Ρεζίλι διεθνώς για την απόσπαση των Αρχαίων της Βενιζέλου
Προχτές ήταν μια μαύρη μέρα για τον Πολιτισμό στην Ελλάδα.
Δεν το λέμε, δυστυχώς, μόνο εμείς. Το αναγνώρισε η διεθνής επιστημονική κοινότητα.
Η κορυφαία διακεκριμένη Αμερικανίδα καθηγήτρια Βυζαντινολογίας στο πανεπιστήμιο UCLA στην Καλιφόρνια, Sharon Gerstel, η οποία έχοντας διδάξει στην Ελλάδα και έχοντας ίδια πείρα από αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας, σε ανάρτησή της στα κοινωνικά δίκτυα την επομένη της θλιβερής απόφασης, αποκαλεί τη μέρα εκείνη μια μαύρη μέρα για τον Πολιτισμό, αναφωνώντας στο κλείσιμο του σημειώματός της στα ελληνικά: «Ντροπή!»
Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, για να ληφθεί η συγκεκριμένη απόφαση του τεμαχισμού, της απόσπασης και της μεταφοράς αλλού ενός σπάνιου μνημείου του Πολιτισμού που διατηρήθηκε από τον 3ο – 4ο αιώνα στη θέση του για να του επιφυλαχθεί αυτή η τύχη στον 21ο αιώνα μ.Χ, χρειάστηκε να αντικαταστήσει όλα τα μέλη του ΚΑΣ που σε προηγούμενη αντίστοιχη συνεδρίαση, τον περασμένο Δεκέμβριο, είχαν διαφωνήσει ανοικτά με την ολέθρια απόφαση.
Η απόσπαση των αρχαιοτήτων θέτει σε κίνδυνο την αυθεντικότητα και την ακεραιότητα των ευρημάτων, εκθέτοντας τη χώρα διεθνώς, σε μια εποχή μάλιστα που κατηγορούμε τους Τούρκους για την καταστροφή του εμβληματικού Βυζαντινού ναού της Αγίας Σοφίας.
Επιπλέον αυτών, η απόφαση της απόσπασης γίνεται αιτία για σοβαρή καθυστέρηση των έργων του Μετρό, τα οποία εδώ και ένα χρόνο είναι σταματημένα, προκειμένου να εγκριθεί ο νέος σχεδιασμός, να γίνουν από την αρχή οι νέες μελέτες και να αποκαθηλωθούν τα έργα που είχαν εκτελεστεί ήδη στον σταθμό, κατά την κατασκευή του τα τελευταία χρόνια με τη μέθοδο που επέτρεπε στα αρχαία να παραμείνουν αμετακίνητα στη θέση τους.
Σήμερα το έργο βρίσκεται στον αέρα, ως αποτέλεσμα της απόφασης που έλαβε πέρσι ο πρωθυπουργός, ως μη όφειλε και χωρίς καμία τεχνική τεκμηρίωση, να αλλάξει το σχεδιασμό ενός μεγάλου τεχνικού έργου, λίγο πριν την παράδοση ολόκληρης της γραμμής, προκειμένου να αποσπαστούν τα αρχαία της Βενιζέλου. Αφού αν δεν άλλαζε πέρσι ο σχεδιασμός του έργου, οι 12 από τους 13 σταθμούς θα παραδίνονταν σε λειτουργία, στο τέλος του 2020.
Να σημειωθεί ακόμη ότι ένας επιπλέον λόγος καθυστέρησης, πέραν του ράβε ξήλωνε λίγο πριν το έργο ολοκληρωθεί, είναι ότι η μέθοδος κατασκευής του σταθμού με απόσπαση των αρχαιοτήτων δεν επιτρέπει τη διέλευση των τρένων μέσα από το σταθμό Βενιζέλου κατά τη διάρκεια της κατασκευής του. Γι’ αυτό και οι υπόλοιποι 12 σταθμοί του έργου, ολοκληρωμένοι στο μεγαλύτερο μέρος τους, υποχρεούνται να περιμένουν την ολοκλήρωση και του 13ου σταθμού, της Βενιζέλου, προκειμένου να παραδοθούν και να λειτουργήσουν.
Με τεράστιο κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος για την πόλη, η οποία θα παραμείνει όμηρος των παλιών λεωφορείων του ΟΑΣΘ για πολλά χρόνια ακόμη.
Τέλος, η σοβαρή καθυστέρηση στη λειτουργία του έργου αφήνει κερδισμένο μόνο τον εργολάβο και επιβαρύνει με εκατομμύρια Ευρώ τα δημόσια ταμεία. Γιατί αυτή η καθυστέρηση προκαλεί διεκδικήσεις αποζημιώσεων εκατομμυρίων Ευρώ, εξ αιτίας της καθυστέρησης του έργου σε σχέση με το εργολαβικό συμβόλαιο και τον αρχικό σχεδιασμό, που προέβλεπε παράδοση των 12 σταθμών το 2020.
Αξίζει ακόμη να υπενθυμιστεί ότι το ίδιο όργανο, το ΚΑΣ, με άλλη σύνθεση, τον Ιανουάριο του 2017 υποδέχονταν θριαμβικά τη μελέτη κατασκευής του σταθμού με τα αρχαία αμετακίνητα, την οποία και ενέκρινε τότε μετ’ επαίνων.
Μιλώντας για τα αρχαιολογικά ευρήματα
στη Βενιζέλου πρέπει να σημειωθεί ότι δεν αποτελούνται από ένα
συγκεκριμένο μνημείο, όπως ένα άγαλμα ή μια αψίδα, αλλά συγκροτούν ένα
ολόκληρο αυθεντικό, ακέραιο και σε άριστη κατάσταση ευρισκόμενο
πολεοδομικό συγκρότημα, έκτασης σχεδόν 2 στρεμμάτων, της πρωτοβυζαντινής
εποχής της Θεσσαλονίκης.
Με το κεντρικό σταυροδρόμι του
Decumanus με την κάθετη Cardo, με πεζοδρόμια, με υδραυλικά έργα
αποχέτευσης και στράγγισης, με ένθεν κακείθεν ολόκληρα κτίρια και
καταστήματα επεξεργασίας κοσμημάτων, όπως εξακολουθούν να είναι και τα
σημερινά καταστήματα της περιοχής και με ένα τετράπυλο μνημείο
αντίστοιχο με την αψίδα του Γαλερίου, τη γνωστή Καμάρα της Θεσσαλονίκης,
να δεσπόζει στο κέντρο της διασταύρωσης.
Αυτό λοιπόν το σπάνιο για την αυθεντικότητα, το μέγεθος και την ακεραιότητά του οικοδομικό συγκρότημα που αναπαριστά κατά τρόπο ανεπανάληπτο τη ζωή τον 3ο – 4ο αιώνα μ.Χ στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη, το οποίο περίμενε εκεί επί 21 αιώνες για να αποκαλυφθεί, αποφασίζουν τώρα να το αποσπάσουν, κόβοντάς το σε κομματάκια, να το μετακινήσουν αλλού και πιθανόν να το επαναφέρουν μετά το τέλος της κατασκευής στη θέση του, με μια μελέτη επαναφοράς εξαιρετικά φτωχή σε ανάλυση, αδύναμη τεχνικά και αόριστη ως προς την περιγραφή σημαντικών παραμέτρων της επανατοποθέτησης του Βυζαντινού πολεοδομικού συγκροτήματος.
Αυτό το σχέδιο διαχείρισης εξαιρετικά σημαντικών μνημείων πολιτισμού σε καμία χώρα του κόσμου δεν μπορούσε να έχει εφαρμοστεί. Καθώς παντού η προτεραιότητα δίνεται στη διάσωση, την προστασία της ακεραιότητας και την αυθεντική ανάδειξη των μνημείων που αποκαλύπτονται και αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιστορικής συνέχειας.
Με αυτή την προτεραιότητα στον πολιτισμό σχεδιάστηκε το Μετρό της Νάπολης στην Ιταλία. Όπου το κάστρο Nuovo της πόλης, που προϋπήρχε από τον 12ο αιώνα στη θέση όπου είχε χωροθετηθεί ο κεντρικός σταθμός του Μετρό, παρέμεινε αμετακίνητο στη θέση του και επανασχεδιάστηκε ο σταθμός, προκειμένου να ενσωματωθεί το κάστρο στον πυρήνα του και να συνυπάρξουν αρμονικά εντός του Μετρό και τα δύο.
Το Μετρό της Νάπολης σήμερα έχει γίνει διεθνές τοπόσημο που το επισκέπτονται κάθε χρόνο εκατομμύρια τουρίστες, προκειμένου να δουν με τα μάτια τους εκτός από τις μοναδικές καλλιτεχνικές παρεμβάσεις και το μοναδικό θέαμα της συνύπαρξης ενός Μεσαιωνικού κάστρου και ενός υπερσύγχρονου τεχνικού συγκοινωνιακού έργου.
Με τον ίδιο σεβασμό στα μνημεία που αποκαλύφθηκαν αντιμετωπίστηκε και η κατασκευή του κεντρικού σταθμού του Μετρό της Σόφιας, στη Βουλγαρία.
Όπου ο Βυζαντινός Decumanus Maximus που βρέθηκε και εκεί, παρέμεινε αμετακίνητος στη θέση του, για να επανασχεδιαστεί ο σταθμός του Μετρό και να μετατοπιστεί, προκειμένου να συνυπάρξουν μνημείο και Μετρό δίπλα δίπλα στην ίδια περιοχή. Βεβαίως για να συμβεί αυτό και να μην χρειαστεί να ενσωματωθεί το μνημείο εντός του πυρήνα του σταθμού, σημαίνει ότι υπήρχε αρκετός διαθέσιμος χώρος στην περιοχή του έτσι κι αλλιώς αραιοκατοικημένου κέντρου της Σόφιας.
Έτσι, οι γείτονές μας οι Ιταλοί και οι Βούλγαροι μας… έχουν βάλει τα γυαλιά στον τρόπο που διαχειρίστηκαν την πολιτιστική κληρονομιά τους, αλλά και στον τρόπο που αξιοποίησαν αναπτυξιακά ένα σπουδαίο μνημείο, με αφορμή την κατασκευή του υπόγειου Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου τους.
Και στις δύο περιπτώσεις, της Νάπολης και της Σόφιας, διαφορετικές ως προς τη διαχείριση των μνημείων, τηρήθηκε η ίδια απαράβατη κόκκινη γραμμή του σεβασμού των μνημείων του πολιτισμού. Τα οποία δεν μετακινήθηκαν από τη θέση όπου βρίσκονταν επί αιώνες, αλλά αντίθετα, άλλαξε ο σχεδιασμός των σταθμών.
Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει προηγούμενο σαν το ελληνικό. Να προσπαθούν δηλαδή να μετακινήσουν μνημεία αιώνων, με κίνδυνο την απώλεια της αυθεντικότητάς τους, προκειμένου να μην αλλάξει σε τίποτε ο αρχικός σχεδιασμός του Μετρό.
Τη στιγμή μάλιστα που υπάρχει τεχνική λύση, την εφικτότητα της οποίας επιβεβαιώνουν εξειδικευμένοι μελετητές, επιστήμονες και ακαδημαϊκοί, η οποία είχε εγκριθεί από τα όργανα της πολιτείας και κατασκευάζονταν στο σταθμό Βενιζέλου, διασφαλίζοντας τη συνύπαρξη μνημείου και σταθμού.
Είναι πρωτοφανές λοιπόν για τον πολιτισμένο κόσμο να καταστρέφεται τεμαχιζόμενο, αποσπώμενο και μετακινούμενο από τη θέση του ένα κεντρικό σταυροδρόμι μαζί με ολόκληρο πολεοδομικό συγκρότημα των πρώτων χρόνων του Βυζαντίου μιας ιστορικής πόλης σαν τη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να κατασκευαστεί ένας σταθμός Μετρό, τη στιγμή που αποδεδειγμένα υπάρχει εφικτή εναλλακτική τεχνική λύση που επιτρέπει την παραμονή του στη θέση του.
Η διεθνής εμπειρία διδάσκει ότι μεταξύ ενός αρχαίου μνημείου και ενός σύγχρονου έργου, εκείνο που μετακινείται προκειμένου να συνυπάρξουν είναι το δεύτερο. Το πρώτο παραμένει αμετακίνητο στη θέση του.
Μας το είπαν σε όλους τους τόνους, στέλνοντας επιστολές διαμαρτυρίας σε πρωθυπουργό και Πρόεδρο Δημοκρατίας, δεκάδες επιστήμονες, καθηγητές, αρχαιολόγοι, διεθνή επιστημονικά σωματεία, φορείς και προσωπικότητες από όλα τα μέρη της γης.
Μόνο πολιτιστικό επαρχιωτισμό, αμορφωσιά και επιστημονική ανεπάρκεια προδίδει αυτή η ολέθρια απόφαση καταστροφής πολύτιμων και σπάνιων μνημείων του πολιτισμού μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου