«Η ιλαροτραγωδία ενός μεσογειακού λαού και η εξέλιξή του χωρίς αγώνες»
[Ανάλυση της ταινίας "Παλιοζωή, Παλιόκοσμε" (Ιταλία, 1961, ασπρόμαυρη, 118′) από τον Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου,
σε προβολή της από το ΚΕΜΕΣ στη Θεσσαλονίκη].
«Άλλη μια υποδειγματική ιταλική σάτιρα, με δραματουργικό πυρήνα, που ουσιαστικά κάνει αναδρομή στα 15 χρόνια της ιταλικής ιστορίας από το τέλος του πολέμου ως τα χρόνια της ανάπτυξης.
Βασικός σηματοδότης ο Σίλβιο (Αλμπέρτο Σόρντι), που για να μη συνεργαστεί με τους φασίστες, περνάει στην αντίσταση. Σε ένα σπίτι και σε μια αποθήκη θα παρασυρθεί από τον παθιασμένο έρωτά του με την Έλενα (Λέα Μασάρι), και θα περάσει υπέροχα. Κάποτε φεύγει, ο πόλεμος τελειώνει, η επιθυμία για την Έλενα είναι μεγάλη, και στο πανεπιστήμιο άτεγκτοι καθηγητές του κόβουν τη δυνατότητα να γίνει αρχιτέκτονας. Πιάνει δουλειά σε εφημερίδα και τα βιτριολικά του άρθρα τον στέλνουν στη φυλακή. Παράλληλα, παρατηρούμε διάφορες ιστορικές στιγμές της μεταπολεμικής Ιταλίας. Η σχέση του με την Έλενα έχει σκαμπανεβάσματα, αποκτούν παιδί, αποφασίζει να συμβιβαστεί, αλλά μέσα του σιγοκαίει η φλόγα του αντικομφορμιστή.
Ακόμα κι αν διαφωνήσει κανείς με το ανεκδοτολογικά ελλειπτικό τέλος της ταινίας, θα πρέπει να μείνει στα ρωμαλέα αυτόνομα κεφάλαια και όχι στις σεκάνς της ταινίας. Η ζωή στην αντίσταση, η ζωή στο σεξ, η ζωή στην απόδραση από το όνειρο, η ζωή στην ουτοπία, στη συντριβή, στην ενσωμάτωση. Όλη λοιπόν η ιστορία της Ιταλίας μέσα από το σώμα του Σίλβιο που έχει ως μαξιλάρι το κορμί της ωραίας Έλενα. Και ξαφνικά προς το τέλος ξεπροβάλλει ο Αντονιόνι και η Νύχτα. Η Ιταλία των τζουτζέδων, των λακέδων, των si, signiore. Και όμως η ηρωική μνήμη πάντα θα υπάρχει ως ένα άλμα στο κενό. Μεγάλα πλάνα, αυτόνομες σεκάνς (σεκάνς-μπλοκ), ελεύθερο μοντάζ, χαλαρή τοιχογραφική αφήγηση, το κορμί του παλιάτσου Σόρντι και το όμορφο, θεσπέσιο σώμα της Μασάρι.
Λοιπόν: ο Ρίζι γελάει πικρά με αυτή την ιλαροτραγωδία, δακρύζει από την παραμόρφωση της πατρίδας του και με μια καταπληκτική ασπρόμαυρη φωτογραφία του Λεονίντα Μπαρμπόνι, μας επιτρέπει να κολυμπήσουμε στα καθαρά νερά της ταινίας, που κρύβουν όμως ένα βόθρο. Δεν είναι δύσκολη η ζωή (Una vita difficile), είναι γελοία. Δεν είμαστε ήρωες, είμαστε κλόουν. Όμορφα παιδιά, η περιπέτεια της Ιστορίας τελείωσε, έφτασε η ώρα της υποταγής. Κάτω τα κεφάλια, λοιπόν (Giu la testa), ή μήπως ανάμεσα στα δόντια σιγοκαίει ένα μασούρι δυναμίτη;»
ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΟ «ΠΑΛΙΟΖΩΗ, ΠΑΛΙΟΚΟΣΜΕ»
Εξάλλου, 10 λόγοι για να μην χάσετε το Παλιοζωή, Παλιόκοσμε είναι:
1. Για τον έξοχο, πολυδιάστατο ρόλο του Αλμπέρτο Σόρντι.
2. Για τη διακριτική παρουσία της Λέα Μασάρι.
3. Για την εξαιρετική ασπρόμαυρη φωτογραφία του Λεονίντα Μπαρμπόνι, που με τα κοντράστ και τις φωτοσκιάσεις προσφέρει την ιστορία 20 χρόνων της μεταπολεμικής Ιταλίας.
4. Για το εκπληκτικό μεικτό ύφος από την ηθογραφία στην καρικατούρα, από τη σάτιρα στις στρεβλώσεις, από το οδοιπορικό στο μελόδραμα.
5. Για τον εξαιρετικό τρόπο που δένονται τα περιστατικά από τη ζωή του ήρωα, παράγωντας ψυχαγωγία, σκεπτικισμό, θλίψη.
6. Για τον εξαιρετικό τρόπο που απεικονίζονται οι διαδικασίες αλλοτρίωσης, ενσωμάτωσης, υποταγής.
7. Για το διπλό πρόσωπο του κεντρικού ήρωα, που παραπέμπει στο πρόσωπο της Ιταλίας και κάθε μεσογειακής χώρας. Καλοπερασάκιας, ερωτιάρης, κοπανατζής, ανεύθυνος, που μάχεται όμως για την αλήθεια, την αυτομόρφωση και την κατάργηση των στρεβλώσεων. Κλόουν και ήρωας ταυτόχρονα.
8. Για το ιδεολογικό και ταξικό αδιέξοδο που περισφίγγει τον ήρωα, που καταφεύγει σε αναρχικές λύσεις.
9. Γιατί η ταινία είναι μια οδύσσεια στην ιστορία της σύγχρονης Ιταλίας. Με όρους ελληνικής ταινίας, θα μπορούσε να ήταν ο “Θίασος” του Αγγελόπουλου ή το “Ρεμπέτικο” του Φέρρη.
10. Για το αμφιλεγόμενο τέλος, φαινομενικά μια φαρσική κατάληξη και ένα σχόλιο πάνω στην αδυναμία της κοινωνίας και του σινεμά να προσφέρουν λύσεις.
A Difficult Life
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου