Βουνά ψηλά, βουνά ισκιερά, βουνά γυμνά, βουνά πρασινισμένα, μικρός αν είμαι, αισθήματα τρανά γεννάτε μέσα μου και ταιριασμένα!

Ernst Ludwig Kirchner , Βουνά και σπίτια στο χιόνι - 1924Κωστής Παλαμάς - 

 *************

 

 ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

 

Το τραγούδι των Βουνών

Βουνά ψηλά, βουνά ισκιερά, 

βουνά γυμνά, βουνά πρασινισμένα,
μικρός αν είμαι, αισθήματα τρανά 

γεννάτε μέσα μου και ταιριασμένα!

Μιας εποχής πανάρχαιης, μιας χρυσής, 

σβηστής, με τρώγ’ η ενθύμηση κ’ η ελπίδα

μου φαίνεται, βουνά, πως είστε εσείς 

η πρώτη και η μεγάλη μου πατρίδα.

Θαρρώ, σε τέτοια σκοτεινή εποχή, 

κρυμμένη σε καιρών αγνώστων βάθη,
κατέβη ονειρεμένη μου ψυχή 

και φώλιασε στα ύψη σας κ’εστάθη.

Κ’ εστάθη κ’ έζησε με τους αϊτούς,

με της γης τους πρωτόλουβους ανθρώπους,
με τους αγρίους και με τους δυνατούς, 

σ’ απάτητα λαγκάδια, σ’ άλλους τόπους.

Γι ’αυτό καημοί δέρνουν εμέ κρυφοί, 

και στα πλευρά σας και στα μονοπάτια,
σε καθεμιά σας ρίζα και κορφή 

καθώς υψώνω προς εσάς τα μάτια.

Κι αν είναι αλήθεια αυτό,και δεν πλανά

 κανένα μάγον όνειρον εμένα,-
βουνά ψηλά, βουνά ισκιερά, 

βουνά πρασινωπά, γαλάζια, μαυρισμένα,

Βουνά,παιδιά γιγάντικα της Γης, 

βουνά ανυπόταχτα, βουνά αιώνια,
που έχετε τη λαμπράδα της αυγής 

για χαμογέλιο, για στολή τα χιόνια,

που χύνετε θυμό σας φλογερό την αστραπή, 

το μαύρο νέφος θλίψη,
και μίλημά σας το γοργό νερό 

που με βοή κατρακυλά απ’τα ύψη,

που έχετε χίλιες γνώμες και καρδιές 

κι αγάπη και χαρά και περηφάνια,
σαν τους ίσκιους σας και τις ευωδιές, 

σαν τα πουλιά, ταγρίμια, τα βοτάνια,

που έχετε τη δική μας τη ζωή 

και τα δικά μας έχετε πρωτάτα,
και μοναχά σας λείπουν, κ’ είστε θεοί, 

τα γεράματαπάντα είστε με νιάτα!

Βουνά των ξένων τόπων σκοτεινά 

που γλυκοχαιρετίζεστε με τ΄άστρα,
κρυφτά στην καταχνιά παντοτινά, 

άσωστα, απάτητα, άπαρτα σαν κάστρα,

Βουνά της γης αυτής ελληνικά,

 διάφανα, καθαρά, πελεκημένα
από τεχνίτη χέρια γνωστικά 

σα μετρημένα αγάλματα ένα ένα,

που κρύβετε τα μάρμαρα λευκά 

και μοσχομυρισμένα τα λουλούδια,
και πιό γερά απ’τις πέτρες, πιό γλυκά

 κι απ’τους ανθούς τα κλέφτικα τραγούδια,

κι από τα χαύνα πλήθη εσείς μακριά,

σε χρόνια σκλαβωμένα, θαμπά, κρύα,
θρέψατε εσείς του Γένους τη Θεά, 

την αιθεροπλασμένη Ελευθερία!

Βουνά ψηλά, βουνά ισκιερά, 

βουνά με δύναμες γιομάτα και με κάλλη
ώ! δώστε μου απ’τη χάρη σας ξανά, 

και κάμετέ με όμοιον μ’εσάς και πάλι!

Καθώς η πρώτη ακτίνα του ουρανού 

φωτίζει εσάς πριν φωτιστούν οι κάμποι,
θέλω κ’ εγώ μες στο δικό μου νου 

το φως το αληθινό να πρωτολάμπη.

Από τα ύψη θέλω μαγικό τον κόσμο

 και οι ματιές μου ν’ αντικρίζουν,
του κόσμου τη βοή να μη γροικώ, 

και τ΄ανάξια πάθη να μη μ’ εγγίζουν.

Και θέλω οι στοχασμοί μου καθαροί να μένουν, 

σαν τα χιόνια στην κορφή σας,
και να θυμάται πάντα η θλιβερή ψυχή μου 

πως επλάστηκε αδερφή σας.

Γιατί κλειστή η ψυχή μου σε κορμί μισό, 

σκυφτό, σ’ έν’ άρρωστο κουφάρι,
κ’ έχασε την ακράτητην ορμή, 

την ορμή που είχε απ’το βοριά σας πάρει.

Και σαν αϊτός που του έκοψαν κακοί 

και οι άνθρωποι τα δυο πλατιά φτερά του
και σέρνεται και πέφτει εδώ κ’ εκεί

 και δείχνεται περίγελο άνω κάτου,

έτσι πολλές φορές κ’η ανθρωπινή ψυχή, 

κι αν ζη κι αν χάνεται εδώ πέρα
και άπραγη και δειλή και ταπεινή, 

είναι γιατί τον έχασε τον αέρα

τον πρώτο, γιατί ξέχασε κι αυτή 

από ποιο μέρος έφτασε, ποιο χέρι
την οδήγησε πρώτο, είναι γιατί 

πού θα ξαναγυρίσει δεν το ξέρει.

Ω! καν εσείς, βουνά ψηλά, βουνά 

που μια φορά τον ήλιο επρωτοείδα
κάμετ’ εσείς, να μη σας λησμονά 

ποτέ η ψυχή μου, ω πρώτη μου πατρίδα!

Και κάμετε η θωριά σας να γεννά 

αισθήματα μεγάλα, ταιριασμένα,
σ’ εμένα το μικρό, ψηλά βουνά, 

με γιούλια και με ρόδα πλουμισμένα.

Και κάμετε να ελπίζω πως θα ρθω, 

μόλις ξεφύγω από τη φυλακή μου
στα ύψη σας, να ξανανταμωθώ μ’ εσάς, 

πατρίδα αληθινή δική μου!

*Βουνό - Βικιπαίδεια

 

Κώστας Ουράνης - Ο Ταΰγετος 

«Κανένα βουνό απ’ όσα είδα στη ζωή μου – από το Μόν Μπλάν με τα αιώνια απάτητα χιόνια ίσαμε τις πιο άγριες ισπανικές «σιέρρες» δε μου έκανε ποτέ την εντύπωση που αισθάνθηκα, που δέχθηκα, κατάστηθα θα έπρεπε να πω, όταν από μια ψηλή καμπή του αμαξιτού δρόμου προς τη Σπάρτη αντίκρισα τον Ταΰγετο σ’ όλο του το επιβλητικό ύψος. Δε φανταζόμουν ποτέ ότι θα υπήρχε βουνό με τέτοιο χαρακτήρα, τέτοιαν ατομικότητα. Η εικόνα του ήταν άφθαστα μεγαλοπρεπής. Παρουσιάζεται στηριγμένος σε τεράστιες, συμπαγείς πλαγιές, παρόμοιες με στηρίγματα τειχών, χρώματος μοβ και μολυβένιου, και οι κορφές του, που έχουν σχήματα πυραμίδων, ξεκόβονται στο γαλανό ουρανό κατακάθαρα και σκληρά. Δεν υπάρχουν, όπως συμβαίνει μ’ άλλα ψηλά βουνά, μικρότερες βουνοσειρές να τον μισοκρύβουν και να εμποδίζουν ν’ αγκαλιάσει κανείς με μια ολόκληρο το ύψος του.

Από την κοιλάδα της Σπάρτης, όπου κάνει φιδίσιους ελιγμούς ο Ευρώτας, και που απλώνεται σε μια θάλασσα πρασινάδας, ο Ταΰγετος σηκώνεται ανεμπόδιστος, ίσιος, ώριμος και δυνατός με μια περήφανη ανάταση – ίσαμε το ύψος των χιονοσκεπασμένων κορυφών του. Καθώς εμφανίζεται έτσι, δε δίνει μόνο μια εντύπωση μεγαλείου, αλλά και μια βαθιά συγκίνηση. Δεν τον φαντάζεται κανείς άψυχο: παγερή αιωνιότητα ύλης. Καθώς υψώνεται θεόρατος και δυνατός, σκιάζοντας τη μεγάλη πεδιάδα, φαντάζει σα μια έμψυχη παρουσία, σα να είναι ο τιτανικός φρουρός της – και δίνει πραγματικά το μάθημα εκείνο της ενέργειας και της δύναμης, που ένιωσε ο Μωρίς Μπαρρές, όταν τον είδε και με το οποίο εξήγησε το πολεμικό θαύμα της αρχαίας Σπάρτης.

Αληθινά, αφού δει κανείς τον Ταΰγετο, εννοεί καλύτερα, εννοεί εντελώς, πως υπήρξε η φυλή αυτή περήφανη, η εξαίσια ανδρική, η λιτή, η αυστηρή και πολεμόχαρη, που έζησε στην κοιλάδα αυτή της Σπάρτης χωρίς να νιώσει ποτέ την ανάγκη να περιτειχίσει Ακροπόλεις για να καταφεύγει σ’ αυτές σε ώρες εχθρικών επιδρομών. Οι άνθρωποι που αντίκριζαν καθημερινά τον Τιτάνα αυτόν που λέγονταν Ταΰγετος, που ανέπνεαν τον αέρα που κατεβαίνει από τις κορυφές του, που αισθάνονταν όχι το βάρος του πάνω στην πεδιάδα τους, αλλά το αγέρωχο ύψος του, δεν ήταν δυνατό, στις εποχές εκείνες των πολέμων και των στενών πατρίδων, να μην αναπτυχθούν σε χαλύβδινους και περήφανους πολεμιστές και να μη θέσουν τη φυλή τους ανώτερη και από τον πολιτισμό των Αθηνών…

Άλλοτε, πριν δω ακόμα τον Ταΰγετο, θεωρούσα κι εγώ, μαζί με όλους τους άλλους, κατώτερη τη φυλή αυτή που χάθηκε από το πρόσωπο της γης χωρίς να αφήσει στους αιώνες τίποτα για να θυμίζει τη διάβασή της: ούτε ναό, ούτε ένα έργο τέχνης. Τώρα αισθάνομαι ότι οι Σπαρτιάτες «άφησαν» ως μνημείο τους τον Ταΰγετο γιατί, εμπνεόμενοι από την περήφανη παρουσία του, ύψωσαν σαν την ψυχή τους ίσαμε την ψηλότερη κορφή του κι έγιναν ένα μ’ αυτόν…»

(Απόσπασμα από το βιβλίο «Ελλάδα»)