gerontakos

«Έχω πει μερικές φορές στον εαυτό μου ότι αν υπήρχε μία μόνο πινακίδα στην είσοδο κάθε εκκλησίας που να απαγόρευε την είσοδο σε οποιονδήποτε με εισόδημα πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό , θα γινόμουν αμέσως χριστιανή» . Σιμόν Βέιλ, Γαλλίδα φιλόσοφος και πολιτική ακτιβίστρια (1909-1943)

Τετάρτη, Νοεμβρίου 02, 2022

Για το άγνωστο στους πολλούς Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων στη Θεσσαλονίκη

Στο κτίριο που έκρινε την τύχη της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας

Το Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων στη Γέφυρα Θεσσαλονίκης είναι ένας χώρος που αξίζει και πρέπει να επισκεφθείς

Εικόνες: Γενικό Επιτελείο Στρατού / Φίλοι Μουσείου Βαλκανικών Πολέμων ''Τοψιν'' - Facebook Page

110 χρόνια συμπληρώνονται από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και τι καλύτερο για να γνωρίσουμε την ιστορία εκείνων των ημερών με την επίσκεψη μας στο Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων που στεγάζεται σε έναν χώρο που έμελλε να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην τύχη της πόλης και ευρύτερα της Μακεδονίας.

Πριν τον Βαλκανικό Πόλεμο, αποτελούσε το κεντρικό κτίριο του αγροκτήματος Μοδιάνο που δημιουργήθηκε το 1906 από τον Γιακό Μοδιάνο, γιο του Σαούλ Μοδιάνο, του δεύτερου μεγαλύτερου ιδιοκτήτη ακινήτων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.Πρόκειται για έναν χώρο που βρίσκεται στις ανατολικές παρυφές του χωριού Γέφυρα, που επί τουρκοκρατίας ονομάζονταν Τοψίν.

Γι' αυτό το λόγο το κτίριο έχει περάσει στα χρόνια ως βίλα Μοδιάνο ή βίλα Τοψίν.

Μετά το 1911 το κτήμα περνάει σε Οθωμανικά χέρια, από όπου στην συνέχεια περνάει στην ιδιοκτησία Παπαγεωργίου. Επιτάσσεται από το Γερμανικό στρατό στη διάρκεια του Β ́ Παγκοσμίου Πολέμου το 1940 και μετατρέπεται σε στρατηγείο και έπειτα σε νοσοκομείο. Μετά τη γερμανική κατοχή περνά και πάλι στα χέρια των Ελλήνων ιδιωτών και στην ιδιοκτησία των οικογενειών Βοϊβόδα, Σαρόγλου και Παπαγεωργίου από τις οποίες το αγοράζει ο Ελληνικός Στρατός για να στεγάσει το Μουσείο των Βαλκανικών Πολέμων το 1999. Το οίκημα κατοικούνταν έως το 1983 και είναι γνωστό στους κατοίκους της περιοχής ως κτήμα Παπαγεωργίου η ως απλώς το Κονάκι.

Δύο ημέρες πριν την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, στις 24 Οκτωβρίου 1912, στο κτίριο εγκαθίσταται το Γενικό Στρατηγείο των ελληνικών δυνάμεων. Έμεινε εκεί μέχρι τα χαράματα της 27ης Οκτωβρίου.

Αυτές οι ημέρες αποδείχτηκαν καθοριστικές για την έκβαση του πολέμου και την τύχη της Μακεδονίας, καθώς στους χώρους που σήμερα φιλοξενείται το Μουσείο, διεξήχθησαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του επικεφαλής των ελληνικών δυνάμεων, Αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου και του Χασάν Ταχσίν Πασά, επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας και διοικητή της πόλης.

Το μεσημέρι της 26ης Οκτωβρίου 1912 οι Τούρκοι γνωστοποίησαν με επίσκεψή τους στο χώρο, ότι ο Ταχσίν Πασάς δέχτηκε τελικά την άνευ όρων παράδοση της Θεσσαλονίκης.

Ο τάφος του Χασάν Ταχσίν Πασά βρίσκεται στον προαύλιο χώρο του μουσείου.Στο ίδιο ταφικό μνημείο έχουν εναποτεθεί και τα οστά του υιού και υπασπιστού του Κενάν Μεσαρέ.

Ο ίδιος υπήρξε μια δραματική φυσιογνωμία και ο ρόλος του στην άνευ όρων συνθηκολόγηση και αναίμακτη παράδοση της πόλης της Θεσσαλονίκης ήταν καθοριστικός. Ως απόφοιτος της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων μετείχε της Ελληνικής παιδείας και είχε μεγάλη εκτίμηση προς τον Ελληνικό πολιτισμό, γεγονός που συνέδραμε στην απόφαση του να μην επιτρέψει την παράδοση της Θεσσαλονίκης στους Βούλγαρους. Πέφτοντας στη δυσμένεια των Τούρκων έζησε στη συνέχεια στην Ελβετία, απολαμβάνοντας την προστασία του Ελληνικού κράτους.

Το μουσείο, δημιουργήθηκε το 1999 όταν το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας αγόρασε την έπαυλη αυτή για να την αξιοποιήσει ως Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων.

Εγκαινιάστηκε στις 27 Οκτωβρίου του 1999 από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλο.

Στις αίθουσες του κτιρίου ο επισκέπτης μπορεί να δει εκθέματα όπως όπλα, ξίφη, στρατιωτικές στολές, μετάλλια, πίνακες, λιθογραφίες, χάρτες, φωτογραφίες, διάφορα κειμήλια από τους Βαλκανικούς Πολέμους, μια ιδιόχειρη κάρτα του τότε Πρωθυπουργού της Ελλάδας Ελευθέριου Βενιζέλου, όπως επίσης και αντίγραφο του πρωτοκόλλου παράδοσης της Θεσσαλονίκης.

Τα κειμήλια του ελληνικού, του τουρκικού, του βουλγαρικού, του σερβικού, του μαυροβουνιώτικου και του ρουμανικού στρατού εκτίθενται στο ισόγειο του κτιρίου, σε προθήκες, αφιερωμένες σε κάθε στρατιωτική δύναμη χωριστά.

Περνώντας την εντυπωσιακή σιδερένια πόρτα του κτηρίου, ο επισκέπτης του Μουσείου βρίσκεται στον κεντρικό χώρο όπου δεσπόζει ένα συντριβάνι και γύρω προθήκες που μπορεί να θαυμάσει συλλογές από τυφέκια, πιστόλια, ξίφη, που χρησιμοποιήθηκαν από τον ελληνικό, τον βουλγαρικό, και τον τουρκικό στρατό.

Στην κεντρική σάλα όπου είναι και ο χώρος υποδοχής, διακρίνεται το εσωτερικό συντριβάνι. Ένδειξη χλιδής για την εποχή του το οποίο είχε και χρηστικό σκοπό: να προμηθεύει την οικογένεια σε νερό σε περίπτωση που κλειδωθεί εντός του σπιτιού υπό τον φόβο των κομιτατζήδων που δρούσαν στην περιοχή κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.

Στη συλλογή όπλων που εκτίθενται στο μουσείο περιλαμβάνονται τυφέκια τύπου Μάνλιχερ Μ1903 που χρησιμοποιήθηκαν από τον ελληνικό και τον βουλγαρικό στρατό, τυφέκια τύπου Μάουζερ M1889 του τουρκικού στρατού, πιστόλι τύπου Bergmann-Bayard Μ1908 του ελληνικού στρατού, το πιστόλι Smith & Wesson τουρκικού στρατού, καθώς και όλη η σειρά των ξιφών του ελληνικού και του βουλγαρικού στρατού.

Οι πίνακες απεικονίζουν την ηγεσία του ελληνικού στρατού και του στόλου, τον Ταχσίν πασά να υπογράφει την παράδοση της Θεσσαλονίκης, και τις σημαντικότερες στιγμές των μαχών των Βαλκανικών Πολέμων.

Σε μεγάλο ποσοστό διατηρείται η επίπλωση της εποχής, η οποία μάλιστα εμπλουτίστηκε με έπιπλα που φυλάσσονταν μέχρι τώρα στις αποθήκες του στρατού.

Γύρω από το κεντρικό κτήριο έχουν ανακαινισθεί και είναι επισκέψιμοι, το ιατρείο, το σιδηρουργείο, το οινοποιείο και οι σταύλοι του συγκροτήματος, και αυτοί οι χώροι εμπλουτισμένοι με ανάλογα αντικείμενα της εποχής.