1. Η Μάρω Δούκα, η κυρία Αφεντούλα κι εμείς
Πολύ την αγάπησα την κυρία Αφεντούλα. Κι ας μην ταιριάζουμε σε όλα.
Ίσως η φίλη της η Αίθρα ταιριάζει περισσότερο στο προφίλ μιας γυναίκας
της εποχής μας. Η Αφεντούλα είναι η ηρωίδα στο καινούργιο βιβλίο της
Μάρως Δούκα «Πύλη Εισόδου»(εκδόσεις Πατάκη). Να σας την συστήσω πρώτα
και μετά θα σας πω όσα συνέβησαν μεταξύ μας.
Η κυρία Αφεντούλα Καλημέρη- με το πατρικό της που είναι κομψό θα
ήθελε να σας τη συστήσω και όχι με το επώνυμο του άντρα της το
Μπακάλογλου που της φαίνεται βαρύ και μπουνταλάδικο-είναι χήρα του
Αιμίλιου και μητέρα τριών κοριτσιών, γυναικών πια. Φαίνεται ηλικιωμένη,
είναι 69 χρόνων, μα δεν θα το έλεγα.
Το οπισθόφυλλο θέλει να περιγράψει το βιβλιο έτσι: Μονόλογος
παιχνίδι, στασίδι, αποκούµπι µιας γυναίκας στον προθάλαµο του γήρατος.
Ξυπνάει και είναι νέα. Ξυπνάει και είναι γριά.
Ανάλογα µε τη διάθεσή της. Με τον ύπνο που έχει κάνει. Στην Αθήνα του
σήµερα, όπως τη ζει, όπως την έζησε, όσο την έζησε.Με τα δικά της
πρόσωπα. Τη δική της φωνή.
Τη δική της ορθοστασία. Πύλη εισόδου: Στο αχανές του κυβερνοχώρου.
Το πέρασµα από τη µια στην άλλη όψη. Από το εδώ στο εκεί.
Ανέµελα, αθόρυβα, φασµατικά, εις το διηνεκές. Αλόγιστα προς τα ρηχά, τα λασπερά,
τα άπατα της µέρας που έφυγε. Από το εδώ στο εκεί.
Συρτά, αµίλητα, προς τη µοναδική βεβαιότητα.
Δεν ξέρω αν η προηγούμενη παράγραφος περιγράφει αυτή την πολύπλοκη
μυθιστορηματική ηρωίδα της Μάρως Δούκα. Είναι αδύνατον διαβάζοντας την
να μην θυμηθούμε μια άλλη ηρωίδα αυτής της σπουδαίας Ελληνίδας
πεζογράφου που θα μπορούσε και θα έπρεπε να είναι περισσότερο
αναγνωρισμένη και «αναγνώσιμη» διεθνώς. Ξαναθυμήθηκα λοιπόν την Μυρσίνη
την ηρωίδα της «Αρχαίας σκουριάς». Όχι γιατί θυμίζει σε κάτι την
Αφεντούλα αλλά γιατί η Μ.Δούκα αγαπά και φροντίζει τις ηρωίδες της. Η
Μυρσίνη έκρινε εκείνον τον κόσμο η Αφεντούλα τον επεξεργάζεται και τον
κατανοεί: «Τι τρώγομαι, τι βασανίζομαι με τα ασήμαντα καθημερινά; Γιατί
να έχω τόσες έγνοιες, όλα θέλω να τα κουμαντάρω, να μην αφήσω και κάτι
στην τύχη; Αν γίνει, έχει καλώς, δεν γίνει, τι σκάω; Υπάρχει και η
αυριανή μέρα».
Νομίζω πως ο μονόλογος της ηρωίδας είναι ο κεντρικός μεγάλος
μονόλογος που κάνει κάθε σύγχρονος άνθρωπος που έχει αφήσει πίσω του την
ταραχώδη ζωή της νεότητας και αρχίζει να ωριμάζει παρατηρώντας για
αρκετή ώρα τα πράγματα και όσα υπάρχουν γύρω του. Αυτό το: «Απ´ τη ζωή
στο όνειρο, στον ύπνο, στον θάνατο, και πάλι στη ζωή. Όρθια ακόμη,
εκνευρισμένη, χωρίς κανένα λόγο. Από ώρα το ηθικό μου απότομα έχει πέσει
πάλι. Πως γίνεται και ανεβαίνει, σαν τον καιρό, απ´ τον χειμώνα στο
καλοκαίρι, μέσα σ´ ένα μισάωρο τα πάνω κάτω». Μοιάζει με κατάθλιψη, την
κατάθλιψη μιας σύγχρονης κοινωνίας που μας έχει οδηγήσει σε μια μεγάλη
μοναξιά, σε μια διαρκή εσωστρέφεια.
Αποκλείεται να αφήσετε την «Πύλη εισόδου» από τα χέρια σας. Θα
διαβάσετε την σπουδαιότερη κατά τη γνώμη μου λογοτεχνία που έχει αυτή η
χώρα. Η Μάρω Δούκα κατέγραψε μοναδικά την εποχή του φέισμπουκ και των
εικονικών του καταστάσεων που μπορεί να φαίνονται σε πρώτη ανάγνωση
επιδερμικές αλλά στο βάθος βάθος κρύβουν την αληθινή μας ταυτότητα• αν
ξέρει κανείς πως να «διαβάσει» τις αναρτήσεις μας.
Πολύ την αγάπησα την Αφεντούλα και θα την αγαπήσετε κι εσείς κυρίως
γι αυτές τις σκέψεις της που είναι και δικές μου: «Μ´ έπιασε πάλι το
μελαγχολικό μου, τι να κάνω; Χαρές και λύπες στο ποτάμι που πίσω δεν
γυρνάει. Και που πάει; Στη θάλασσα, λένε. Ποια θάλασσα; Πάνω κάτω και
προ ημερών οι άνθρωποι οι καημένοι στην Ερμού. Ανέκφραστοι, τρόπος του
λέγειν, προβληματισμένοι, μουδιασμένοι, σαν ναρκωμένοι. Τώρα με την
κρίση, το λέμε και το ξαναλέμε, το σημαιοστολίζουμε, μπορώ να πω, ώσπου
το πιστέψαμε. Για την μελαγχολία και την κατάθλιψή μας. Αυτή όμως δεν
ήταν πάντα η φύση του ανθρώπου; Και καλά να είναι, κλαίει, κλαίγεται και
αλαφρώνει». Νομίζω «Πύλη εισόδου» της Μάρως Δούκα έχει ήδη μια θέση στα
σπουδαιότερα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.
Η ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ* ΜΙΛΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΠΕΪΟΓΛΟΥ , ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟ "ΠΥΛΗ ΕΙΣΟΔΟΥ"
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
[...................................]
Μέσα από τα πορτρέτα του καινούργιου σας
βιβλίου και κυρίως μέσα από την κυρία Αφεντούλα και τα διεισδυτικά
σχόλιά της στο φέισμπουκ, παρακολουθούμε τη διαδρομή της αλλά και την
κατάσταση σήμερα στη χώρα. Το φέισμπουκ ήταν η αφορμή, φαντάζομαι;
Ακριβώς
το αντίθετο, θα έλεγα. Το φέισμπουκ ήταν το όχημα, το εργαλείο,
προκειμένου να «δοθεί» η διαδρομή της κυρίας Αφεντούλας αλλά και της
ελληνικής κοινωνίας από δεκαετία σε δεκαετία. Και μην το ξεχνάμε: κάθε
ιστορία, κάθε αφήγηση απαιτεί τη φόρμα της. Η υπερκινητικά πολυεπίπεδη,
καθησυχαστικά αποβλακωτική στασιμότητα της εποχής μας, όπως την
αισθανόμουν, δεν θα μπορούσε να «βολευτεί» σ’ έναν απλό μονόλογο, ούτε
να υπάρξει σε ημερολογιακές εγγραφές… Χρειαζόμουν μιαν άλλη «σύμβαση»
για τις ρωγμές, τους μώλωπες, τις κλονισμένες βεβαιότητες του καιρού
μας. Κι αυτή την άλλη σύμβαση, χωρίς να είμαι στο φέισμπουκ, την
αναζήτησα στο φέισμπουκ. Και μόνο όταν είχα πια τελειώσει το βιβλίο,
αποφάσισα να γίνω κι εγώ μέλος για να δω πώς είναι. Κι εδώ πρέπει να πω
ότι αυτό που είδα ήταν περίπου ίδιο με αυτό που είχα φανταστεί…
Πάντα
λέτε πως κάθε νέο βιβλίο θα είναι το τελευταίο. Αλλά ποτέ δεν συμβαίνει
αυτό, και ευτυχώς για μας. Πώς το νιώθετε κάθε φορά;
Είναι
εκείνο το «άδειασμα», η κόπωση από βιβλίο σε βιβλίο. Είναι όμως και η
έγνοια να μην αθροίζω τη μια μετά την άλλη τις όποιες «ιστορίες» μου. Να
αναζητώ πάντα τη βαθύτερη αιτία, το νόημα, τον άλλο τρόπο. Ασχέτως αν
το καταφέρνω ή όχι. Σημασία έχει ότι πάντα, πριν και μετά από κάθε
βιβλίο, υπάρχει πολλή σκέψη, πολλή ωφέλιμη τεμπελιά, πολλή περιπλάνηση.
Εν τω μεταξύ τα χρόνια περνούν. Άλλο να είσαι σαράντα ή πενήντα και να
λες «αυτό θα είναι το τελευταίο μου βιβλίο» και άλλο να το λες στα
εβδομήντα τρία σου. Ο χρόνος λιγοστεύει. Δεν μπορώ πια να λέω έχω καιρό…
σε τρία ή πέντε χρόνια ίσως κάτι καταφέρω να γράψω πάλι. Έχουν ήδη
αρχίσει οι συνομήλικοί μου να μας αποχαιρετούν. Καλό θα είναι επομένως
να ετοιμάζομαι κι εγώ. Τώρα πια όλο και πιο κοντά αισθάνομαι στο
«τελευταίο» μου βιβλίο… Φυσικό δεν είναι;
[...........................................]
Είμαστε σε μια πόλη που
φιλοξενεί πρόσφυγες. Η σκληρή στάση απέναντι στους πρόσφυγες είναι ένα
άλλο μεγάλο ζήτημα και το θίγετε ευθέως στην «Πύλη εισόδου»…
Δεν
είναι τόσο η σκληρή στάση μας απέναντι στους πρόσφυγες, όσο η ανεύθυνη,
η αδιέξοδη, η υποκριτική συμπεριφορά μας. Τους λυπόμαστε τάχα μου,
άνθρωποι είναι κι αυτοί, αλλά δεν τους θέλουμε μες στα πόδια μας. Κάπως
έτσι το θίγω και στο βιβλίο μέσα από τη ματιά της ηρωίδας… Μπορούμε
εμείς οι μέσοι, οι καθημερινοί άνθρωποι να το καταλάβουμε ότι κανείς δεν
αφήνει την πατρίδα του, αν πατρίδα του δεν είναι η κόλαση από την οποία
τρέχει για να σωθεί; Και μπορούν οι υπεύθυνοι πολιτικοί να υψώσουν το
ανάστημά τους και να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στους
οικονομικούς κολοσσούς που ευνοούνται από τη συντήρηση και την
τροφοδότηση των πολέμων;
Μιλάτε
επίσης ευθέως στο βιβλίο και για την ενδοοικογενειακή βία και για την
κακοποίηση που κουκουλώνεται. Είδαμε τραγικά περιστατικά τελευταία με
γυναικοκτονίες…
Η ενδοοικογενειακή
βία διαπερνά οριζοντίως και καθέτως την ελληνική κοινωνία. Δεν έχει να
κάνει με πλούσιους και φτωχούς, με εγγράμματους και αγράμματους. Να το
πω και αλλιώς: η κακοποίηση της γυναίκας μέσα και έξω από την οικογένεια
είναι βαθιά ριζωμένη νοοτροπία, γι’ αυτό και ευθύνη όλων μας το
ξερίζωμα…[....................................]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου