«Λοιπόν, Ηλία μου, I’ve got news for you: όχι, δεν είναι. Ούτε τυπικός, ούτε άτυπος. Δεν είναι αντισημιτισμός» η ματαίωση της εκδήλωσης της Ισραηλινής πρεσβείας στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης

 

Γιαλαντζί φιλελευθερισμός στο Books’ Journal

---

του Άκη Γαβριηλίδη

nomadicuniversality.com

Σε μια πολλοστή εφαρμογή του «νόμου του Μέφρυ»*, ο Ηλίας Κανέλλης, στο σημείωμά του με τίτλο Αντισημιτισμός στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, μέμφεται όσους ματαίωσαν την εκδήλωση «Μεταβαλλόμενα τοπία της εβραϊκής λογοτεχνίας» διότι «δεν ενδιαφέρθηκαν (…) ούτε για την προσωπικότητα που μιλούσε», αλλά την ίδια στιγμή ο ίδιος παραθέτει λάθος το μικρό όνομα της εν λόγω προσωπικότητας: γράφει «Οντέτ» αντί του ορθού ΟντέΝτ (Oded).

Πρόκειται προφανώς για προβολή: κατηγορεί άλλους ότι δεν έκαναν κάτι που εκείνοι ουδέποτε ισχυρίστηκαν ότι έκαναν, και έτσι αποκαλύπτει ότι ούτε ο ίδιος το έχει κάνει, και ότι το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να ξαναβγάλει στη γύρα χιλιοειπωμένα κλισέ του ακροκεντρώου ρεπερτορίου.

Τα κλισέ αυτά διαδέχονται το ένα το άλλο στο σημείωμά του κατά τρόπο απολύτως αξιωματικό, χωρίς καμία προσπάθεια αιτιολόγησης, αντιθέτως με μια σειρά από πολύ εμφανή λογικά άλματα και πραγματολογικές αυθαιρεσίες.

Ο ίδιος ο Κανέλλης, από τη στιγμή που αναφέρεται απευθείας στο κράτος του Ισραήλ, μας απαλλάσσει και από τον κόπο να εξηγήσουμε (το προφανές) ότι μία πρεσβεία είναι μέρος του αντίστοιχου κράτους. Λέει συγκεκριμένα:

Η εκδήλωση ήταν του κράτους του Ισραήλ (υπογραμμίζω εγώ), και η Ελλάδα ακόμα μια φορά αποδεικνύει ότι δεν είναι μια χώρα που μπορεί να προασπίσει τα βασικά δικαιώματα, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και το δικαίωμα στην ελευθερία της άποψης.

Έτσι, η πρόταση αυτή είναι ένα μεγαλοπρεπές non sequitur (Ση. Geront=ανακολουθία). Η εκδήλωση ήταν του κράτους του Ισραήλ. Πράγματι. Πολύ σωστά. Πώς όμως από αυτή την προκείμενη μπορεί να συναχθεί οποιοδήποτε συμπέρασμα –και μάλιστα με τη χρήση του πολύ ισχυρού ρήματος «αποδεικνύει»- ότι «η Ελλάδα» κάνει αυτό ή το άλλο;

Ο αρθρογράφος επικαλείται κατά τρόπο γενικόλογο «βασικά δικαιώματα», για τα οποία φαίνεται να έχει πλήρη άγνοια. Από καθαρά τυπική άποψη, από την άποψη του δικαίου, (περιλαμβανομένου προφανώς και του διεθνούς), λέει απλώς αρλούμπες. Καταρχάς: το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και το δικαίωμα στην ελευθερία της άποψης δεν ανήκουν σε κράτη. Είναι δικαιώματα τα οποία αφορούν τους πολίτες, και τους προστατεύουν απέναντι, ακριβώς, στην αυθαιρεσία των κρατών. Τα κράτη είναι εκείνα που οφείλουν να σέβονται αυτά τα δικαιώματα· δεν είναι υποκείμενα αυτών και δεν δικαιούνται να τα επικαλούνται. Δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα παίκτες και διαιτητές.

Ο πανάσχετος Ηλίας Κανέλλης, εάν δεν ήταν σίγουρος, θα μπορούσε επ’ αυτού να άνοιγε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου· εκεί θα μπορούσε να διαβάσει: «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία του συνέρχεσθαι». Τα κράτη, κατά μία έννοια, είναι βεβαίως πρόσωπα (διεθνούς) δημοσίου δικαίου, αλλά είναι φορείς δημόσιας εξουσίας. Κατά την άσκηση της εξουσίας αυτής, σύμφωνα με την παραδοσιακή διδασκαλία όλων των κλασικών εκφραστών του αστικού φιλελευθερισμού, υπόκεινται στην κρίση και, ενδεχομένως, την αμφισβήτηση των πολιτών. Στο πλαίσιο αυτής της κρίσης και της αμφισβήτησης, οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να διακόπτουν και να ματαιώνουν εκδηλώσεις. Ιδίως όταν πρόκειται για εκδηλώσεις οργανωμένες από ένα κράτος του οποίου ο ακροδεξιός πρωθυπουργός καταζητείται από το ΔΠΔ ως ύποπτος παραβιάσεων της διεθνούς νομιμότητας και αναγκάζεται να αλλάζει τα δρομολόγια των πτήσεών του σαν κοινός φυγόδικος.

Νομίζοντας τώρα ότι έχει «αποδείξει» γιατί «η Ελλάδα» δεν μπορεί να προασπίσει κ.λπ., ενώ στην πραγματικότητα έχει κάνει ακριβώς το αντίθετο, ο ΗΚ προχωρά σε νέο λογικό άλμα και ισχυρίζεται, εν πλήρη αυθαιρεσία και χωρίς κανένα επιχείρημα, ότι «Η διακοπή της εκδήλωσης στο όνομα της Παλαιστίνης είναι τυπικός αντισημιτισμός».

Λοιπόν, Ηλία μου, I’ve got news for you: όχι, δεν είναι. Ούτε τυπικός, ούτε άτυπος. Δεν είναι αντισημιτισμός.

Ο καθένας μπορεί να κάνει υποθέσεις για το τι είχε στο μυαλό του ο ένας ή ο άλλος από όσους συμμετείχαν στη διακοπή αυτή. Ωστόσο, ο παραδοσιακός νομικός και πολιτικός φιλελευθερισμός δεν ενδιαφέρεται για το φρόνημα, (αυτό θα ήταν δίκη προθέσεων), αλλά κυρίως για πράξεις. Η πράξη διακοπής μιας εκδήλωσης για πολιτικούς (και διεθνοδικαιικούς) λόγους, οι οποίοι εξηγούνται σαφώς και δημόσια, είναι πράξη πολιτικής αντίθεσης στην πρακτική ενός κράτους, και όχι πράξη απαξίωσης και προσβολής κάποιας πληθυσμιακής ομάδας.

Απόδειξη του ότι η διακοπή αυτή δεν ελαύνεται από αντισημιτισμό είναι και το εξής: τις ίδιες μέρες, στον ίδιο χώρο και στο πλαίσιο της ίδιας διοργάνωσης, είχε προγραμματιστεί μεταξύ άλλων παρουσίαση του βιβλίου της Ελένης Μπεζέ «Νέα ζωή» – Έλληνες Εβραίοι μετά τη Σοά. Ιστορία, μνήμη, ταυτότητα (1944-1955). Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε κανονικά και –πολύ ορθώς- κανείς δεν την διέκοψε. Δεν ήμουν φυσικά παρών, αλλά τουλάχιστον από το σχετικό βίντεο αυτό προκύπτει.

Το ενδιαφέρον λοιπόν του Books’ Journal για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού είναι υποκριτικό. Ο διευθυντής του δεν ενδιαφέρεται να χτυπήσει τον αντισημιτισμό, αλλά απλώς να τον χρησιμοποιήσει ως πρόσχημα για να προωθήσει τους δικούς του πολιτικούς σκοπούς. Οι σκοποί αυτοί έχουν σχέση με το εσωτερικό της ελληνικής πολιτικής σκηνής, και είναι ως προς την ουσία τους αντιδραστικοί. Ο Κανέλλης συνεχίζει να κάνει αντιπολίτευση στην αριστερά, (και, έτσι, στον προηγούμενο εαυτό του), ακόμη και όταν αυτή δεν είναι πλέον στην κυβέρνηση. Αυτό αποδεικνύεται από μία άλλη αξιωματική –και άχρηστη για την καθαυτό επιχειρηματολογία του- απόφανση: ότι «όλα αυτά (…) γίνεται [sic] από την Αριστερά».

Ωστόσο, η αριστερά, με το οριστικό άρθρο στον ενικό, δεν είναι κάποιο ενιαίο σώμα. Καθόσον μπορώ να κρίνω, στην πράξη οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι που είχαν την πρωτοβουλία για αυτή τη δράση πράγματι συνδέονται με την αριστερά (ή/ και την αναρχία). Αλλά τι σημαίνει αυτό; Το αν μια δράση είναι ορθή, ή έστω θεμιτή, κρίνεται άραγε από το ποιος την οργανώνει, ή από το περιεχόμενό της;

Ο Ηλίας Κανέλλης, και οι συν αυτώ, επικαλούνται τον φιλελευθερισμό. Η επίκληση αυτή, όπως πολλές φορές έχω επισημάνει στο παρελθόν, και εγώ και άλλοι, είναι ψευδεπίγραφη. Εάν κάποιος ενοχλείται επειδή τη δράση αυτή την οργάνωσε «η αριστερά», τότε ας φροντίσει να οργανώσει κάποια ανάλογη και η δεξιά, ή η αντι-αριστερά. Διότι η δράση αυτή είναι, ως προς την ουσία της, απολύτως σύμφωνη με το πνεύμα και τις αρχές του κλασικού αστικού φιλελευθερισμού και την επιδίωξη της παγκόσμιας ειρήνης.

• Ευχαριστώ τον Φίλιππο Βασιλόγιαννη για κάποιες συμβουλές ως προς το νομικό μέρος. 

 

*Το Muphry's Law είναι ένα απόφθεγμα σύμφωνα με το οποίο «Εάν σπεύσετε να ασκήσετε κριτική επάνω σε ένα λάθος που έκανε κάποιος, θα κάνετε κι εσείς οι ίδιοι κάποιο λάθος μέσα στην κριτική σας». Το όνομα του νόμου αυτού είναι ένας εκούσιος αναγραμματισμός του «Νόμου του Μέρφι».Non sequitur αποκαλούνται τα επιχειρήματα των οποίων οι προτάσεις δεν οδηγούν στο συμπέρασμα. Ένα επιχείρημα μπορεί να είναι non sequitur ανεξαρτήτως από το αν το συμπέρασμά του είναι αληθές ή ψευδές. Αυτό που το καθιστά ανακόλουθο (και κατά συνέπεια πλάνη) είναι η έλλειψη ακολουθίας μεταξύ προτάσεων και συμπεράσματος. Κάθε λογική πλάνη ουσιαστικά αποτελεί κάποιο είδος ανακολουθίας. Ο συγκεκριμένος όρος αποκτά ιδιαίτερη έννοια σε σχέση με νομικά ζητήματα και διαθέτει επίσημο νομικό προσδιορισμό.