Το ΚΚΕ «στη σκιά του Στάλιν» αλλά και έξω από αυτήν: Μια συζήτηση με τον Νίκο Μαραντζίδη
Το εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του Νίκου Μαραντζίδη «Στη σκιά του Στάλιν - Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» (Εκδ Αλεξάνδρεια), περιέχει άφθονα νέα στοιχεία και ντοκουμέντα για την ιστορία του ΚΚΕ, από την ίδρυση του μέχρι τη διάσπαση του 1991.
Το ίδιο ενδιαφέροντα είναι και τα συμπεράσματα του συγγραφέα, που καταρρίπτουν την ιδέα ενός κόμματος που ήταν «όργανο της Μόσχας» και καλούν σε μια βαθύτερη ανάλυση του κομουνιστικού κινήματος που έβαλε τη σφραγίδα του στην ιστορία του 20ού αιώνα.
Ακολουθεί η συνομιλία που είχα με τον κ. Μαραντζίδη, εφ όλης της ύλης: από τη πορεία του ΚΚΕ, τις εσωκομματικές του κρίσεις και τον εμφύλιο πόλεμο, μέχρι τις γενικότερες σκέψεις του για την «κομουνιστική ουτοπία».
Στο βιβλίο παρουσιάζετε νέα στοιχεία και πληθώρα αδημοσίευτου υλικού από τα αρχεία των χωρών του πρώην σοσιαλιστικού στρατοπέδου. Ιδιαίτερα τα αρχεία της Πολωνίας γράφετε ότι σας βοήθησαν για τον ρόλο που έπαιξαν οι Λαϊκές Δημοκρατίες στις υποθέσεις και τις δράσεις του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια του πρώιμου Ψυχρού Πολέμου.
Χωρίς το αρχειακό υλικό από την πρώην ΕΣΣΔ και τις Λαϊκές Δηµοκρατίες δεν θα µπορούσε να γραφτεί αυτό το βιβλίο. Πρόκειται για αναρίθµητες σελίδες εγγράφων, που φωτίζουν τον διεθνή κόσµο του ΚΚΕ από τις πρώτες σχεδόν στιγµές της ίδρυσης του. Τα αρχεία της Κοµιντέρν( Koµουνιστική Διεθνής-όργανο συντονισµού του διεθνούς κοµµουνιστικού κινήµατος-ΣΣ) φερειπείν, στα οποία βρίσκονται τα βιογραφικά των στελεχών του ΚΚΕ, φωτίζουν εντυπωσιακές ανθρώπινες διαδροµές και άλλες πτυχές της ζωής των κοµµουνιστών. Άλλα αρχεία αποκαλύπτουν πολύπλοκες διεργασίες λήψης κρίσιµων αποφάσεων που χάραξαν την πορεία των Ελλήνων κοµµουνιστών (πχ Μακεδονικό 1923-1924, διώξεις στελεχών κατά την σταλινική περίοδο, εµφύλιος πόλεµος, κλπ).
Η Λαϊκή Δηµοκρατία της Πολωνίας είχε έναν κρίσιµο ρόλο στη ζωή του ΚΚΕ κατά τα έτη 1948-1950 όταν ανέλαβε την ευθύνη του συντονισµού της αποστολής βοήθειας προς τον Δηµοκρατικό Στρατό αλλά και ένα µεγάλο βάρος στην περίθαλψη των τραυµατιών ανταρτών, ιδιαίτερα των πιο βαριών περιπτώσεων.
Γράφετε ότι παρά το γεγονός ότι η συντηρητική ιστοριογραφία απεικονίζει το ΚΚΕ ως «όργανο της Μόσχας» η εικόνα είναι πιο σύνθετη.
Αναµφίβολα, πιο σύνθετη και εντέλει διαφορετική. Η συντηρητική ψυχροπολεµική ιστοριογραφία σκεφτόταν µέσα στα στενά όρια µιας παραδοσιακής εθνικιστικής γραµµής που αδυνατούσε να καταλάβει πως ο κοµµουνισµός ήταν µια εναλλακτική αφήγηση του κόσµου πέρα από τα όρια του έθνους-κράτους. Στο πλαίσιο αυτό, οι κοµµουνιστές δεν ήταν πιόνια ή όργανα κανενός. Στα δικά τους µάτια υπηρετούσαν µια παγκόσµια υπόθεση, την παγκόσµια επανάσταση. Βεβαίως, η ιδέα του «Σοσιαλισµού σε µια χώρα» µετακινεί το κέντρο βάρος από το παγκόσµιο στο εθνικό, και στην πράξη από την Κοµιντέρν στην ΕΣΣΔ.
Αυτή η µετακίνηση του κέντρου βάρους στη λήψη των παγκόσµιων αποφάσεων του κοµµουνιστικού κινήµατος, είχε ως συνέπεια οι κοµµουνιστές να γίνουν συχνά φορείς υπεράσπισης της εξωτερικής πολιτικής της ΕΣΣΔ. Από αυτήν τη µατιά, η πλέον τραγική στιγµή για τους ευρωπαίους κοµµουνιστές ήταν το ξέσπασµα του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου και η γνωστοποίηση του Γερµανοσοβιετικού Συµφώνου µη Επίθεσης, γνωστού ως Σύµφωνο ΡίµπεντροπΜολότοφ. Όµως και πάλι, ούτε αυτονόητη ήταν η ευθυγράµµιση ούτε αυτόµατη.
Το ΚΚΕ απέδειξε αρκετές στιγµές στην ιστορία του -και όχι πάντα µε θετικές συνέπειες για το ίδιο- το περιθώριο αυτονοµίας που µπορούσε το ίδιο να διαµορφώσει. Όλοι ξέρουµε πλέον, φερειπείν, την απόφαση για αποχή από τις εκλογές του 1946. Όσο κι αν αναζητήθηκε «ο δάκτυλος της Μόσχας» δεν βρέθηκε πουθενά. Ο Στάλιν είχε συµβουλέψει διαφορετικά. Οι Έλληνες είχαν θεωρήσει πως είχαν περιθώρια διαφορετικών επιλογών.
- Διαβάστε επίσης: Συγκλονιστικά ντοκουµέντα για τη απόδραση και την εκτέλεση του λαϊκού ήρωα Μιχάλη Μπεζεντάκου
Ένα ιστορικό γεγονός που συνήθως προβληματίζει είναι το γράμμα του ηγέτη του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη στον δικτάτορα Μεταξά, αμέσως μετά την ιταλική επίθεση τον Οκτώβριο του 1940. «Δεδομένου του ανελέητου διωγμού που βίωναν οι Έλληνες κομμουνιστές, πώς θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν μια άνευ όρων στήριξη στον πόλεμο του Μεταξά;», θέτετε και εσείς ο ίδιος το ερώτημα. Η γραμμή της Διεθνούς ήταν ότι τα κομμουνιστικά κόμματα έπρεπε να αποκηρύξουν τον πόλεμο και η αρχική στάση του Ζαχαριάδη προβλημάτισε ακόμη και το κόμμα του, το γράμμα θεωρήθηκε πλαστό κλπ. Στο βιβλίο προσπαθείτε να δώσετε κάποιες εξηγήσεις.
Ο Ζαχαριάδης, δεν χωρά αµφιβολία, πως πάτησε την «κόκκινη γραµµή» της Κοµιντέρν και της ΕΣΣΔ εκείνη τη στιγµή. Βεβαίως, ούτε «τρελός» ήταν ούτε «αντιφρονούντας». Αν ίσχυε το δεύτερο, δεν θα είχε συντάξει τις δύο επόµενες επιστολές αλλάζοντας ξεκάθαρα γραµµή πλεύσης. Ο Ζαχαριάδης, είχε ήδη αποστείλει, ένα µήνα πριν το ξέσπασµα του πολέµου, µια παρόµοια επιστολή που δηµοσιεύτηκε αλλά είχε περάσει σχεδόν απαρατήρητη. Αυτές οι δύο επιστολές (αυτή πριν την εισβολή και το «πρώτο γράµµα») ήταν στην κατεύθυνση που είχε δώσει η Κοµιντέρν στο ΚΚΕ το καλοκαίρι του 1939 για άνευ όρων υποστήριξη του Μεταξά σε περίπτωση εισβολής της Ιταλίας.
Επιπλέον, η ιταλική φασιστική απειλή στα Βαλκάνια (Ιταλία που εξάλλου δεν συµµετείχε στη Γερµανο-σοβιετικό σύµφωνο) φαίνεται να ενίσχυσε την πεποίθηση του Ζαχαριάδη, πως...[........................................]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου