Δεκέμβρης του ΄44 ..

Ποίηση 1948

τούτη η εποχή
του εμφυλίου σπαραγμού
δεν είναι εποχή
για ποίηση
κι άλλα παρόμοια :
σαν πάει κάτι
να
γραφεί
είναι
ως αν
να γράφονταν
από την άλλη μεριά
αγγελτηρίων
θανάτου

γι' αυτό και
τα ποιήματά μου
είν' τόσο πικραμένα
(και πότε - άλλωστε - δεν ήσαν;)

Νίκος Εγγονόπουλος

Ποιος θυμάται τον Εμφύλιο; Ποιος θέλει να θυμάται τον Εμφύλιο; Πενήντα πέντε χρόνια μετά τη λήξη του, τα ερωτήματα αυτά μοιάζουν να περιφέρονται αμήχανα στις δυσώδεις χωματερές , όπου η ελληνική κοινωνία , μαζί με τα δηλητηριασμένα αποφάγια της , έχει πετάξει και τα «θλιβερά» κατάλοιπα του πρόσφατου παρελθόντος. Η νεοελληνική κοινωνία στρέφει την πλάτη της στη νεότερη ιστορία, κάνει επιλεκτικά άλματα προς τα πίσω και προσγειώνεται αυτάρεσκα στα σκάμματα του μυθοποιημένου αρχαιοελληνικού και του τουρκοκρατούμενου παρελθόντος της , ενώ τρέχει στις εκκλησιές ,για να ξορκίσει την απειλή της παγκοσμιοποίησης και να αναπέμψει ευχές για τη διατήρηση του μεταπολεμικού καταναλωτικού ονείρου.
Και όμως μισό αιώνα πριν Έλληνες στράφηκαν εναντίον Ελλήνων, σε έναν αγώνα μέχρις εσχάτων. Αδέρφια εναντίον αδελφών και γείτονες εναντίον γειτόνων επιδόθηκαν σε ένα αδυσώπητο «κυνήγι μαγισσών», με εκατόμβες θυμάτων κι από τις δύο μεριές. Χιλιάδες άνθρωποι σφαγιάστηκαν εν ψυχρώ ή εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες, εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι εγκατέλειψαν τα χωριά τους και είτε κατέκλυσαν, ανέστιοι και πένητες, τις πόλεις είτε ανέβηκαν στο βουνό και, μετά την ήττα, κατέφυγαν στις χώρες του αλήστου μνήμης «υπαρκτού σοσιαλισμού». Αμέτρητοι ήταν , τέλος, αυτοί που φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν στα ελληνικά ξερονήσια προς «ηθικήν αναμόρφωσιν», πληρώνοντας με τον πιο απάνθρωπο τρόπο την επιλογή τους .
Όλη η Ελλάδα ένα απέραντο σφαγείο, ένας κρανίου τόπος, όπου περιφέρονταν μόνο θηρία . Σε ποιους θα αποδοθούν οι τελικές ευθύνες της Ιστορίας για όλα αυτά τα τρομερά και ανομολόγητα; Στους δολοπλόκους και αδίστακτους εγγλέζους, όπως ισχυρίζονται πολλοί με περισσή ευκολία , στους ανεπαρκείς και μισαλλόδοξους αστούς πολιτικούς της περιόδου εκείνης ή στους αγράμματους και φανατικούς ηγέτες της Αριστεράς;
Όλοι , φυσικά , είχαν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί και αυτό το γνωρίζουν καλά όχι μόνο όσοι ασχολούνται με τη μελέτη της ταραγμένης εκείνης περιόδου αλλά και όσοι υπέστησαν τις συνέπειες των εγκληματικών λαθών τους. Κανένας λοιπόν από εκείνους που διαχειρίστηκαν τα κοινά δε μένει στο απυρόβλητο. Δεν το αφήνουν οι καταγεγραμμένες δημόσιες αμαρτίες του, αμαρτίες που δεν έχουν αφηρημένο χαρακτήρα, αλλά μεταφράζονται σε ποταμούς αίματος αθώων ανθρώπων, που εξοντώθηκαν «για ένα πουκάμισο αδειανό», από τη μια πλευρά , όπως τελικά αποδείχτηκε, ή για να εδραιωθεί το κράτος των δωσιλόγων και των ταγματασφαλιτών, από την άλλη.
Είναι στη φύση της νιότης να είναι αγνή και ιδεαλιστική, να αγωνίζεται με κάθε κόστος για έναν κόσμο καλύτερο, απαλλαγμένο από την εκμετάλλευση, τις κοινωνικές ανισότητες και την οικονομική εξαθλίωση. Βαρύτατος είναι ιδίως ο φόρος αίματος που πλήρωσαν οι νέοι άνθρωποι , οι οποίοι έζησαν τα ταραγμένα χρόνια του πολέμου και της μεταπολεμικής εποχής στον τόπο μας . Ξεκληρίστηκε μια ολόκληρη γενιά που πίστεψε στο όραμα της «δίκαιης κοινωνίας» και αγωνίστηκε με όλες της τις δυνάμεις για την υλοποίησή του. Εξοντώθηκε μελετημένα, εν ψυχρώ και ανελέητα από αντιπάλους που είχαν ως συνθήματα του δικού τους αγώνα την… «ελευθερία» και την «ανθρωπιά».