Οι επιζώντες του Άουσβιτς: Πώς η ζωή νίκησε το σκοτάδι

8-10 λεπτά

---

Περισσότεροι από 1,1 εκατ. άνθρωποι βρήκαν φρικτό θάνατο μέσα στα στρατόπεδα εξόντωσης του Άουσβιτς. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βίωσαν τη ναζιστική θηριωδία μέσα στο Άουσβιτς, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, υπέφεραν, εξοντώθηκαν και κάποιοι άλλοι επιβίωσαν.

Οι φρικαλεότητες που γνώρισαν οι επιζώντες έγιναν για άλλους τροχοπέδη και για άλλους ευκαιρία για μία νέα ζωή. Αυτοί άφησαν πίσω όλο τον πόνο, τον θάνατο και τα σημάδια.

Με δύναμη ψυχής και θέλησης επέλεξαν να ζήσουν και να νικήσουν το σκοτάδι. Όπως έγραψε ο Έντι Τζέικου στο βιβλίο του “Ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στη γη”, που κυκλοφόρησε στις 7 Οκτωβρίου από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, αναφερόμενος στην όμορφη ζωή ενός επιζώντα του Άουσβιτς, «η ευτυχία είναι τελικά επιλογή μας».

Αφορά στην ιστορία ενός επιζώντα του Άουσβιτς ο οποίος μέσα από τα βιώματά του μας διδάσκει τη φιλοσοφία ζωής του, στηριζόμενη σε ηθικές αρχές και αξίες. Αυτή η φιλοσοφία τον έκανε να συνεχίζει να προσφέρει στην κοινωνία. Το πιο σημαντικό είναι ότι μας διδάσκει ότι η ζωή μπορεί να είναι όμορφη και είναι στο χέρι μας να την κάνουμε.

«Ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στη γη», του Έντι Τζέικου

Όπως αναφέρεται στον πρόλογο της Μαρίζας Ντεκάστρο, η ιστορία του Έντι Τζέικου «δεν είναι μια επανάληψη όσων έχουμε διαβάσει και έχουν γραφτεί από και για τα θύματα του Ολοκαυτώματος καθώς και για τους θύτες που εφάρμοσαν όσα εφάρμοσαν. Ο Τζέικου δεν τους μισεί.

Αυτό που διαφοροποιεί την αφήγησή του είναι ο ουμανισμός, η προσωπική πορεία του η οποία στηρίχθηκε σε ηθικές αρχές και αξίες, μια φιλοσοφία ζωής που του έδινε δύναμη. Όταν ο κανόνας στην κοινωνία των νεανικών του χρόνων ήταν, αφενός, να χάσει την ανθρώπινη υπόστασή του και τελικά να γίνει καπνός όπως εκατομμύρια συνάνθρωποί του, ο Τζέικου παρέμεινε άνθρωπος διατηρώντας την πίστη του σ’ αυτές».

Παράλληλα, προστίθεται, πως στην προσπάθειά του να επιβιώσει ο Έντι Τζέικου «αντέταξε στη βαρβαρότητα της βίας, την ελπίδα και την καλοσύνη. Κι εδώ βρίσκεται η διαφορά του δικού του λόγου απ’ όλες τις συγκλονιστικές μαρτυρίες επιζώντων! Διαβάζοντας τη μαρτυρία του εκεί στάθηκα. Και κατάλαβα γιατί ο Έντι Τζέικου, αυτός ο “συνηθισμένος” άνθρωπος, νιώθει πως είναι “Ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στη γη”: Δεν ξέχασε, δε μίσησε, πρόσφερε και εξακολουθεί να προσφέρει στην κοινωνία».

Ο ίδιος, στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του, έγραψε μεταξύ άλλων: «Έχω αντικρίσει τις χειρότερες πλευρές της ανθρωπότητας, τις φρικαλεότητες των στρατοπέδων συγκέντρωσης και τις προσπάθειες των ναζί να αφανίσουν τον λαό μου.

Τώρα όμως θεωρώ τον εαυτό μου τον πιο ευτυχισμένο άνθρωπο στη γη. Μέσα απ’ όσα βίωσα, έμαθα αυτό: η ζωή μπορεί να είναι όμορφη, αν την κάνεις όμορφη. Θα σας διηγηθώ την ιστορία μου – για μεγάλα διαστήματα θλιβερή και ζοφερή, αλλά με ευτυχή κατάληξη. Επειδή η ευτυχία είναι τελικά επιλογή μας».

Ποιος ήταν ο Έντι Τζέικου

Ο Έντι Τζέικου ή Αβραάμ Σάλομον Γιακούμποβιτς, όπως ήταν αρχικά το όνομά του, γεννήθηκε στη Λιψία το 1920 και πέθανε τον Οκτώβριο του 2021 σε ηλικία 101 ετών.

Στη διάρκεια του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου κρατήθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ και του Άουσβιτς.

Το 1945 κατάφερε να διαφύγει από την Πορεία Θανάτου των κρατουμένων του Άουσβιτς και εντέλει διασώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις. Το 1950 εγκαταστάθηκε στην Αυστραλία.

Υπήρξε παντρεμένος επί 74 χρόνια με την ελληνικής καταγωγής Φλορ, με την οποία απέκτησε δύο γιους, εγγόνια και δισέγγονα.

Με αφορμή την εξαιρετικά δημοφιλή ομιλία του στα Ted το 2019 (η οποία έχει ξεπεράσει τις 500.000 επισκέψεις στο YouTube), έγραψε τα απομνημονεύματά του με τίτλο “Ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στη Γη”.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2020, στα εκατοστά του γενέθλια, και γνωρίζει τεράστια επιτυχία διεθνώς.

«Το νόημα της ζωής», του Βίκτορ Φρανκλ

Χρόνια πριν από το βιβλίο του Έντι Τζέικου, είχε προηγηθεί “Το νόημα της ζωής” του Βίκτορ Φρανκλ, όπου ο συγγραφέας περιέγραφε τις εμπειρίες του στα στρατόπεδα αφανισμού και αναλύει την ψυχοθεραπευτική του μέθοδο της λογοθεραπείας.

Το βιβλίο αυτό, που είναι σταθμός στην ανθρωπότητα και ύμνος στον άνθρωπο, εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1946 και έχει πουλήσει μέχρι σήμερα πάνω από 12 εκατομμύρια αντίτυπα. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός.

Επίσης, έχει αναδειχθεί ένα από τα δέκα πιο σπουδαία βιβλία των καιρών μας.

Τον Σεπτέμβριο του 1942, ο Φρανκλ και η οικογένειά του συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν.

Ο Φρανκλ πέρασε τα επόμενα τρία χρόνια σε τέσσερα διαφορετικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, απογυμνωμένος από καθετί που τον συνέδεε με τη ζωή, μέχρι την ημέρα της απελευθέρωσής του.

Είναι εκπληκτικό όμως το πώς γαντζώθηκε στη ζωή, και στην κατάφαση στη ζωή, και είναι συγκλονιστικά απλοί οι λόγοι για τους οποίους επιχείρησε, λυσσασμένα και λογικά μαζί, να μείνει ζωντανός.

Ο έρως και η γνώση συνθέτουν το νόημα της ζωής για τον Φρανκλ, και το προσωπικό του αυτό νόημα γίνεται ο πανίσχυρος κινητήρας που τον κρατάει στη ζωή.

Και η αναζήτηση αυτού του νοήματος στη ζωή όλων μας είναι, εντέλει, η κινητήρια δύναμη των πάντων. Πρόκειται για ένα βιβλίο-σταθμό στην ανθρωπότητα, ένα βιβλίο-ύμνο στον άνθρωπο.

Τον Ιανουάριο του 2006, την εξηκοστή πρώτη επέτειο της απελευθέρωσης από το στρατόπεδο θανάτου Άουσβιτς, όπου ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι πέθαναν, έθνη από όλο τον κόσμο παρακολούθησαν την πρώτη Διεθνή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος.

Μερικούς μήνες μετά, θα μπορούσαν κάλλιστα να εορτάσουν την επέτειο ενός από τα πιο ακατάλυτα κείμενα για εκείνη τη φρικτή εποχή. Και αυτό είναι “Το νόημα της ζωής” του Βίκτορ Φρανκλ που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός.

Ποιος ήταν ο Βίκτορ Φρακλ

Ο Βίκτορ Ε. Φρανκλ (1905-1997), ένας από τους σημαντικότερους διανοητές του 20ού αιώνα, ήταν καθηγητής Νευρολογίας και Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και, για 25 χρόνια, διευθυντής της Νευρολογικής Πολυκλινικής της.

Είναι ο ιδρυτής της λεγόμενης «Τρίτης Σχολής Ψυχοθεραπείας της Βιέννης». Μετά την απελευθέρωσή του από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, και για σαράντα χρόνια, έκανε αμέτρητα ταξίδια σε κάθε γωνιά του κόσμου, δίνοντας πάμπολλες διαλέξεις στην Ευρώπη, την Αμερική, την Αυστραλία, την Ασία και την Αφρική.

Ήταν Καθηγητής στο Χάρβαρντ, στο Στάνφορντ, και στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπεργκ, καθώς και Διακεκριμένος Καθηγητής Λογοθεραπείας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ηνωμένων Πολιτειών του Σαν Ντιέγκο. Είκοσι εννέα πανεπιστήμια του απένειμαν τιμητικούς τίτλους, ενώ η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση τον τίμησε με το βραβείο Oskar Pfister.

Το σύνολο του συγγραφικού έργου του Βίκτορ Ε. Φρανκλ έχει μεταφραστεί σε 38 γλώσσες, το δε βιβλίο του “Το νόημα της ζωής” έχει πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα και συμπεριλαμβάνεται στα δέκα βιβλία που έχουν ασκήσει τη μεγαλύτερη επιρροή στις ΗΠΑ.

Τα θύματα του Άουσβιτς

Στην επίσημη ιστοσελίδα του Μουσείου του Στρατοπέδου καταγράφονται το πλήθος και οι κατηγορίες των καταγεγραμμένων θυμάτων του στρατοπέδου.

Συνολικά εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς περισσότεροι από 1,3 εκατ. άνθρωποι, από τους οποίους τουλάχιστον 1,1 εκατ. εξοντώθηκαν.

Περίπου 900.000 πέθαναν μετά την επιλογή που έγινε άμεσα κατά την άφιξή τους. Άλλοι 200.000 άνθρωποι πέθαναν από ασθένειες, υποσιτισμό, βαρύτατη κακοποίηση, συνέπειες ιατρικών πειραμάτων ή δολοφονήθηκαν.

Οι συνηθέστεροι τρόποι εκτέλεσης ήταν οι θάλαμοι αερίων, πυρά πυροβόλου όπλου, θανατηφόρα ένεση, απαγχονισμός, θάνατος από ασιτία.

Υπολογίζεται ότι περίπου 55.000 Έλληνες Εβραίοι εκτοπίστηκαν με προορισμό αυτό το στρατόπεδο.

Μετά τον πόλεμο

Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις για παραγωγή συνθετικού ελαστικού (Buna-Werke) έγιναν ιδιοκτησία του πολωνικού κράτους και αποτέλεσαν την αρχή της χημικής βιομηχανίας της περιοχής. Τα κοντινά στρατόπεδα συγκεντρώσεως εγκαταλείφθηκαν, μέχρι που η πολωνική κυβέρνηση αποφάσισε να ανοικοδομήσει το Άουσβιτς Ι και να το μετατρέψει σε μουσείο.

Επίσης και το Άουσβιτς ΙΙ, με τους ανατιναγμένους θαλάμους αερίων, υπάρχει μέχρι και σήμερα. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς ανήκει σήμερα στις Τοποθεσίες Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Από το 1988 πραγματοποιείται κάθε χρόνο στη μνήμη του Ολοκαυτώματος η «Πορεία των ζωντανών».

Το 1996 καθιερώθηκε στη Γερμανία επίσημα η 27η Ιανουαρίου, ημέρα απελευθέρωσης του Άουσβιτς, ως Ημέρα Μνήμης των Εβραίων θυμάτων του εθνικοσοσιαλισμού.