ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
Τα καλύτερα που είδαμε στις Νύχτες Πρεμιέρας
Τι θα θυμόμαστε από το φεστιβάλ κινηματογράφου της Αθήνας για το 2022.
Οι φετινές Νύχτες Πρεμιέρας ήταν με τον τρόπο τους ένα στοίχημα: Με νέες ημερομηνίες ακόμα πιο βαθιά στο φθινόπωρο (και άρα όχι πλέον αυτομάτως το «ραντεβού της επιστροφής από τις διακοπές») και με μια διαχείριση τίτλων που έπρεπε να λάβει υπόψην της την όχι και τόσο πλούσια χρονιά τίτλων που ερχόταν –κυρίως– από τις Κάννες.
Με την προφανή εξαίρεση του Decision to Leave, που άνοιξε και το φεστιβάλ, οι Κάννες είχαν μια περίεργη συλλογή τίτλων να προσφέρουν, ξεχωριστό ανάμεσά τους το φοβερό ΕΟ του Γέρζι Σκολιμόφσκι, ένα ελεύθερο ριμέικ του Au Hasard Balthazar του Μπρεσόν, όπου ένας γάιδαρος ταξιδεύει σε διάφορες γωνίες της σημερινής Πολωνίας. Όμως από τις Κάννες έλειψαν οι αληθινά μεγάλοι τίτλοι φέτος κι αυτό φάνηκε και στις Νύχτες.
Επιπλέον, η απώλεια κάποιων τίτλων-ταμάμ σίγουρα δε βοήθησε στο σχηματισμό του προγράμματος: Ταινίες όπως το Triangle of Sadness του Ρούμπεν Έστλουντ ή το Three Thousand Years of Longing του Τζορτζ Μίλερ ή και το Athena του Ρομέν Γαβρά θα ταίριαζαν ιδανικά στη διοργάνωση. Ενώ περισσότερο από όλα, η πλήρως αψυχολόγητη κυκλοφορία-κάψιμο του Crimes of the Future του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ μια τυχαία Τετάρτη, λίγες μέρες πριν το φεστιβάλ, όχι μόνο έφαγε από τις Νύχτες μια ταινία ιδανική για το ακροατήριό τους (και μια ταινία, μάλιστα, γυρισμένη και στην Αθήνα!), αλλά καταδίκασε και το ίδιο το φιλμ σε πλήρη απαξίωση από το κοινό– σίγουρα δε θα γινόταν ποτέ εμπορικό μεγαθήριο, αλλά ένα δυνατό λανσάρισμα στις Νύχτες θα βοηθούσε πολύ περισσότερο.
Με όλα αυτά δεδομένα, όπως φυσικά και την απουσία πολλών οσκαρικών παιχτών που χρονικά οι Νύχτες τους πέφτουν υπερβολικά νωρίς για ελληνική πρεμιέρα, το φεστιβάλ με έναν μαγικό τρόπο κατάφερε όχι μόνο να γεμίσει ένα αξιόμαχο πρόγραμμα, αλλά να φέρει και πάλι κόσμο στις αίθουσες– από φέτος ξανά, αποκλειστικά κλειστές: Τους δύο Δαναούς, το Τριανόν, αλλά και την τριπλέτα Ιντεάλ-Άστυ-Άστορ στο κέντρο, που ελπίζουμε να παραμείνει και μελλοντικά και πάνω στην οποία να χτιστεί κι ένα μεγαλύτερο φεστιβαλικό hub.
Οι Κάννες ακόμα και δίχως πολλούς κράχτες είχαν πολλές ταινίες να δώσουν, είδαμε πολλές επιλογές από το Λοκάρνο, ενώ στο πρόγραμμα έδωσαν ώθηση ακόμα και κάποιες πραγματικά σπουδαίες ταινίες από τη Βενετία (που συνήθως έπεφτε υπερβολικά αργά σε σχέση με τις Νύχτες για να προλάβουν να έχουν ταινίες από εκεί): Το Banshees of Inisherin του Μάρτιν ΜακΝτόνα και το All the Beauty and the Bloodshed της Λόρα Πόιτρας, δηλαδή οι ταινίες που κέρδισαν το Χρυσό Λιοντάρι και τα βραβεία Σεναρίου και Α’ Ανδρικού Ρόλου στη Βενετία. Πραγματικά, καθόλου άσχημα.
Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ‘70ς
Ωστόσο, η κίνηση-κλειδί ήταν άλλη: Το μεγάλο αφιέρωμα στα αμερικάνικα ‘70s ήταν από εκείνες τις «σπάστε το γυαλί σε περίπτωση ανάγκης» ιδέες, μια συλλογή κατά βάση πασίγνωστων ταινιών γεμάτες τεράστιους σταρ του αμερικάνικου σινεμά. Δεν είναι απαραίτητα σινεμά-πρόταση, όμως το New Hollywood αποτελεί πράγματι καθοριστικό κεφάλαιο στην εξέλιξη του σινεμά και ως τέτοιο έχει οπωσδήποτε θέση στη φεστιβαλική συζήτηση, αλλά πάνω από όλα στη φεστιβαλική απόλαυση: Δεν έχεις κάθε μέρα την ευκαιρία να δεις στη μεγάλη οθόνη τόσες πολλές από τις κυριολεκτικά καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.
Προσωπικά είδα το 1/3 του συγκεκριμένου αφιερώματος και, καθώς υπήρχε ανταπόκριση κόσμου σε όσες προβολές έτυχε να βρεθώ, νομίζω δε θα ήταν κακή ιδέα ακόμα κι αν το ξαναβλέπαμε στη διάρκεια του χειμώνα ως μια εβδομάδα ‘70s σινεμά σε διοργάνωση των Νυχτών.
Από τις καθηλωτικές σεκάνς καταδίωξης του French Connection με τον Φρίντκιν να κάνει αριστοτεχνική χρήση του κάθε χώρου, μέχρι την πνιγηρή απόγνωση ενός ζοφερού κόσμου στο άφοβο νουάρ Night Moves με έναν όπως πάντα σπουδαίο Τζιν Χάκμαν. Κι από τις τροχιές των σωμάτων στην αδιέξοδη καθημερινότητα επιβίωσης μιας γειτονιάς του Λος Άντζελες στο Killer of Sheep μέχρι το βιτριολικό χιούμορ και τον συναισθηματικό επαναπροσδιορισμό μπανάλ εννοιών μέσα από ένα επιθετικά κατάμαυρο σκηνικό στο τολμηρά απολαυστικό A New Leaf της Ελέιν Μέι.
Από τον Νονό ως τον Ταξιτζή. Από την μαγική ώρα του Days of Heaven του Τέρενς Μάλικ μέχρι την κινηματογραφική συλλογικότητα του αξεπέραστου Nashville του Ρόμπερτ Όλτμαν. Κι από την ορμητική βία του Deliverance μέχρι το δυσθεώρητο ταξικό όραμα του Heaven’s Gate που έκλεισε την περίοδο του New Hollywood με εκκωφαντικό τρόπο. Η διαλογή ταινιών (κυρίως σπουδαίων, πασίγνωστων φιλμ αλλά δίχως να λείπουν και κάποιες πιο απρόσμενες επιλογές) αλλά κι εμπειρία της θέασης αυτών των σκηνών, των προσώπων, των εικόνων στη μεγάλη οθόνη, ως συλλογική εμπειρία, είναι κάτι το ανεκτίμητο. Από τις σπουδαίες κινηματογραφικές στιγμές της χρονιάς.
ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ
Ας πιάσουμε όμως τώρα κάποιους μεγάλους νέους τίτλους, τις ταινίες που αναμένεται να συζητηθούν και στις διάρκεια της χρονιάς και τις είδαμε εδώ πρώτη φορά στην Ελλάδα. Το Banshees of Inisherin βρίσκει τον Μάρτιν ΜακΝτόνα πίσω στα πάτρια ιρλανδικά εδάφη με μια συμβολικότατη ιστορία εποχής δύο φίλων που έξαφνα βρίσκονται στα μαχαίρια, με την κόντρα τους να φτάνει στα άκρα. Ο ΜακΝτόνα αφήνει κατά μέρους τις #απόψεις για την φυλετικά έκρυθμη κατάσταση στις ΗΠΑ και εστιάζει σε κάτι πολύ πιο οικείο– θεματικά αλλά και σε επίπεδο μεγέθους.
Η ταινία διαδραματίζεται στην ουσία σε ένα φυσικό παραθαλάσσιο σκηνικό και τρία πετρόκτιστα, με ένα καστ 3-4 ατόμων σε μια διαρκή μεταξύ τους ένταση, που παίρνει τη μορφή μιας απλουστευτικής μεν, δυνατής δε συμβολικής διάστασης περί του εμφυλίου που μαίνεται στην ηπειρωτική χώρα, ακριβώς απέναντι. (Τις κανονιές τις ακούμε αλλά οι εχθροπραξίες ποτέ δεν φαίνονται.) Οι φίλοι βρίζονται και βρίσκονται στα μαχαίρια επί δυο ώρες, με μια κλιμάκωση σοκαριστική όσο και συναισθηματική. Ο Κόλιν Φάρελ είναι ιδιαίτερα καλός (και πότε δεν είναι, εξάλλου), αλλά ακόμα κι αν τελικά δεν πρόκεται για κάτι αληθινά τρίσβαθο, πρόκειται για το είδος της πνευματώδους αλλά και τραχιάς τραγικωμωδίας, γεμάτη πίκρα, χιούμορ και καρδιά, που θα παρακολουθούσαμε για ώρες.
Αν το Banshees πήρε Σενάριο και Ανδρικό Ρόλο στη Βενετία, είναι τελικά λογικό που το Χρυσό Λιοντάρι πήγε σε ένα φιλμ ακόμα καλύτερο, σίγουρα πιο πολυεπίπεδο, και τελικά συγκλονιστικό. Για το All the Beauty & the Bloodshed είπαμε πολύ περισσότερα, αλλά και μας είπε πολύ περισσότερα η πολυβραβευμένη δημιουργός, Λόρα Πόιτρας. Ένα φιλμ που παίρνοντας ως σημείο εκκίνησης τον ακτιβιστικό αγώνα της φωτογράφου Ναν Γκόλντιν απέναντι στην οικογένεια Σάκλερ της Purdue Pharma, ενώνει πολιτικό αγώνα, προσωπικές αναμνήσεις, και τελικά την Ιστορία ενός ολόκληρου καλλιτεχνικού ρεύματος των ΗΠΑ.
Η Πόιτρας (βραβευμένη με Όσκαρ για το CitizenFour με τον Έντουαρντ Σνόουντεν) πετυχαίνει μια συγκλονιστική ισορροπία, με το ντοκιμαντέρ της να μην παραμένει ποτέ μόνο ένα ευθύγραμμο πράγμα. Αλλά να αγκαλιάζει δεκαετίες απώλειας και αντίστασης μέσα από το προσωπικό πορτρέτο μιας θρυλικής καλλιτέχνη, και πάντα υπό το πρίσμα ενός θαυμαστού ακτιβιστικού αγώνα.
Από τη Βενετία έρχεται και το Master Gardener του Πολ Σρέιντερ, ο οποίος ύστερα από δύο σπουδαία φιλμ (το First Reformed με τον Ίθαν Χοκ και το Card Counter με τον Όσκαρ Άιζακ) κλείνει αυτή την κατά μία έννοια τριλογία του, με την ιστορία ενός μοναχικού, λιγομίλητου αρχικηπουρού (Τζόελ Έτζερτον) που φυσικά κουβαλάει το τραύμα ενός ένοχου μυστικού που τον κρατά μακριά από την εξιλέωση. Ο Σρέιντερ κάνει τα ίδια κόλπα με τις προηγούμενες ταινίες, ακολουθεί τα μοτίβα, κάτι που δεν είναι κακό σε καμία περίπτωση– απλά αυτή τη φορά η συνταγή μοιάζει λιγότερο απεγνωσμένη ή οργισμένη από κάθε άλλη φορά, με αποκορύφωμα ένα φινάλε που Θα Γεννήσει Συζητήσεις (αν φυσικά το δουν άνθρωποι το φιλμ). Όχι η πιο δυνατή στιγμή του Σρέιντερ.
Όσο για τους σημαντικότερους τίτλους από τις Κάννες, έχουμε ήδη μιλήσει για αρκετούς εξ αυτών από τον Μάιο. To Decision to Leave του Παρκ Τσαν-γουκ μας κόλλησε την καρδιά στην πλάτη και το σαγόνι στο πάτωμα, το More Than Ever με τη Βίκι Κριπς και τον Γκασπάρ Ουλιέλ στον τελευταίο του ρόλο (για μια γυναίκα με ανίατη ασθένεια που ταξιδεύει κάπου μακριά για να έρθει σε επαφή με τη φύση) είναι μια τρομερά συγκινητική ταινία πάνω στη σωματική εμπειρία της ύπαρξης και στο βάρος των κοινών αναμνήσεων, και το ΕΟ του Γέρζι Σκολιμόφσκι είναι ένα απερίγραπτο αλλά μαγευτικό ταξίδι στη σύγχρονη Πολωνία μέσα από τα μάτια ενός γαϊδαράκου– Μπρεσόν σε EDM διασκευή.
Ξεχωρίζουμε ακόμα το Armageddon Time του Τζέιμς Γκρέι, μια απολύτως προσωπική ιστορία ενηλικίωσης που [...........................]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου