«Ο Προπαρθενών». Μανόλης Κορρές (Διάλεξη -Παρασκευή 03 Νοεμβρίου 2023)

 «Ο Προπαρθενών»
 
Ομιλητής: Μανόλης Κορρές
Ακαδημαϊκός-Αρχιτέκτον,
Ομότιμος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου

Η ομιλία εδόθη την Παρασκευή 03 Νοεμβρίου 2023
στην αίθουσα διαλέξεων του Μουσείου Ακροπόλεως.
Διοργάνωση:  Ένωση Φίλων Ακροπόλεως.
Οπτικοακουστική τεκμηρίωση:ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ
Τηλεοπτικό Διαδικτυακό Κανάλι

Οι Φρυκτωρίες ευχαριστούν θερμά τον κ Μανόλη Κορρέ για την άδεια καταγραφής και ανάρτησης της ομιλίας του, την Ένωση Φίλων Ακροπόλεως για την συγκατάθεση της καταγραφής και το Μουσείο Ακροπόλεως για την φιλοξενία και την τεχνική εξυπηρέτηση.  
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Σύντομη περίληψη.
Οι εντοιχισμένοι στο βόρειο τείχος μαρμάρινοι σπόνδυλοι μελετήθηκαν πρώτη φορά το 1807 από τον περίφημο W.M. Leake, ο οποίος αναρριχήθηκε τότε, όχι χωρίς κίνδυνο, στον απόκρημνο βράχο. Ο Leake, ο οποίος ελάχιστες φορές έσφαλε κατέληξε και πάλιν σε μια ορθή εξήγηση: οι σπόνδυλοι πρέπει να ανήκουν σε εκείνον τον παλαιότερο ναό, που εννοεί ο Ησύχιος όταν αναφέρεται στον Παρθενώνα (λ. Εκατόμπεδος) «…νεώς εν τη ακροπόλει τη Παρθένα κατασκευασθείς υπό Αθηναίων, μείζων του εμπρησθέντος υπό των Περσών ποσι πεντήκοντα».
Έτσι άρχισε η μελέτη του Προπαρθενώνος που, κατά τον Leake, πρέπει να ήταν μικρότερος από τον Παρθενώνα και ασφαλώς προγενέστερος των Περσικών. Ό,τι άρχισε ο Leake συνεχίσθηκε από τον Ross, το 1835, με ανασκαφές στα δυτικά και στα νότια του Παρθενώνος, οι οποίες απεκάλυψαν τα εξής:
Μεγάλη ποσότητα ημιέργων σπονδύλων στα ανατολικά σε μια ζώνη που εκτείνεται έως το νότιο τείχος, μαζί με εργαλεία και άλλα σχετικά προς τη λιθοτεχνία, όπως π.χ. χρώματα σε δοχεία για τα οποία γνωρίζομε τώρα ότι ήσαν χρήσιμα για διάφορες σημειώσεις και για τον έλεγχο της τελειότητας των επιπέδων επιφανειών.
Το θεμέλιο του Παρθενώνος είναι στο μέγιστο μέρος του πολύ αρχαιότερο του ναού. Το μέρος αυτό είναι αυτοτελές και αποτελεί το αρχικά ορατό βάθρο του αρχαιότερου ναού. Από τις διαστάσεις του βάθρου (31,4×76,8 μ.) συνάγεται ότι ο ναός αυτός θα πρέπει να ήταν επίσης πολύ μεγάλος και με μάλλον επιμήκεις αναλογίες.
Στα ανατολικά του Παρθενώνος το γιγάντειο βάθρο δεν ταιριάζει στον κλασικό ναό, αλλά εξέχει 5 σχεδόν μέτρα από τη γραμμή της πρώτης μαρμάρινης βαθμίδος.
Για την έδραση του κλασικού ναού απαιτήθηκε μόνον μια σχετικώς μικρή αύξηση του αρχικού βάθρου προς βορράν. Η αύξηση αυτή έγινε με παρόμοιο υλικό, δηλαδή πειραϊκούς λίθους, αλλά χωρίς καμιά φροντίδα για περίτεχνη εμφάνιση. Προφανώς, τα νέα σχέδια απαιτούσαν μια εκτεταμένη επιπέδωση του εδάφους με τεχνητές επιχώσεις έως το ύψος της ευθυντηρίας του ναού, ενώ τα παλαιότερα προέβλεπαν ότι γύρω από τον ναό το έδαφος θα ήταν αρκετά χαμηλότερο και ότι το ανώτερο μέρος του βάθρου θα ήταν ορατό και συνεπώς περίτεχνο.
Ένα ιδιαίτερο αντικείμενο μελέτης ήταν για τον Ross και η αλληλουχία των στρωμάτων του εδάφους. Οι σχετικές με τη χρονολόγηση του Προπαρθενώνος γνώμες του Leake και του Ross έτυχαν γενικής αποδοχής και δεν υπήρξαν διαφωνίες παρά μόνον για την πιθανή μορφή του κτηρίου.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΟΥ
Ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, Δρ. Αρχιτέκτων-Μηχ. ΕΜΠ, Dr. Ph. h.c. FUBerlin., Τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου της Ελλάδος, της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως, κ.α. επιστημονικών επιτροπών.
Δίδαξε Αρχαία Αρχιτεκτονική, Ιστορική Τοπογραφία, Αναστηλώσεις κ.α. στο ΕΜΠ (Προπτυχιακά, 1999-2015, Μεταπτυχιακά 1998-σήμερα),  στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (Μεταπτυχιακά, 2008 κ.ε.), στο PennsylvaniaUniversity (Φεβρ. - Aπρ.1993) και στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Berkeley (Φεβρ. - Aπρ.1994)
Υπεύθυνος του έργου του Διονυσιακού θεάτρου, 1980-1983 και του έργου του Παρθενώνος 1983-1999.
Περιοχές μελέτης ιστορικών μνημείων: Μάνη, νεολιθικά Θεσσαλίας, Νάξος, Πάρος, Αμοργός, Πύθιον (Έβρου), Μητρόπολη Καρδίτσας, Μολύκρειον Ναυπακτίας, Αμύκλες, Τζουμέρκα, Ραβέννα, Ετρουρία, Ιερουσαλήμ κ.α. Σε πλείστα συνέβαλε επίσης στην συντήρηση, στερέωση ή αναστύλωση.
Θέματα: Ιστορική Τοπογραφία των Αθηνών διαχρονικώς, Αρχαία Αρχιτεκτονική, Προβιομηχανική οικοδομική, Βυζαντινή οχυρωματική, Ιστορία των γεφυρών, Λατομία, Λιθοτεχνία, Ανυψωτική και Μεταφορική Τεχνολογία, Ύδρευση, Μεγαλιθισμός, Θεωρία Αναστηλώσεων, Δομική Συντήρηση Ιστορικών Μνημείων  κ.α.
Υποτροφίες: Υπουργείου Παιδείας, DAAD, DAI-Berlin, Princeton University, Fulbright.
Δημοσιεύσεις: 11 βιβλία και περίπου 100 άρθρα.
Λοιπά: Σχεδίαση μηχανικών κατασκευών. Έκθεση σχεδίων του στην Ελλάδα και το εξωτερικό