«Αδέρφια, συμπολίτες, το σύνθημά μας “θάνατος στον φασισμό, λευτεριά στον λαό” έγινε πραγματικότητα. Η περίφημη πόλη μας, που επί τέσσερα χρόνια στέναζε κάτω από τη φασιστική μπότα, μα ποτέ δεν έπαψε να αντιστέκεται, είναι επιτέλους ελεύθερη ! Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα! Ζήτω η λευτεριά! Ζήτω η αδούλωτη Θεσσαλονίκη! Ζήτω οι απελευθερωτές του ΕΛΑΣ! Για την ευτυχισμένη και πολυπόθητη αυτή μέρα έχυσαν το αίμα τους και θυσιάστηκαν τα πιο ακριβά παλικάρια και κορίτσια της πόλης μας. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τους τολμηρούς και ανδρειωμένους που με τη ζωή τους μας έδειξαν τον δρόμο της λευτεριάς, αιώνια τιμή και δόξα στους ήρωές μας…» (Στέλιου Γεωργιάδη, Θεσσαλονίκη ανυπότακτη πόλη, 1995, σελ. 292).]
Έτσι αναγγέλλουν με το χωνί τους δύο ΕΠΟΝίτισες, σκαρφαλωμένες στη στέγη ενός σπιτιού στην Άνω Πόλη, το χαρμόσυνο γεγονός της απαλλαγής της πόλης από τον ναζιστικό ζυγό στους ξαγρυπνισμένους κατοίκους της μαρτυρικής αλλά ανυπότακτης Θεσσαλονίκης.
Τα μεγάλα γεγονότα της ιστορίας, έγραφε το 1843 ο Μαρξ, αποτελούν πρόκληση «για στοχασμό και συσπείρωση της σκεπτόμενης και βασανισμένης ανθρωπότητας», τονίζοντας παράλληλα ότι, «για να εργαστούμε θετικά για τη διαμόρφωση του καινούριου κόσμου, πρέπει να ρίξουμε άπλετο φως στον παλιό».
Σ’ αυτό φιλοδοξεί να συμβάλει και η σημερινή επετειακή εκδήλωση, αγαπητοί/ές συμπολίτες/σες και σεβαστοί/ές αγωνιστές/τριες της αντιφασιστικής και αντιδικτατορικής αντίστασης, που μας τιμάτε με την παρουσία σας.
Η εγγύτητα της Θεσσαλονίκης με τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, από όπου εισέβαλαν τα ναζιστικά στρατεύματα, είχε ως αποτέλεσμα την άμεση κατάληψη της πόλης στις 9 Απριλίου 1941, μόλις τρεις ημέρες μετά την έναρξη της επίθεσής τους κατά της Ελλάδας.
Την επόμενη μέρα η εφημερίδα Το Φως, λίγο πριν κλείσει, έγραφε: «Η
Θεσσαλονίκη υπό την προστασία των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων». Η επίσημη
παράδοση της πόλης έγινε στην οδό Μοναστηρίου από επιτροπή που αποτελούνταν από
το μητροπολίτη Γεννάδιο,
Ο Π. Βιζουκίδης υποδέχεται περιχαρής τα Γερμανικά στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη, στις 9 Απριλίου 1941.
Προσφωνώντας τον Γερμανό
στρατηγό ο δήμαρχος, Κωνσταντίνος Μερκουρίου, δήλωσε ότι παρέδιδε την πόλη «με τη βαθείαν πεποίθησιν
ότι η εν γένει ασφάλεια και η ησυχία αυτής θα είναι ηγγυημέναι και ο βίος των
πολιτών ομαλός και άνετος».
Λίγο διάστημα μετά, δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες από Αν. Μακεδονία και Θράκη, θύματα της βουλγαρικής Κατοχής κατέληξαν στη Θεσσαλονίκη.
Το 1942 στο δήμο Θεσσαλονίκης, με πληθυσμό 226.000 κατοίκους, τα θύματα από πείνα άγγιζαν τις 2.000, από ελονοσία και φυματίωση περίπου τα 1.500, ενώ ήταν πάνω από 1.000 οι νεκροί από τις εκτελέσεις, τα καταναγκαστικά έργα και τις δύσκολες συνθήκες.
Ωστόσο, ο βάρβαρος αφανισμός των περίπου 50.000 Εβραίων συμπολιτών μας, στο πλαίσιο του ναζιστικού σχεδίου της «τελικής λύσης», σημάδεψε και εξακολουθεί να στοιχειώνει τη φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης ως «μαρτυρικής πόλης». Η πολυπληθέστερη εβραϊκή κοινότητα του ελληνικού κράτους χάθηκε κατά το 96%, ένα ποσοστό από τα υψηλότερα των δυτικών κρατών.
Στη Θεσσαλονίκη όμως από πολύ νωρίς επικράτησε η ιδέα ο νικηφόρος αγώνας του ελληνικού στρατού στα αλβανικά βουνά να μεταφερθεί στην κατεχόμενη χώρα. Ο αγώνας έτσι θα άλλαζε μορφή, λαμβάνοντας τα χαρακτηριστικά της ένοπλης και πολιτικής αντίστασης.
Εκπρόσωποι του Μακεδονικού Γραφείου του Κ.Κ.Ε. ήρθαν σε επαφή με τους σημαντικότερους πολιτευτές, αξιωματικούς και επιστήμονες της πόλης και, παρά τις αντιρρήσεις του αστικού πολιτικού κόσμου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, συγκρότησαν στις 15 Μαΐου 1941 την εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση «Ελευθερία», που εξέδωσε και την ομώνυμη παράνομη εφημερίδα στην περιοχή των Αμπελοκήπων. Ήταν, αν όχι η πρώτη, μία από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Η οργάνωση έστρεψε τη δράση της σε μαζικούς χώρους (τόποι εργασίας, σύλλογοι, σωματεία, πανεπιστήμια, σχολεία), στη συγκρότηση ημιστρατιωτικών τμημάτων κατά συνοικία στις μεγάλες πόλεις και κατά επαρχία στην ύπαιθρο, και τέλος στη σύσταση ένοπλων τμημάτων σε κοντινούς ορεινούς όγκους. Ο πρώιμος αυτός αντιστασιακός αναβρασμός στη Θεσσαλονίκη συνέβαλε στην ανάπτυξη της δράσης πολιτικών οργανώσεων όπως η ΟΚΝΕ (οργάνωση νεολαίας του ΚΚΕ) και το Εργατικό ΕΑΜ, από το Μάιο ακόμη του 1941. Παράλληλα επιδόθηκε στην αντιμετώπιση επισιτιστικών και άλλων προβλημάτων των πλέον ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού (όπως φυλακισμένοι, αιχμάλωτοι, αποστρατευθέντες, πρόσφυγες).
«Η ιστορία γράφεται με ανυπακοή»,
ακούμε στις διαδηλώσεις και στο σύνθημα αυτό, που
έχει κατακτήσει διαχρονικά την ετυμηγορία της ιστορίας, συμπυκνώνονται και
ζωντανεύουν όλα τα «μαθήματα» για την απελευθέρωση-σωτηρία της Θεσσαλονίκης από
τις ανταρτικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ από τα νύχια των Ναζί και των δωσίλογων συνεργατών
τους, σαν σήμερα, πριν 77 χρόνια.
Γιατί «ξέσχισαν τον Δούρειο Ίππο της Καζέρτας», κατά την έκφραση του Μάρκου Βαφειάδη αλλά και τη συμφωνία της Λισαβώνας, που «το τίμημα της ήταν να παραχωρηθεί η Θεσσαλονίκη από τους Γερμανούς στους Άγγλους, ώστε να μπορέσουν να την καταλάβουν αμαχητί και μ’ αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα να περιέλθει στο δυτικό στρατόπεδο», σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του υπουργού πολεμικής βιομηχανίας του Χίτλερ Αλμπερτ Σπέερ στον Β. Μαθιόπουλο το 1976, μετά την εικοσαετή του καταδίκη από το Δικαστήριο της Νυρεμβέργης.Η Ελληνική Αντίσταση (1941-44) και οι Σύμμαχοι, 1994).
To τέλος της γερμανικής κατοχής στη
Μακεδονία είχε διαφανεί ήδη από το καλοκαίρι του 1944, όταν η Ομάδα Μεραρχιών
Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, υπό τον στρατηγό Ευριπίδη Μπακιρτζή, απελευθέρωνε τη μία
μετά την άλλη τις πόλεις της Δ. Μακεδονίας. Η απελευθέρωση της Αθήνας και του
Βελιγραδίου έκανε τους Σαλονικιούς να νιώθουν πως και τα δικά τους δεινά
έφταναν στο τέλος. Έτσι, παρά τις άνωθεν εντολές, η ιστορική απόφαση του Μάρκου
Βαφειάδη και του Ευριπίδη Μπακιρτζή να προελάσουν προς τη Θεσσαλονίκη
αποδείχτηκε σωτήρια για την πόλη, καθώς όχι μόνο γλύτωσαν τις υποδομές της
(λιμάνι, ηλεκτρικές εταιρίες, υδραγωγεία, αλευρόμυλους, κ.λπ.) από την
καταστροφή, αλλά και την διαφύλαξαν από το να υποστεί τα δικά της
«Δεκεμβριανά». Επιπλέον, τόσο οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ στο στρατιωτικό πεδίο όσο
και εκείνες του ΕΑΜ στο πολιτικό-κοινωνικό ανέλαβαν με επιτυχία το τιτάνιο έργο
της μετάβασης από τη σκλαβιά στην ελευθερία, τουλάχιστον έως την τραγική
συμφωνία της Βάρκιζας.
Επαναλαμβάνουμε, για μία ακόμη φορά, ότι είμαστε σταθερά προσηλωμένοι στην ειρήνη, τη φιλία και τη συνεργασία του Ελληνικού με τον Γερμανικό Λαό και όλους τους Λαούς. Η ειλικρινής, όμως, φιλία και συνεργασία των Λαών μπορεί να στηριχθεί μόνο στα στέρεα θεμέλια του αμοιβαίου σεβασμού, της Ιστορικής Αλήθειας και της Δικαιοσύνης! Ο αγώνας μας για Μνήμη, Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση, που συσπειρώνει και πολλούς δημοκράτες και συλλογικότητες από τη Γερμανία, είναι αγώνας για την προάσπιση και τη θωράκιση της Δημοκρατίας, το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι αποτελεί γέφυρα κοινής αντιφασιστικής πάλης του Ελληνικού και του Γερμανικού Λαού - σήμερα μάλιστα που, όπως θα έλεγε και ο Μπρεχτ, «η σκύλα που γέννησε το τέρας, βρίσκεται πάλι σε οργασμό», όπως δείχνουν οι πρόσφατες βίαιες επιθέσεις φασιστικών συμμοριών, που καμαρώνουν πως είναι «η σπορά των ηττημένων του 1945».
77 χρόνια μετά, η συντήρηση των εθνικών μύθων και ταμπού, η άρνηση να αντιμετωπίσει κανείς με ειλικρίνεια τη σκοτεινή πλευρά της δικής του ιστορίας, στο όνομα της «εθνικής συνοχής» και της «επούλωσης των πληγών», επιτείνουν τον ιστορικό αναλφαβητισμό ιδιαίτερα της νέας γενιάς, που, καθώς δίνει τη μάχη για το μέλλον, είναι υποχρεωμένη να πατάει στο έδαφος της ιστορικής αλήθειας για το παρελθόν, χωρίς τους παραμορφωτικούς φακούς του ιστορικού αναθεωρητισμού, που μετατρέπει τους θύτες σε θύματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου