Η καθεστωτική κριτική και οι παρέες

Lucien Lévy Dhurmer( 1865-1953): «Η Μέδουσα»

[...]Όταν μιλάω για καθεστωτικούς κριτικούς, έχω πλήρη συνείδηση της σημασίας του όρου. Δεν πρόκειται μόνο για τη διείσδυσή τους σε σχεδόν όλους τους θεσμούς που έχουν να κάνουν με το ελληνικό λογοτεχνικό βιβλίο, αλλά και με αυτόν καθεαυτό τον τύπο λογοτεχνίας που προωθούν. Το αρχείο των βραβείων του Διαβάζω επιβεβαιώνει την εντύπωση που έτσι κι αλλιώς μας αφήνει η κριτικογραφία τους χρόνια τώρα. Πέρα από τις καταφανείς περιπτώσεις προσωποληψίας- εύνοιας προς ορισμένους συγγραφείς και αρνητικής διάθεσης για άλλους, με κριτήρια που μεταμφιέζονται σε λογοτεχνικά- μπορούμε να δούμε την αποθέωση μιας λογοτεχνίας όπου κυριαρχούν ο μινιμαλισμός, ο μιζεραμπιλισμός, ο συγγραφικός αυτισμός, ο εστετισμός της κλεισούρας και της ναφθαλίνης, την επιβολή μιας αντίληψης αλλεργικής στον στοχασμό, φοβικής απέναντι στα μεγάλα θέματα, καχύποπτης απέναντι σε ό, τι θυμίζει πραγματικότητα και δεν εμπνέεται μόνον από την ίδια τη λογοτεχνία. Μια εφησυχασμένη κριτική, που αγαπάει μια εφησυχασμένη λογοτεχνία. Μια κριτική που ο προβληματισμός της εξαντλείται στην «απόλαυση» του κειμένου και η αγωνία της στην κατάκτηση ολοένα περισσότερων θεσμικών θέσεων. Αν αυτό δεν είναι καθεστωτισμός, τότε ας μας παρηγορήσει η σκέψη ότι η καθεστωτική νοοτροπία δεν μπορεί ποτέ να απλωθεί και στα πολιτισμικά φαινόμενα μιας κοινωνίας.[...]

Δημοσθένης Κούρτοβικ

"Εισαγωγή στην καθεστωτική κριτική", στο ΒΙΒΛΙΟΔΡΟΜΙΟ των ΝΕΩΝ (15/11/2008)

ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΜΑΣ

Γιατί εξανίσται ο "αντικαθεστωτικός" κύριος Κούρτοβικ
και βάλλει εναντίον των "καθεστωτικών" συναδέλφων του
κριτικών, που, ομολογουμένως, όποια πέτρα επιτροπής
κι αν σηκώσεις, από κάτω θα τους δεις;
Επρεπε να ανατρέξει στα αρχεία των βραβείων του "Διαβάζω",
για να αντιληφθεί το παρασκήνιο που πέφτει σε όλες αυτές τις
"Επιτροπές κρίσης" που απονέμουν τα διάφορα λογοτεχνικά
βραβεία;
Δε γνωρίζει πώς και από ποιους συγκροτούνται οι
επιτροπές αυτές ή τα "κριτήρια" με τα οποία συνήθως
αποφασίζονται να δοθούν τα βραβεία;
Δεν εχει αντιληφθεί ότι η λογοτεχνική παραγωγή στην Ελλάδα
είναι αποκλειστική υπόθεση μερικών δεκάδων ανθρώπων
που ασχολούνται εργολαβικά με το βιβλίο και συγκροτούν
πέντε-έξι παρέες φίλων , που ανταλλάσσουν "τιμής ένεκεν"
τα βιβλία τους, "φιλοξενούν" ή προβάλλουν ο ένας τον άλλο
μέσα από τις στήλες των περιοδικών τους , συνεστιάζονται
περιοδικώς, επικοινωνούν τηλεφωνικώς ή ηλεκτρονικώς,
ανεβάζοντας στα ουράνια αυτούς που γουστάρουν και
θάβοντας όσους δε γουστάρουν;
Είναι δυνατόν, κύριε Κούρτοβικ, να διαφωνούν οι άνθρωποι
αυτοί μεταξύ τους, να έχουν διαφορετικά γούστα, να αποκλίνουν
ως προς τα κριτήρια επιλογής και προβολής ενός συγγραφέα,
απόρριψης ενός άλλου ή περιφρονητικής αποσιώπησης
ενός τρίτου;
Επειδή , κύριε Κούρτοβικ , ζείτε στην Ελλάδα κι όχι στην Γερμανία,
όπου , εξ όσων γνωρίζω , σας εκτιμούν πολύ, πρέπει να
το πάρετε απόφαση ότι σ' αυτόν τον τόπο δεν πάει κανείς
γενικώς ή ειδικώς μπροστά , αν δεν ανήκει σε κάποια παρέα.
Εσείς, εάν δεν μπείτε σε μιαν από τις "καθεστωτικές" παρέες που
καθορίζουν τα λογοτεχνικά γούστα του κοινού των "σοβαρών"
βιβλιοφίλων, δεν έχετε καμία τύχη ούτε ως κριτικός ούτε ως λογοτέχνης.