ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ

1.Άδωνις - Βικιπαίδεια

2. Βίωνος του Σμυρναίου και Μόσχου του Συρακοσίου, "'Απαντα τα σωζόμενα"
Οξφόρδη, 1748 

 Ο Ἐπιτάφιος Ἀδώνιδος του Βίωνα από τη Σμύρνη, του τρίτου -μετά τον Θεόκριτο και τον Μόσχο- σημαντικότερου βουκολικού ποιητή, είναι ένα σύντομο ποίημα (98 εξάμετροι στίχοι) που έχει χαρακτήρα θρήνου. Αναφέρεται στον θάνατο του ωραίου Άδωνη, ερωμένου της Αφροδίτης, ο οποίος, σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη εκδοχή του μύθου, είχε σκοτωθεί κατά τη διάρκεια ενός κυνηγιού, όταν ένα αγριογούρουνο τον τραυμάτισε θανάσιμα στον μηρό. Η Αφροδίτη, απαρηγόρητη για τον χαμό του, παρακάλεσε την Περσεφόνη και πέτυχε να περνάει ο Άδωνης έξι μήνες το χρόνο πάνω στη γη. Με τον θάνατό του συνδεόταν η γονιμική τελετή των Αδωνίων (πβ. Κείμενο 160, στ. 100-144), που γιορταζόταν μια φορά κάθε χρόνο σε πολλές ελληνικές πόλεις: γυναίκες -γιατί μόνον αυτές συμμετείχαν-τοποθετούσαν το ομοίωμα του Άδωνη σε φέρετρο, έκαιγαν θυμιάματα, ενώ σε πήλινα αγγεία φύτευαν σπόρους που βλάσταιναν και, όπως ήταν σύντομη η ζωή του Άδωνη, "πέθαιναν" γρήγορα (Ἀδώνιδος κῆποι)· αφού θρηνούσαν μια μέρα, έριχναν το ομοίωμα και τους "κήπους" στη θάλασσα. Το ποίημα πρέπει να φανταστεί κανείς ότι λέγεται κατά τη διάρκεια του θρήνου των Αδωνίων (ίσως λίγο πριν να ριχτεί το ομοίωμα στη θάλασσα) από γυναίκα που συμμετέχει στην τελετή. Οι εναλλασσόμενες εικόνες (η προτροπή στην Άρτεμη να ξυπνήσει, ο Άδωνης στα όρη, το πένθος της Αφροδίτης κ.o.κ.) θυμίζουν κάπως, όπως έχει παρατηρηθεί, τον αντιφωνικό και διαλογικό χαρακτήρα των μοιρολογιών. Το εφύμνιο, που χαρακτηρίζεται από ποικιλία, αφού άλλοτε αναφέρεται στον Άδωνη άλλοτε στην Αφροδίτη, αντιστοιχεί επίσης στα επιφωνήματα με τα οποία εκφράζεται ο πόνος στα μοιρολόγια.

Βίωνος Σμυρναίου 

Ἐπιτάφιος Ἀδώνιδος

 [ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ στ. 1-37]

Αἰάζω τὸν Ἄδωνιν, «ἀπώλετο καλὸς Ἄδωνις»·
«ὤλετο καλὸς Ἄδωνις», ἐπαιάζουσιν Ἔρωτες.
μηκέτι πορφυρέοις ἐνὶ φάρεσι Κύπρι κάθευδε·
ἔγρεο, δειλαία, κυανόστολα καὶ πλατάγησον
5 στήθεα καὶ λέγε πᾶσιν, «ἀπώλετο καλὸς Ἄδωνις».

αἰάζω τὸν Ἄδωνιν· ἐπαιάζουσιν Ἔρωτες.

κεῖται καλὸς Ἄδωνις ἐν ὤρεσι μηρὸν ὀδόντι,
λευκῷ λευκὸν ὀδόντι τυπείς, καὶ Κύπριν ἀνιῇ
λεπτὸν ἀποψύχων· τὸ δέ οἱ μέλαν εἴβεται αἷμα
10 χιονέας κατὰ σαρκός, ὑπ᾽ ὀφρύσι δ᾽ ὄμματα ναρκῇ,
καὶ τὸ ῥόδον φεύγει τῶ χείλεος· ἀμφὶ δὲ τήνῳ
θνᾴσκει καὶ τὸ φίλημα, τὸ μήποτε Κύπρις ἀποίσει.
Κύπριδι μὲν τὸ φίλημα καὶ οὐ ζώοντος ἀρέσκει,
ἀλλ᾽ οὐκ οἶδεν Ἄδωνις ὅ νιν θνᾴσκοντα φίλησεν.

15 αἰάζω τὸν Ἄδωνιν· ἐπαιάζουσιν Ἔρωτες.

ἄγριον ἄγριον ἕλκος ἔχει κατὰ μηρὸν Ἄδωνις,
μεῖζον δ᾽ ἁ Κυθέρεια φέρει ποτικάρδιον ἕλκος.
τῆνον μὲν περὶ παῖδα φίλοι κύνες ὠρύονται
καὶ Νύμφαι κλαίουσιν Ὀρειάδες· ἁ δ᾽ Ἀφροδίτα
20 λυσαμένα πλοκαμῖδας ἀνὰ δρυμὼς ἀλάληται
πενθαλέα νήπλεκτος ἀσάνδαλος, αἱ δὲ βάτοι νιν
ἐρχομέναν κείροντι καὶ ἱερὸν αἷμα δρέπονται·
ὀξὺ δὲ κωκύοισα δι᾽ ἄγκεα μακρὰ φορεῖται
Ἀσσύριον βοόωσα πόσιν, καὶ παῖδα καλεῦσα.
25 ἀμφὶ δέ νιν μέλαν αἷμα παρ᾽ ὀμφαλὸν ᾀωρεῖτο,
στήθεα δ᾽ ἐκ μηρῶν φοινίσσετο, τοὶ δ᾽ ὑπὸ μαζοὶ
χιόνεοι τὸ πάροιθεν Ἀδώνιδι πορφύροντο.

«αἰαῖ τὰν Κυθέρειαν», ἐπαιάζουσιν Ἔρωτες.

ὤλεσε τὸν καλὸν ἄνδρα, σὺν ὤλεσεν ἱερὸν εἶδος.
30 Κύπριδι μὲν καλὸν εἶδος ὅτε ζώεσκεν Ἄδωνις,
κάτθανε δ᾽ ἁ μορφὰ σὺν Ἀδώνιδι. «τὰν Κύπριν αἰαῖ».
ὤρεα πάντα λέγοντι, καὶ αἱ δρύες «αἴ τὸν Ἄδωνιν»·
καὶ ποταμοὶ κλαίοντι τὰ πένθεα τᾶς Ἀφροδίτας,
καὶ παγαὶ τὸν Ἄδωνιν ἐν ὤρεσι δακρύοντι,
35 ἄνθεα δ᾽ ἐξ ὀδύνας ἐρυθαίνεται, ἁ δὲ Κυθήρα
πάντας ἀνὰ κναμώς, ἀνὰ πᾶν νάπος οἰκτρὸν ἀείδει,

«αἰαῖ τὰν Κυθέρειαν· ἀπώλετο καλὸς Ἄδωνις»·

 
 Thomas Willeboirts Bosschaert, " H Aφροδίτη θρηνεί το θάνατο του Άδωνη" , 1654

ΤΟ AΠΟΣΠΑΣΜΑ

 ΣΕ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Επιτάφιος Αδώνιδος Τον Άδωνη θρηνολογώ, τον όμορφο που εχάθη, «πάει, χάθηκεν ο Άδωνης» οι Έρωτες θρηνούνε. Στα πορφυρά σου Κύπριδα να μην ξαναπλαγιάσεις, βάλε τα μαύρα σου, πικρή, και να στηθοκοπιέσαι, σύρε φωνή, ο Άδωνης χάθηκεν, ο καλός σου. Τον Άδωνη θρηνολογώ κι οι Έρωτες θρηνούνε. Στα όρη κείτετ᾽ ο καλός, στο πόδι λαβωμένος, πληγή στον άσπρο του μηρό από το άσπρο δόντι· κι ως ξεψυχάει, την Κύπριδα φαρμάκι την ποτίζει· στάζει το αίμα ολόμαυρο στη σάρκα τη χιονάτη, τα μάτια σβήνουν, φεύγουνε τα ρόδα των χειλιών του, σβήνει μαζί του το φιλί κι η Κύπριδα το χάνει. Τι κι αν νεκρός, η Κύπριδα το φίλημα το θέλει, μα δεν το νιώθει το φιλί ο Άδωνης που σβήνει. Τον Άδωνη θρηνολογώ κι οι Έρωτες θρηνούνε. Βαθιά πληγή έχει ο Άδωνης απάνω στο μερί του, βαθύτερη μες στην καρδιά η έρμη Αφροδίτη. Και τα καλά του τα σκυλιά ουρλιάζουν γύρωθέ του, κλαίνε οι Νύμφες των Βουνών· ξυπόλυτ᾽ η Κυθέρεια, με τα μαλλιά της ξέπλοκα πλανιέτ᾽ αλαλιασμένη, σέρνει το μαύρο πένθος της στα δάση, στα ρουμάνια, το αίμα της το ιερό τ᾽ αγκάθια το συνάζουν· στις λαγκαδιές γυροβολά, θρηνολογεί και σκούζει, τον άντρα τον Ασσύριο καλεί, το παλικάρι. Ολόμαυρο το αίμα του στάζει στον αφαλό του, βάφονται κατακόκκινα του Άδωνη τα στήθη, το στέρνο το χιονόλευκο κι εκείνο πορφυραίνει. «Αλί της της Κυθέρειας», οι Έρωτες θρηνούνε. Όσον εζούσε ο Άδωνης, όμορφ᾽ η Αφροδίτη, πέθαν᾽ εκείνος κι έδυσε το κάλλος της μαζί του. «Αλί της» λένε τα βουνά, «αλί του» λεν τα δέντρα, για το δικό της τον καημό και τα ποτάμια κλαίνε, δακρύζουν για τον Άδωνη στα όρη οι νερομάνες. Και τα λουλούδια άλικα βάφοντ᾽ από τον πόνο· μες στα φαράγγια η θεά σέρνει πικρό τραγούδι: «Αλί της της Κυθέρειας, ο Άδωνης εχάθη».

Από το βιβλίο: "Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας"

των Θ.Κ. Στεφανόπουλου, Στ. Τσιτσιρίδη, Λ. Αντζουλή, Γ. Κριτσέλη

 Πηγή: greek-language.gr

*Βίων ο Σμυρναίος(τέλη 2ου - αρχές 1ου αι. π.Χ.) - Βικιπαίδεια

*********************

Tισιανός: "Αφροδίτη και Άδωνις" (1554) . Το έργο παρουσιάζει  την Αφροδίτη να προσπαθεί  να αγκαλιάσει παράφορα τον Άδωνη και τον τελευταίο να αποφύγει τη θεά. 

3. Η Αφροδίτη και ο Άδωνις

Μια ταινία βασισμένη στο ομότιλο ποίημα του  Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

Venus and Adonis by William Shakespeare

Adonis lies in the lap of Venus. As she caresses his hair she sees two horses in the distance. As their passion inspires Venus to speak of the powerful nature of love the story returns to the earlier events of the day and Venus’ struggle to get the attentions and affections from the principled Adonis. After a harsh rejection Venus must decide whether she can go on without him. Based on the epic verse poem by William Shakespeare, Venus and Adonis laid the groundwork for the Bard’s famous later work, Romeo and Juliet.

Venus - Amelia Gardham
Adonis - Marcus McSorley
Director - Edward Lui
Cinematography - Edward Lui
Based on poem Venus & Adonis by William Shakespeare
Screenplay - Kieran Bourne
Editor - Kieran Bourne, Edward Lui
Makeup Artist - Sarah Waycott-Marr
Hair - Sarah Sandwell
Music - Dominic Mason
Boom Operator - Rupert Phillips
Dialogue Editor - Saxon Cave-Berry
W: edwardlui.co.uk

4. John Blow : "Venus and Adonis" (ΟΠΕΡΑ/1683 ) - Wikipedia

Marin Baroque with the San Francisco Renaissance Dancers. Daniel Canosa, Conductor Marla Volovna, Stage Director Jennifer Meller, Director & Choreographer, SF Renaissance Dancers Venus: Helene Zindarsian adonis: Nikolas Nackley Cupid: Rosemary Beecher Bryant

2014