Η Ελλάδα στη μέγγενη του φανατισμού

Ο Φανατισμός που ως όρος προέρχεται εκ της λατινικής λέξης "fanum" (=ιερόν), σημαίνει την μετ' εγωισμού και εμπάθειας προσήλωση σε κάποιες αντιλήψεις, ανεξάρτητα απ' το αν αυτές είναι ορθές ή όχι. Πιθανότερη προέλευση του "fanum" η εκ της ελληνικής "φανός" (φαίνω=φωτίζω) και παραπέμπει σε ιερά τελετή ή μυσταγωγία συνοδευόμενη κατά κανόνα με πυρσούς.
Στην αρχαία Ρώμη, fanotici (=θρησκόληπτοι, θρησκομανείς, μανιώδεις) καλούνταν οι προσερχόμενοι στο βωμό της θεάς του πολέμου Μπελλόνα, οι οποίοι παρέμεναν εκεί και, καταλαμβανόμενοι από ένθεη μανία, προέβαιναν σε διάφορες φρικαλεότητες μπροστά στους διερχόμενους θεατές, διαπερνώντας τα μέλη του σώματός τους με ξίφη ή αποσπώντας τεμάχια των σαρκών τους προς τιμή της θεάς, χωρίς να λείπουν βέβαια και οι μεταξύ τους απατεώνες, παραλλαγές των οποίων συναντώνται σήμερα σε χώρες της νότιας Ασίας. Βαθμηδόν όμως η λέξη, αναφερόμενη σε θρησκευτικές στάσεις και πρακτικές, προσέλαβε τη σημασία τής προς ικανοποίηση κατά των αλλόπιστων ή αντιπάλων υπέρμετρης εκδικητικότητας, ο δε θρησκευτικός αυτός φανατισμός έγινε αιτία πολλών κακουργημάτων (ανθρωποθυσίες, όργια βίας κατά εθνικών θρησκευμάτων στους ιερούς χώρους αυτών, άπειροι αφορισμοί, καταδιώξεις αιρετικών, η ίδια η "Ιερά Εξέταση" ως και θρησκευτικοί πόλεμοι και επαναστάσεις).
Πολλές φορές όμως ο θρησκευτικός φανατισμός είχε ως αιτία την ικανοποίηση και εξυπηρέτηση ατομικών συμφερόντων και με επιτήδεια εκμετάλλευση της άγνοιας και αμάθειας του πλήθους υποκίνησε αυτό σε φρικτά εγκλήματα κατά των αντιπάλων. Πράξεις που σαφώς και αντιβαίνουν προς το πνεύμα και την ανοχή, τουλάχιστον, του Χριστιανισμού.
Εξίσου κατακριτέος είναι και ο πολιτικός φανατισμός καθώς και ο εθνικός φανατισμός ακριβώς επειδή αντιτίθενται στις βάσεις της ηθικής αποτελώντας αποκλειστικά διαστροφές του γνήσιου πατριωτικού συναισθήματος. Ο ελληνικός λαός στο διάβα της ιστορίας του έχει γνωρίσει αλλά και έχει υποστεί σχεδόν όλες τις μορφές του φανατισμού σε όλα τα πεδία δράσης του.

• Βασικό στοιχείο υποκίνησης και υλοποίησης του φανατισμού (ως ιδέας και στόχων) είναι η εκάστοτε εξ αυτού εκδηλούμενη προπαγάνδα.
• Από τη λέξη φανατισμός / φανατικός έχει υποστηριχτεί ότι προέκυψαν και οι διεθνείς όροι φαν και fan club (πιθανολογείται και καταγωγή των όρων αυτών από το fancy), σε πολύ διαφορετικό, βεβαίως, εννοιολογικό πλαίσιο και με πολύ διαφορετική έννοια.  

 

Λήμμα από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια