Οι ανατρεπτικοί Πολωνοί καλλιτέχνες Themersons που πολέμησαν τον Ναζισμό και η θαυμαστή η ιστορία τους

«Europa»: Πρεμιέρα 80 χρόνια μετά την κατάσχεσή της από τους Ναζί!

To 1941, οι Ναζί κατέσχεσαν στο Παρίσι την εμπρηστική πολωνική πρωτοποριακή μικρού μήκους ταινία «Europa». Επί οκτώ δεκαετίες θεωρείτο ότι η ταινία είχε καταστραφεί έως ότου μια αιφνίδια ανακάλυψη στo German State Archive αποκάλυψε ότι οι μπομπίνες της ταινίας ήταν ακόμη άθικτες. Το «Europa» αποκαταστάθηκε και έκανε παγκόσμια πρεμιέρα πριν λίγες ημέρες στο πλαίσιο του London Film Festival 2021.

Δεν συνιστά έκπληξη το ότι οι Ναζί ήθελαν να καταστρέψουν το «Europa»· η ταινία ήταν μια ανατρεπτική, πολιτικά φορτισμένη κραυγή έκκλησης προς τους Ευρωπαίους να ενωθούν κατά της ανόδου του φασισμού και ναζισμού. Τη σκηνοθέτησαν οι Πολωνοί καλλιτέχνες Stefan και Franciszka Themerson· συναντήθηκαν στη Βαρσοβία το 1930 και ως ζευγάρι ξεκίνησαν ένα ταξίδι ως συγγραφείς, εικονογράφοι, εκδότες και δημιουργοί πρωτοποριακού κινηματογράφου. Το «Europa» ήταν η δεύτερη ταινία τους, την έκαναν το 1931 στην κρεβατοκάμαρά τους.

Η ταινία βασίζεται σε ένα φερώνυμο βιβλίο του 1929, των Πολωνών συγγραφέων Anatol Stern και Mieczysław Szczuka – και οι δύο ήταν σημαντικές φιγούρες του πολωνικού κονστρουκτιβισμού. Συνδυάζοντας ζωγραφική και φωτομοντάζ με ντανταϊστικά και σουπρεματιστικά μοτίβα, στο βιβλίο οι συγγραφείς παρενθέτουν εικονογράφηση, φωτογραφία και πειραματική τυπογραφία σε ποίηση και παρουσιάζουν την καταστροφική εικόνα των εργαζόμενων μαζών στην Ευρώπη που τις έχουν αφήσει να πεθάνουν στη φτώχεια. Ομοίως, το ζεύγος Themerson δεν χρησιμοποιεί διάλογο στην ταινία και βασίζεται σε κολάζ και φωτογράμματα για να μεταφράσει σε εικόνες τις λέξεις του βιβλίου, αιχμαλωτίζοντας τη φρίκη στην Πολωνία και στην Ευρώπη της οποίας ήταν μάρτυρες.

Οι Themerson πήγαν το 1938 στο Παρίσι, παίρνοντας μαζί τους ένα αντίγραφο του «Europa» το οποίο κατέθεσαν και στο Vitfer Film Laboratory και έφυγαν για να καταταγούν στον Πολωνικό Στρατό. Οι Ναζί κατέλαβαν το Vitfer Film Laboratory και οι Themerson στην υπόλοιπη ζωή τους πίστευαν ότι η ταινία είχε χαθεί για πάντα (προσπάθησαν να την ξανακάνουν με βάση κάποια πλάνα που είχαν επιβιώσει). Και οι δύο απεβίωσαν το 1988.

Avant-garde masterpiece lost for 80 years to get world ...

Φραντσίσκα Θέμερσον (1907-1988) - Βικιπαίδεια

Franciszka and Stefan Themerson - Monoskop

The Themersons and the Art of Translation Το μάτι και το αυτί είναι η τελευταία ταινία των Themersons. Στόχος εδώ είναι η μετάφραση του ήχου σε εικόνα. Η ταινία περιλαμβάνει τέσσερα μέρη βασισμένα σε τέσσερα τραγούδια του Πολωνού συνθέτη, Karol Szymanowski, στον κύκλο ποιημάτων του Julian Tuwim Słopiewnie. Κάθε ένα από τα τραγούδια οδηγεί σε διαφορετικά είδη εικόνων, από γεωμετρικές μορφές έως μοτίβα φύλλων και διευρυνόμενα και συσπαστικά κύματα.