Μια εξαιρετική ταινία του γαλλικού νεορεαλισμού

Το γαλλικό νεονουάρ στις δόξες του

Ζαν Ερμάν:  Αντίο, φίλε (Γαλλία, 1968, έγχρωμη, 115′)

 Παίζουν: Αλαίν Ντελόν, Τσαρλς Μπρόνσον, Όλγα Ζορζ Πικό, Μπριζίτ Φοσέ, Μπερνάρ Φρεσόν

 

Κριτική από τον Αλέξη Δερμεντζόγλου. Την έγραψε στο πλαίσιο της προβολής της ταινίας από την  κινηματογραφική λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3, το 2016

_____________________________________

Το γαλλικό νεονουάρ ως όχημα για τη μεταφορά ιδεολογικών θέσεων πέρα των αστυνομικών

 ΥΠΟΘΕΣΗ/ΑΝΑΛΥΣΗΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Δύο πρώην μισθοφόροι του πολέμου της Αλγερίας ενώνονται απρόθυμα για να πραγματοποιήσουν μια ληστεία κοσμημάτων.

«Επιστροφή από τον πόλεμο της Αλγερίας.  Συναντώνται τυχαία ένας γιατρός (Ντελόν) και ένας μισθοφόρος (Μπρόνσον). Αφού χωρίσουν, θα ξαναβρεθούν τυχαία, όταν ο πρώτος, εκπληρώνοντας μια υπόσχεση σ’ ένα φίλο σχετικά μ’ ένα χρηματοκιβώτιο, θα ακολουθηθεί από τον δεύτερο που επιθυμεί να το ληστέψει. Θα συνεργαστούν τελικά, αλλά θα βρεθούν προ απροόπτων, με τη δράση να εξελίσσεται κάποια Χριστούγεννα.
Πρόκειται για τυπικότατο δείγμα μείξης γαλλικού νεονουάρ και νεορομαντισμού στο σινεμά, όπως και Οι 3 τυχοδιώκτες (του Ανρικό), Η μεγάλη διάρρηξη (του Λελούς), Η τροτέζα και οι διαρρήκτες (του Σοτέ) και Ο Ταξιδιώτης της βροχής (του Κλεμάν). Ο Ερμάν καταλήγει στην αποθέωση του buddy-buddy movie και στη σημειολογία των «συγκινητικών» ευρημάτων. Όπως στον Ταξιδιώτη της βροχή, ο Τσαρλς Μπρόνσον πετάει καρύδια που δεν σπάζουν τζάμια, έτσι και στο Αντίο φίλε ο ίδιος τοποθετεί κέρματα σ’ ένα ποτήρι γεμάτο με νερό, χωρίς αυτό να ξεχειλίσει. Στο τέλος και τα δύο κόλπα παύουν να πετυχαίνουν, ενδεικτικό μιας ποιοτικής αλλαγής.
Κλειστοφοβικό φιλμ, που απλά δανείζεται κώδικες του Μελβίλ (η φιλία και ο λόγος), και που, αν διαθέτει κοινωνικοπολιτικές σημασίες (γυρίστηκε το 1968), σίγουρα αυτές δηλώνουν την αδυναμία κοινής σύμπλευσης και την αναβολή του «μαζί» σε ευθετότερους χρόνους (που δεν ήλθαν ποτέ).
Μεγάλη εμπορική επιτυχία, το Αντίο φίλε είναι ταινία συστατικών (ένταση – συγκίνηση, τρικ, τυχαίο, κλειστοφοβία). Αν το Ασανσέρ για δολοφόνους (με ένα παρόμοιο εύρημα εγκλεισμού) είναι ο ύμνος στη μη αναπαραστατική μορφή του σκότους, το Αντίο φίλε είναι το ρέκβιεμ της μη δυνατότητας ολοκλήρωσης. Η εκπληκτική μουσική του μετρ Φρανσουά Ντε Ρουμπέ, που προσφέρεται με λιτότητα, η πολύ καλή φωτογραφία του Ζαν- Ζακ Ταρμπέ και οι δύο δυναμικοί ρόλοι συνθέτουν μια από τις πιο ψυχαγωγικές ταινίες του ’60, απευθυνόμενη και στο μαζικό κοινό αλλά και στους «διανοούμενους». Να τονιστούν τα εισαγωγικά!»

ΕΝΤΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΟ «ΑΝΤΙΟ, ΦΙΛΕ»

1. Για το πολύπλοκο σενάριο με τις συνεχείς ανατροπές.
2. Για την εκπληκτική χημεία δύο μεγάλων ηθοποιών, κάτι που δεν περιμέναμε γιατί νομίζαμε ότι θα λειτουργούσαν ανταγωνιστικά.
3. Γιατί ο Μπρόνσον παίζει ένα φετιχιστικό παιχνίδι. Εδώ είναι τα κέρματα και στον Ταξιδιώτη της Βροχής (1970) είναι τα καρύδια.
4. Για τον επίσης εξαιρετικό συμπληρωματικό ρόλο του Γάλλου καρατερίστα Μπερνάρ Φρεσόν.
5. Γιατί ο αστυνομικός από ένα σημείο και μετά δεν ενδιαφέρεται τόσο για την καθαρά αστυνομική λύση, αλλά περισσότερο για το μυστήριο της σχέσης των δύο αντρών.
6. Γιατί ενώ είναι γυρισμένη κατά μεγάλο μέρος σε κλειστό χώρο, δε μας ενοχλεί καθόλου.
7. Γιατί δίπλα στις εξαιρετικές κατασκευαστικές αξίες ξεχωρίζει και η χαμηλών φωτισμών φωτογραφία του Ανρί Ντεκέ.
8. Για την εξαιρετική μουσική επένδυση του Φρανσουά Ντε Ρουμπέ, που αξιοποιείται μινιμαλιστικά ώστε να την επιθυμούμε συνεχώς.
9. Γιατί ενώ στο υπόγειο βλέπουμε τα ανδρικά κορμιά να πυρώνουν βαθμιαία, το γυναικείο σώμα παραγράφεται και καταγγέλλεται.
10. Γιατί είναι ακόμα μια ταινία που κάνει μια μικρή έστω αναφορά στο τραύμα της Αλγερίας.
11. Γιατί η ταινία, γυρισμένη στα 1968, καθορίζει τους όρους της πρώιμης και ανεκπλήρωτης ευφορίας του Γαλλικού Μάη. Ως εκ τούτου καταργείται η συντροφικότητα και έχουμε την επιδοκιμασία της αλλαγής ταυτότητας και της φυγής.