ΤΟ ΑΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Συλλέκτρια κρόκου , Ακρωτήρι Θήρας, 15ος αιώνα π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

 Αρχαία ελληνικά αρώματα: Η ιστορία και η χρήση τους στον χρόνο

Πώς χρησιμοποιούσαν το άρωμα στην αρχαία Ελλάδα και από τι ήταν φτιαγμένο;

Ο ιβίσκος και οι ευεργετικές του ιδιότητες

5-6 λεπτά

---

Κείμενο: Σοφία Τριάντου

elculture.gr 

 

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούσαν άρωμα, με διάφορους τρόπους. Ασκούσαν μια μορφή αρωματοθεραπείας, στην οποία ορισμένα αρώματα χρησιμοποιήθηκαν για τη βελτίωση της υγείας, της ζωτικότητας και των ψυχικών διαθέσεων.

Τα αρώματα χρησιμοποιήθηκαν σχεδόν σε όλες τις παραδοσιακές τελετουργίες και τελετές, από τη γέννηση, τον γάμο έως και τον θάνατο. Πίστευαν ότι το τύλιγμα των σωμάτων σε αρωματικά σάβανα θα εξασφάλιζε την ευτυχία τους στη μετά θάνατον ζωή. Ενώ για τον γάμο, πίστευαν πως ήταν καλός οιωνός.

Το άρωμα ήταν επίσης προϋπόθεση καλής φιλοξενίας για τους Έλληνες, όταν οι επισκέπτες έφταναν σε ένα σπίτι, οι βοηθητικοί άνθρωποι του σπιτιού έλουζαν τα πόδια τους με αρωματικά έλαια. Επίσης οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τα αρώματα στα λουτρά μπάνιου, με μεγάλη ευλάβεια μιας και πίστευαν στη σημαντικότητά τους.

Σημαντικός ήταν ο ρόλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου για την εξέλιξη των αρωμάτων στην  Ελλάδα. Ήταν η αιτία να αποκτήσει η Ελλάδα πρόσβαση στις μυρωδιές της Ινδίας και της Άπω Ανατολής, όπως στο σανταλόξυλο, μοσχοκάρυδο, βενζόη, χάρη στις κατακτήσεις του, που αυτές οδήγησαν σε μια πραγματική «αρωματική επανάσταση».

Σπουδαία και η προσφορά του Θεόφραστου στο κόσμο των αρωμάτων. Ο Έλληνας φιλόσοφος έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο Concerning Odors που εμβαθύνει πολύ στη χρήση του αρώματος στην αρχαία Ελλάδα. Στο βιβλίο του συζητά πώς αναμειγνύονται τα αρώματα με το κρασί, πώς χρησιμοποιούνται σε μορφή αλοιφής και ποια είναι η χρήση τους στο σπίτι.

Ο Θεόφραστος επίσης ξεχωρίζει τα αρώματα σε καλά και κακά. Επισημαίνει επίσης ότι τα πιο «ελαφριά» αρώματα, φτιαγμένα από κρίνα, ταιριάζουν καλύτερα στους άνδρες, ενώ τα καλύτερα για τις γυναίκες είναι η γλυκιά μαντζουράνα, το μύρο και το καρύδι.

Photo: ©Arno Senoner, Unsplash

Πώς ήταν φτιαγμένο το άρωμα;

Η παλαιότερη αρωματοποιία ανακαλύφθηκε στο νησί της Κύπρου το 2007. Από τον 13ο αιώνα στην Κύπρο, «η γη που μυρίζει ωραία», στις Μυκήνες, στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη, ο Μυκηναϊκός πολιτισμός παράγει μια ολόκληρη σειρά αρωματικών προϊόντων, από τοπικά φυτά όπως θυμάρι, παπαρούνα, μάραθο, τριαντάφυλλο ή ίριδα.

Οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να απολαμβάνουν τον πειραματισμό με την παρασκευή αρωμάτων συνδυάζοντας πολλές διαφορετικές εκχυλίσεις και με πολλές διαφορετικές τεχνικές στη δημιουργία αρωμάτων.

Συχνά έβραζαν πέταλα λουλουδιών σε ένα λάδι ως «βάση», όπως π.χ φρέσκο ελαιόλαδο. Συνήθως χρησιμοποιούσαν τοπικά λουλούδια και βότανα, όπως μαντζουράνα, μαϊντανό, ίριδες, βιολέτες, κρίνα  και μπαχαρικά όπως το κύμινο και το φασκόμηλο. Επίσης τους άρεσε να εισάγουν μπαχαρικά, όπως: πιπέρι, κανέλα, κασσία και τζίντζερ από γειτονικές ανατολικές χώρες.

Photo by Birmingham Museums Trust

Μπουκάλια αρώματος και αγγεία

Πιστεύεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που δημιούργησαν υγρό άρωμα. Επειδή χρειάζονταν κάπου να αποθηκεύσουν αυτά τα πολύτιμα έλαια που έφτιαχναν , οι καλλιτέχνες άρχισαν να φτιάχνουν αρωματικά δοχεία και μπουκάλια ειδικά για την αποθήκευση αρωμάτων.

Αυτά τα μπουκάλια ήταν όμορφα και συχνά είχαν σχήματα, όπως ζώα και πουλιά. Μια νέα εποχή γεννιέται. Οι γυναίκες, άρχισαν να μαζεύουν και να κρατούν τα μπουκάλια, τα οποία βραβεύτηκαν για τη μοναδική τους τέχνη. Οι καλλιτέχνες μάλιστα άρχισαν να μαρκάρουν τα μπουκάλια τους για να τα κάνουν πιο επιθυμητά και συλλεκτικά.

Η τερακότα, το αλάβαστρο και το μέταλλο ήταν τα πιο κοινά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τα αρωματικά αγγεία στην Ελλάδα. Εκτός από τα μικρά σκεύη, τα περισσότερα σπίτια στην αρχαία Ελλάδα είχαν το «εξάλειπτρον», το οποίο ήταν ένα μεγαλύτερο σκεύος που χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων αρωμάτων. Συνήθως χρησιμοποιήθηκε για τον καθαρισμό των ποδιών των επισκεπτών, αλλά είχε επίσης και θρησκευτική σημασία.

Σήμερα πολλά από τα παραπάνω αγγεία για τη διατήρηση και φύλαξη των αρωμάτων εκτίθενται σε πολλά μουσεία ενώ η αρωματοθεραπεία και η χρήση αρωματικών λαδιών επηρεάζει πολλούς πολιτισμούς σήμερα, με μικρότερη πρωταγωνίστρια την Ελλάδα. Η Ελλάδα έχει αγαπήσει και προτιμήσει κυρίως τα βιομηχανικά αρώματα και σε πολύ μικρότερο βαθμό τη χρήση της αυθεντικής αρωματοθεραπείας.

Cover photo: ©Photo by Flo Meixner, Unsplash

***************

Άρωμα αρχαίας Ελλάδας στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Δύο νέα αρώματα για την Αφροδίτη |