Γράμμα σε αριστερούς: «Νοητική επιφύλαξη»
ΡΑΦΑΗΛ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ/EUROKINISSI
Η Αριστερά πρέπει να συμπορευτεί για να κερδίσει. Η πρόσφατη ιστορία σημαίνει ότι σήμερα μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αποτρέψει την αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας και να περιορίσει την καταστροφική της δύναμη στη Βουλή και, μαζί με άλλους αριστερούς, στον δρόμο. Για να περιορίσουμε και να ανατρέψουμε τη δεξιά καταιγίδα, χρειάζεται συνεργασία. Για να υπερασπιστούμε αυτά που κατακτήσαμε και να αποτρέψουμε τα χειρότερα.
Η «νοητική επιφύλαξη» ήταν μια αρχή της μεσαιωνικής καθολικής «καζουιστικής», ενός νομικού και ηθικού συστήματος που βάζει την ατομική συνείδηση πάνω από τους κανόνες. Χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα μετά τη Μεταρρύθμιση, όταν οι προτεστάντες καταδίωκαν τους καθολικούς.
Όταν οι εθνοφρουροί του Κρόμγουελ ρώτησαν έναν καθολικό ιερέα για την ιδιότητά του, αυτός απάντησε «όχι, δεν είμαι ιερέας» και πρόσθεσε, μέσα του, «του Απόλλωνα». Αργότερα, επισκοπική εγκύκλιος επέτρεπε σε καθολικούς να αρνηθούν την πίστη τους, για να σωθούν, λέγοντας μέσα τους ότι το κάνουν για τη δόξα της Εκκλησίας. Αυτή η ιστορική αναφορά οδήγησε στο γράμμα προς τους αριστερούς όλων των ιδεολογικών και πολιτικών παραλλαγών.
«Συντρόφισσες, σύντροφοι
Με τους περισσότερους αγωνιστήκαμε μαζί σε κάποια περίοδο της πολυτάραχης ιστορίας της χώρας. Σας σεβάστηκα και σας σέβομαι, γιατί με διαφορετικούς τρόπους είμαστε ενταγμένοι στον ίδιο αγώνα. Αλλά οι ηγεσίες, και οι δικές μου, πολλές φορές ξεχνούν τι μας ενώνει και τονίζουν αυτά που μας διχάζουν. Η εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, μαρξιστική ή μη, έχει μείνει προσκολλημένη σε μια απαρχαιωμένη αντίληψη της εξουσίας, παρά τους θεωρητικούς και πολιτικούς περιορισμούς της.
Επιλέγει να επαναλαμβάνει διαρκώς ανεφάρμοστες πεποιθήσεις. Αποφεύγει να δοκιμάσει τα επιχειρήματά της απέναντι σε όλους όσοι διαφωνούν. Αν ο κόσμος δεν ακολουθεί τις θεωρητικές συνταγές της, τόσο το χειρότερο για τον κόσμο. Μοιάζει η Αριστερά να μην ενδιαφέρεται για την εξουσία, αλλά για την αγνότητα των πεποιθήσεών της. Εντούτοις τι άλλο είναι η πολιτική;
Το ΚΚΕ, ίσως το πιο ορθόδοξο κομμουνιστικό κόμμα του κόσμου, είναι μια διαφορετική περίπτωση. Η κομμουνιστική ηγεσία πιστεύει ότι η έλευση του σοσιαλισμού, ως βελτιωμένη εκδοχή του υπαρκτού, είναι επιστημονικά ή μεταφυσικά εγγυημένη. Δεν ενδιαφέρεται επομένως για κανενός είδους προγραμματικές ή τοπικές συμμαχίες με μια Αριστερά που δεν συμμερίζεται τις βεβαιότητες ή τη νοσταλγία της.
Η κομμουνιστική αποστολή είναι να συνεχίσει να ξεμπροστιάζει και να καταγγέλλει τον ΣΥΡΙΖΑ σαν καπιταλιστικό ανδρείκελο. Κάνει τις διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις της μακριά από τις άλλες οργανώσεις, για να αποφευχθούν οι προσμείξεις, η ανταλλαγή απόψεων και η αλλοίωση της ορθοδοξίας. Φαίνεται να φοβάται την επιμόλυνση των μελών της από ιδέες ή αξίες.
Το ΚΚΕ αποτελεί ίσως την πιο συντηρητική, με μικρό σίγμα, αριστερή πολιτική δύναμη. Στην εξέγερση του 2008, μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, η ηγεσία του κατήγγειλε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι “χαϊδεύει τα αφτιά των κουκουλοφόρων”.
Στη διάρκεια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, άσκησε κριτική και καταψήφισε ακόμη και νομοσχέδια που βοηθούσαν τους εργαζόμενους οικονομικά ή βελτίωναν το κοινωνικό κράτος. Η ηγεσία κάλεσε σε αποχή στο δημοψήφισμα του 2015, αλλά πολλά μέλη και φίλοι ενώθηκαν στον χείμαρρο του “ΟΧΙ”. Στην προεκλογική εκστρατεία, επιτίθεται κυρίως στον ΣΥΡΙΖΑ. Ο κ. Κουτσούμπας δήλωσε ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η “χειρότερη της Μεταπολίτευσης”, κάτι που έγινε αγαπημένο τσιτάτο των καθεστωτικών ΜΜΕ.
Ομως, δεν θα υπάρξουν πάλι “Βαστίλες” και Χειμερινά Ανάκτορα. Η Αριστερά θα πάρει την εξουσία δημοκρατικά, δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Είναι δηλαδή το ΚΚΕ τόσο “ρεφορμιστικό” όσο ο ΣΥΡΙΖΑ και γι’ αυτό πρέπει να υπερβάλλει τόσο στις επιθέσεις του. Η στάση αυτή οδηγεί τον κόσμο στην “αριστερή μελαγχολία” και τις οργανώσεις στον “ναρκισσισμό των μικρών διαφορών”. Μεγαλύτερος εχθρός είναι ο πιο κοντινός σου και όχι ο κοινός αντίπαλος. Αλλά, όντας χώρια και απέναντι στις μάχες, χάνουμε μαζί τον πόλεμο.
Ακούγοντας ομιλίες των αντι-ΣΥΡΙΖΑ αριστερών, νοσταλγώ τις παλιές βεβαιότητες που τώρα εκφράζονται μόνο από ιερατεία: μία εργατική τάξη, ένα το κόμμα της, μία η παντοδύναμη θεωρία που εξηγεί και τις κοινωνικές διεργασίες και την ιστορική κίνηση. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν.
Η πολιτική ανάλυση, το όραμα και ο προγραμματισμός της Αριστεράς πρέπει να είναι γειωμένα στην κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα. Στις μεταφορντικές κοινωνίες, η πλειονότητα είναι μισθωτοί που πουλούν την εργασία τους. Έχει χαθεί η στερεή σύνθεση της εργατικής τάξης σε μεγάλα παραγωγικά κέντρα, σε εργοστάσια, εργοτάξια, αγροτικές μονάδες.
Αν -κατά τον Καστοριάδη- οι μόνοι ρόλοι που δημιούργησε ο καπιταλισμός είναι ο επιχειρηματίας που παίρνει ρίσκα και ο χρηματιστής, το συμβολικό επάγγελμα του νεοφιλελευθερισμού είναι ο “ντελιβεράς”. Η νεοφιλελεύθερη οικονομία των υπηρεσιών στηρίζεται σε δουλειές part time και εκ περιτροπής, στην ευελιξία και την κινητικότητα, στην ανεργία και την επισφάλεια, στην κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων και την εργοδοτική ασυδοσία.
Η παραγωγική διαδικασία του ύστερου καπιταλισμού με τις δικτυώσεις, τις οριζόντιες συνεργασίες δημιουργεί έναν εξατομικευμένο, αγχωμένο, φοβισμένο άνθρωπο. Οι πολίτες είναι εύπλαστοι και εύθραυστοι, επιθετικά εγωιστές και απελπισμένα μελαγχολικοί. Σαγηνεύονται και συγχρόνως φοβούνται. Είναι “ελεύθεροι” να επιλέγουν καταναλωτικά προϊόντα –αλλά δεν έχουν τα μέσα για να αγοράσουν– και συγχρόνως είναι υπάκουοι υπήκοοι.
Οι εργαζόμενοι δεν έχουν την ασφάλεια της ταξικής θέσης που τους έδινε έναν ιδεολογικό μπούσουλα. Η αγωνιστική ευφορία του 20ού αιώνα έχει αντικατασταθεί από την κυνική αδιαφορία. Μπορεί να “κατηγορεί” το ΚΚΕ τον ΣΥΡΙΖΑ ότι είναι σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Αλλά η αριστερή σοσιαλδημοκρατία δημιούργησε το δημόσιο σύστημα υγείας και παιδείας, τις κοινωνικές ασφαλίσεις και τα εργατικά δικαιώματα που υποστήριξε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Η υποχώρησή τους θα χτυπήσει τους κομμουνιστές όσο και όλους τους άλλους. Κρατάμε, λοιπόν, τις διαφορές μας, αλλά δουλεύουμε μαζί.
Το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25 έχουν αγωνιστές μέλη και φίλους με τους οποίους ήταν και είναι δυνατοί κοινοί αγώνες. Το ΜέΡΑ25 μπορεί να παίξει θετικό ρόλο στη Βουλή. Αλλά οι συνεχείς επιθέσεις του Βαρουφάκη στον Αλέξη Τσίπρα, η αχαριστία προς τον πρωθυπουργό που τον ανέδειξε, το αλαζονικό ύφος -“προτιμώ να κόψω το χέρι μου, παρά να συνεργαστώ”- και η πικρία που δημιουργεί η έλλειψη αναγνώρισης κάποιου που θεωρεί τον εαυτό του αστέρι ενώ πλησιάζει τη δύση του δεν συμβάλλουν στην τεράστια ευθύνη να αποτρέψουμε την επιστροφή και την αυτοδυναμία της καθεστωτικής Δεξιάς.
Ο Μητσοτάκης αποτελεί τον χειρότερο συνδυασμό νεοφιλελευθερισμού και νεοσυντηρητισμού. Δεν θα έλεγα ότι η ψήφος στο ΜέΡΑ25 είναι χαμένη. Αλλά το σχέδιο “Δήμητρα” -καλύτερα να το έλεγαν “Περσεφόνη”- έγινε κι αυτό βασικό όπλο εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ. Ο καταποντισμός του ΜέΡΑ25 ήταν απλά μια παράπλευρη απώλεια.
Μια αριστερή “νοητική επιφύλαξη” μπορεί να βοηθήσει σήμερα. Οι αριστεροί μπορούν να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ, λέγοντας μέσα τους ότι το κάνουν για να σώσουν όλη την Αριστερά και τη χώρα από την καταστροφή. Η Αριστερά πρέπει να συμπορευτεί, για να κερδίσει.
Η πρόσφατη ιστορία σημαίνει ότι σήμερα μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αποτρέψει την αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας και να περιορίσει την καταστροφική της δύναμη στη Βουλή και, μαζί με άλλους αριστερούς, στον δρόμο. Για να περιορίσουμε και να ανατρέψουμε τη δεξιά καταιγίδα, χρειάζεται συνεργασία. Για να υπερασπιστούμε αυτά που κατακτήσαμε και να αποτρέψουμε τα χειρότερα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σήμερα ο βιβλικός “κατέχων” που μπορεί να αποτρέψει τα χειρότερα. Δεν γίνονται “ρεφορμιστές” ή “σοσιαλδημοκράτες” οι αριστεροί αν ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ, όπως δεν γίνονταν προτεστάντες οι καθολικοί.
Σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, η σωτηρία προέχει της ιδεολογικής καθαρότητας».
* Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, πρόεδρος του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου