύουμε. Το πλήθος όμως των κορυφαίων των γραμμάτων αυτής της πόλης, που είδαν με τα μάτια τους το γεγονός που συνέβη στη Θεσσαλονίκη την προτελευταία ημέρα εκείνου του Οκτωβρίου και το χαρακτήρισαν «απελευθέρωση», περιγράφοντας μάλιστα την είσοδο των μπαρουτοκαπνισμένων ανταρτών του ΕΛΑΣ στην πόλη και την πάνδημη υποδοχή τους από τους κατοίκους, μήπως είχε πέσει έξω;
Και δεν μιλάμε για τυχαίους ανθρώπους αλλά για σημαντικούς συγγραφείς, όπως οι Γιώργος Βαφόπουλος, Ελευθερία Δροσάκη, Γιώργος Ιωάννου, Τόλης Καζαντζής, Νίκος Μπακόλας, Ρούλα Παπαδημητρίου, Φραγκίσκος Σομμαρίπας, Περικλής Σφυρίδης, Κώστας Τομανάς, Ντίνος Χριστιανόπουλος και άλλοι που τα ονόματά τους μας διαφεύγουν αυτή τη στιγμή.
Και βέβαια να μην ξεχνάμε ότι με την έγκαιρη επέμβασή του ο ΕΛΑΣ έσωσε την πόλη όχι μόνο από τους Γερμανούς αλλά και από τις φιλοναζιστικές συμμορίες του Δάγκουλα, του Πούλου, του Κισά-Μπατζάκ, του Βήχου και των άλλων που ετοιμάζονταν να εισέλθουν και να καταλάβουν τη Θεσσαλονίκη μόλις αποχωρούσαν οι Γερμανοί. Και καταλαβαίνει κανείς τι λουτρό αίματος και τι πλιάτσικο θα ακολουθούσε αν υλοποιούνταν το σχέδιό τους.
Επιτρέψτε μου να αναφέρω κάτι ακόμη που νομίζω ότι δίνει και την καλύτερη απάντηση σε όσους αμφισβητούν τη συμβολή του ΕΑΜικού αντιστασιακού κινήματος στην απελευθέρωση της πρωτεύουσας της ελληνικής Μακεδονίας από τους ναζί και στον ισχυρισμό της «αμαχητί αποχώρησης»:
Μία από τις τελευταίες μεγάλες μάχες που έδωσαν τα τμήματα του ΕΛΑΣ στην πορεία τους από τη Χαλκιδική προς τη Θεσσαλονίκη ήταν στο όρος Κατσίκα, στους πρόποδες του οποίου βρίσκεται το φημισμένο σπήλαιο των Πετραλώνων. Σε ένα πλάτωμα του βουνού αυτού οι Γερμανοί είχαν δημιουργήσει ένα μεγάλο οχυρωμένο στρατόπεδο από το οποίο επιτηρούσαν όλο τον κάμπο της ανατολικής Θεσσαλονίκης, ενώ υπήρχε εκεί και μία μοίρα αντιαεροπορικού πυροβολικού για την κάλυψη του γερμανικού στρατιωτικού αεροδρομίου του Σέδες.
Η επίθεση των ανταρτών του 31ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ κατά του στρατοπέδου αυτού, στις 11 Σεπτεμβρίου 1944, είχε οδυνηρά αποτελέσματα για τους Γερμανούς, καθώς άφησαν στο πεδίο της μάχης πολλούς νεκρούς. Ενας από τους αντάρτες σ’ εκείνη την επιχείρηση ήταν ο σπουδαίος χαράκτης, ζωγράφος και λογοτέχνης Γιώργος Φαρσακίδης που έφυγε από τη ζωή πριν από τρία χρόνια. Μάλιστα στη διάρκεια εκείνης της μάχης ο Φαρσακίδης είχε τραυματιστεί σοβαρά και στα δύο του χέρια από τα γερμανικά πυρά με συνέπεια να αντιμετωπίζει σε όλη την υπόλοιπη ζωή του κινητικά προβλήματα που δυσκόλευαν την καλλιτεχνική του δημιουργία.
Οπως έγραψε ο Φαρσακίδης στο προσωπικό του ημερολόγιο: «Βγαίνοντας για ανίχνευση στο βουνό «Κατσίκα», έκανα ένα λεπτομερές σχεδιάγραμμα του οχυρωμένου γερμανικού στρατοπέδου. Με βάση το σχεδιάγραμμα, την επόμενη μέρα έγινε η επιχείρηση με πάνω από είκοσι νεκρούς και τραυματίες Γερμανούς και την απώλεια ενός δικού μας αντάρτη. Τους ζυγώσαμε έρποντας και ώς τα πρώτα συρματοπλέγματα. Αγουροξυπνημένοι οι Γερμανοί πλένονται αμέριμνοι, πειράζονται, πλατσουρίζουν με τα νερά. Κάποιοι απ’ όλους θα πέσουν σε λίγο νεκροί, μα κανείς δεν ξέρει πως ο θάνατος παραμονεύοντας στο σκοτάδι τούς έχει βάλει στο στόχαστρο...».
Επίσης, δεν αντέχω στον πειρασμό να μην αναφερθώ στους δώδεκα νεκρούς αντάρτες του 13ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που δρούσε στην περιοχή του Κιλκίς και το οποίο προελαύνοντας προς τη Θεσσαλονίκη, έδωσε σκληρή μάχη στις 26 Οκτωβρίου 1944 στα υψώματα του Δρυμού, στο αντέρεισμα προς τη Νέα Σάντα. Μνημονεύουμε τα ονόματα ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη τους.
Πρόκειται για τους: Παναγιώτη Γραμματικόπουλο, 17χρονο ΕΠΟΝίτη από τον Διπόταμο, Κώστα Ιακωβίδη 16 ετών, επίσης από τον Διπόταμο, Θεόδωρο Χασικίδη από το Τέρπυλο, Σωκράτη Καρολίδη από την Ξηρόβρυση, Σπύρο Τεκτονίδη από το Κεντρικό, Αναστάσιο Καλομενίδη από την Αγία Παρασκευή, Σωκράτη Στολτίδη του Ισαάκ από τον Μελισσουργό, Ευάγγελο Σπυρίδη από το Χέρσο, Γεώργιο Χαρτοματσίδη από το Κεντρικό, Γεώργιο Στολτίδη από τον Μελισσουργό, Σάββα Κατρανίδη από το Μαυρονέρι. Και μαζί τους και τους επίσης αντάρτες του ΕΛΑΣ, Δημήτριο Καλτσίδη και Δημήτριο Κωνσταντινίδη από το Κάτω Θεοδωράκι, που τραυματίστηκαν βαριά στην ίδια μάχη και υπέκυψαν λίγο αργότερα στα τραύματά τους.
Θα μας έπαιρναν πολλές ώρες αν αναφερόμασταν στις πολλές επιχειρήσεις κατά των κατακτητών που οργανώθηκαν τον Οκτώβριο του 1944, στην κατεύθυνση που έδωσε η Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ προς όλες τις μονάδες του να στοχεύσουν στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Τις ανατινάξεις τουλάχιστον τεσσάρων γερμανικών αμαξοστοιχιών στη σήραγγα των Τεμπών, την επίθεση στις 17.10.1944 από τμήματα της ΧΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ κατά γερμανικής φάλαγγας στην Ευκαρπία Κιλκίς με πολύ μεγάλες απώλειες για τους ναζί, τη μάχη που έδωσαν στις 20.10.1944 τμήματα της ΙΧ Μεραρχίας κατά γερμανικής φάλαγγας στον Λαχανά Θεσσαλονίκης, την καταστροφή δεκάδων γερμανικών αυτοκινήτων στη γέφυρα του Αλιάκμονα στις 24.10.1944, τις σοβαρές απώλειες που προκάλεσαν στον εχθρό τα 30ό και 53ο Συντάγματα του ΕΛΑΣ όταν επιτέθηκαν στις 25.10.1944 κατά γερμανικής φάλαγγας και των φρουρών Εδεσσας και Σκύδρας των Γερμανών κ.ά. Μάχες που συνεχίστηκαν και μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και μέχρι τις 3 Νοεμβρίου 1944 που οι τελευταίοι χιτλερικοί εγκατέλειπαν το ελληνικό έδαφος στην περιοχή της Γευγελής.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τους ισχυρισμούς περί «αμαχητί αποχώρησης» πρόβαλλαν επί σχεδόν οκτώ δεκαετίες οι δυνάμεις εκείνες της συντήρησης και της αναθεώρησης της Ιστορίας που είχαν ρίξει πέπλο αποσιώπησης και λήθης για να ξεχαστεί αυτό το πολύ σημαντικό για την ιστορία της Θεσσαλονίκης γεγονός. Θα θυμούνται ίσως οι παλαιότεροι τις αντιδράσεις που υπήρξαν όταν το 1980 ο πρώτος μετά τη Μεταπολίτευση δημοκρατικά εκλεγμένος δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Μιχάλης Παπαδόπουλος, έπειτα από εισηγήσεις του αντιδημάρχου Πολιτισμού, Κωστή Μοσκώφ, και του προέδρου του δημοτικού συμβουλίου και μετέπειτα δημάρχου Θανάση Γιαννούση, οργάνωνε την πρώτη στα χρονικά εκδήλωση στο δημαρχείο για την απελευθέρωση της πόλης από τον ΕΛΑΣ και την εισαγωγή της ιστορικής επετείου στο δημοτικό εορτολόγιο. Γιορτή που τη διέγραψαν οι επόμενες συντηρητικές διοικήσεις του δήμου και προσπάθησαν να απαλείψουν το σημαντικό αυτό γεγονός από τη συλλογική μνήμη. Τα στοιχεία που υπάρχουν, αφήνουν μετέωρους και κονιορτοποιούν τους ισχυρισμούς των αρνητών της Ιστορίας.
Καταλήγοντας πρέπει να πούμε ότι η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, ύστερα και από την είσοδο των αντάρτικων δυνάμεων του ΕΛΑΣ και τις μάχες που έδωσε γύρω από την πόλη, έχει γραφεί με χρυσά γράμματα στις δέλτους των πιο λαμπρών γεγονότων της. Και κανείς, όσες προσπάθειες κι αν κάνει, δεν θα μπορέσει να μειώσει τη σημασία της, να την υποτιμήσει ή να τη συκοφαντήσει.
____________________
ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΘΕΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου