Νωπό νουάρ εκδοτικό τοπίο
Συντάκτης:
Αριστοτέλης Σαΐνης
Το είδος, γεννημένο από ένα λογοτεχνικό παιχνίδι του
Πόου, εδραιωμένο ως ιστορία μυστηρίου και θρίαμβος της λογικής στη
Γηραιά Αλβιόνα, μεταμορφώθηκε στη Νέα Γη σε σκληρό καταγγελτικό αφήγημα
και, έκτοτε, είτε με την πρώτη είτε, κυρίως, με τη δεύτερη μορφή (αλλά
και τους συνδυασμούς τους), συνεχίζει να εξελίσσεται, αλλάζοντας συνεχώς
πρόσωπα. Καταξιωμένο στις συνειδήσεις των αναγνωστών και αναβαθμισμένο
εκδοτικά, γνωρίζει σήμερα παγκόσμιες πιένες.
Το ελληνικό εκδοτικό τοπίο συμμορφώνεται. Παλαιότεροι και νεότεροι συγγραφείς ομνύουν στο είδος και οι εκδότες δημιουργούν συνεχώς νέες σειρές ή ανακαλύπτουν νέες σχολές σε άλλες γραμματείες και γλώσσες. Από την πληθωρική εκδοτική νουάρ παραγωγή του δεύτερου εξαμήνου του 2018 επιλέξαμε και παρουσιάζουμε, ομαδοποιημένα, αξιανάγνωστα βιβλία κάθε είδους.
----------------------------------------------------
Μια εξαιρετική ανθολογία κλασικού αστυνομικού διηγήματος μυστηρίου παρακολουθεί την εξέλιξη του είδους (προϊστορία, διαμόρφωση) έως τη δεκαετία του 1920: από τον Χόθορν, τον Ντίκενς και τον Πόου, στον Λεμπλάν και τον Τσέστερτον, αλλά και τον Φουτρέλ («Το πρόβλημα του Κελιού 13») ή τη βαρόνη Ορτσι («Ο φόνος στο Ρίτζεντς Παρκ») και τον Ρίτσαρντ Οστιν Φρίμαν («Η μπλε πούλια»). Στην εμπεριστατωμένη εισαγωγή, ο ανθολόγος Χουάν Αντόνιο Μολίνα Φόιτς περιγράφει τη σταδιακή ανάδυση της αστυνομικής ιστορίας από τα βιβλικά κείμενα, τον «Οιδίποδα», αραβικές ή κινεζικές ιστορίες κ.λπ. («Το σώμα του εγκλήματος», μτφρ. Μ. Ζαχαριάδου, Αγρα).
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΣΑΡΙΩΤΑΚΗ
Δέσποσε αναμφισβήτητα στη χρυσή περίοδο της αστυνομικής λογοτεχνίας, διαβάστηκε άπληστα και συνεχίζει να στοιχειώνει τα βράδια μας. Η νέα σειρά των βιβλίων της Αγκαθα Κρίστι, από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, αποτελεί το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς στον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας.
Οι παλαιότεροι αναγνώστες θα θυμηθούν και οι νεότεροι θα γνωρίσουν την πένα της βασίλισσας του μυστηρίου, επιλέγοντας από μια πρώτη επιλογή εννέα τίτλων που περιλαμβάνει μερικούς από τους διαβόητους διανοητικούς άθλους του θρυλικού Ηρακλή Πουαρό [«Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς» – ταυτόχρονο ντεμπούτο της Αγκαθα και του Βέλγου ντετέκτιβ, «Εγκλημα στο Οριάν Εξπρές», «Φόνοι με αλφαβητική σειρά», «Πέντε μικρά γουρουνάκια» (μτφρ. Χ. Καψάλης)], «Ο Πουαρώ ερευνά» (μτφρ. Γ. Μπαρουξής), δυο από τα περίπλοκα λογικά παζλ που καταφέρνει να λύσει η κουτσομπόλα γηραιά μις Μαρπλ [«Φόνοι στο πρεσβυτέριο» και «Το πτώμα στη βιβλιοθήκη» (μτφρ. Χ. Μπανιάς)], το ταχυδακτυλουργικά ευφυές «Και δεν έμεινε κανένας» (μτφρ. Γ. Μπαρουξής), αλλά και το «Δέκα ύποπτοι για φόνο» (μτφρ. Α. Δουρίδα) που πρόσφατα προβλήθηκε στους κινηματογράφους (2017, Ζιλ Πακέ – Μπρενέ).
Η ενδιαφέρουσα και ογκωδέστατη αυτοβιογραφία της («Μια αυτοβιογραφία», μτφρ. Χ. Καψάλης) συμπληρώνει πλευρές της ζωής και του έργου της Βρετανής μυθιστοριογράφου που συνεχίζει να τροφοδοτεί τη φαντασία νεότερων πεζογράφων. Δεν είναι μόνο η Σόφι Χάνα που επιστρέφει μ’ ένα νέο διαβολικό μυστήριο για τον Ηρακλή Πουαρό («Το μυστήριο των τριών τετάρτων», μτφρ. Ν. Ελιασά, Διόπτρα), αλλά και το περιπετειώδες ρομαντικό μυθιστόρημα της Λίντζεϊ Τζέιν Ασφορντ όπου η Αγκαθα ταξιδεύει ινκόγκνιτο στη Βαγδάτη, χωρίς να μπορεί, όμως, σε αντίθεση με τον Πουαρό, να λύσει με την ίδια επιτυχία τα μυστήρια που θα αντιμετωπίσει στο μακρύ ταξίδι («Η Αγκαθα στο Οριάν Εξπρές», μτφρ. Χ. Σπυροπούλου, Μεταίχμιο).
Ενας κατά συρροήν δολοφόνος που σκοτώνει στους δρόμους του Βουκουρεστίου Ρομά διχάζει την κοινή γνώμη και τους πολιτικούς κύκλους στο εξαιρετικό μυθιστόρημα πολιτικής φαντασίας του δημοσιογράφου και καθηγητή Μπογκντάν Τεοντορέσκου («Το στιλέτο», μτφρ. Μ. Μητσός, Πόλις), ενώ δεκαέξι διηγήματα προσεγγίζουν το νουάρ προφίλ της πολυπολιτισμικής Κωνσταντινούπολης στην ενδιαφέρουσα ανθολογία των Μ. Ζιγιαλάν και Ε. Σπάνγκλερ («Κωνσταντινούπολη νουάρ», μτφρ. Χ. Λιθαρής, Φανταστικός Κόσμος).
ΗΛΙΑΣ ΚΟΣΙΝΤΑΣ
Οι καταθέσεις και οι εξετάσεις DNA ενοχοποιούν για τον φόνο ενός μικρού αγοριού έναν ύποπτο χωρίς προφίλ δολοφόνου στο γεμάτο ανατροπές καθαρόαιμο αστυνομικό που υπογράφει ο βασιλιάς της αγωνίας, Στίβεν Κινγκ («The outsider/Ο ξένος», μτφρ. Γ. Μαραγκός, Κλειδάριθμος), ενώ με νομικό θρίλερ για τα φοιτητικά δάνεια επιστρέφει και ο μετρ του είδους Τζον Γκρίσαμ: τρεις καταχρεωμένοι φοιτητές μιας υποβαθμισμένης νομικής σχολής αποφασίζουν να ξελασπώσουν οικονομικώς… («Ρούστερ Μπαρ», μτφρ. Γ. Μπαρουξής, Ελληνικά Γράμματα).
Ο βάναυσος ξυλοδαρμός μιας πόρνης και η δολοφονία μιας νεαρής σ’ ένα κλαμπ γίνονται προσωπική υπόθεση για την ντετέκτιβ Ρενέ Μπάλαρντ, πρόσφατο θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης από ανώτερό της (Μάικλ Κόνελι «Φόνοι στην πόλη των αγγέλων», μτφρ. Μ. Τραϊκόγλου, Διόπτρα), και ο ντετέκτιβ Ντέιβ Γκάρνι αναλαμβάνει δράση στο φυλετικά πολωμένο Γουάιτ Ρίβερ (Τζον Βέρντον, «Ο λευκός ποταμός φλέγεται», μτφρ. Χ. Σακελλαροπούλου, Διόπτρα).
Στη δεύτερη ιστορία της Σούζι Στέινερ, η έγκυος Μανόν Μπράντσο ανακαλύπτει με τρόμο ότι θύμα και βασικός ύποπτος της δολοφονίας που ερευνά συνδέονται στενά μαζί της («Αγνωστα πρόσωπα», μτφρ. Ε. Παϊδούση, Μεταίχμιο). Πρώτη γνωριμία και με την Τζέσικα Φέλοους και την εντυπωσιακή αρχή μιας σειράς μυστηρίου βασισμένης σε πραγματικά, ανεξιχνίαστα εγκλήματα. Στον πρώτο τόμο, η υπόθεση δολοφονίας της νοσοκόμας Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ Σορ, βαφτισιμιάς και συνονόματης της διάσημης νοσοκόμας, που βρέθηκε δολοφονημένη στο κουπέ ενός τρένου («Υπόθεση Μίτφορντ – Εγκλημα στο τρένο», μτφρ. Ρ. Γεωργιάδου, Διόπτρα).
Ενώ ο γνωστός για τις περιπέτειες του επιθεωρητή Λένον στο Μπέλφαστ, Στιούαρτ Νέβιλ, υπογράφει ως Χάιλεν Μπεκ ένα εφιαλτικό θρίλερ για τον απελπισμένο αγώνα μιας μητέρας που αναζητά τα κλεμμένα παιδιά της («Εφιάλτης στην Αριζόνα», μτφρ. Β. Τζανακάρη, Μεταίχμιο), ο αντισυμβατικός αστυνόμος Σον Ντάφι του Εϊντριαν ΜακΚίντι βρίσκεται αντιμέτωπος με ακρωτηριασμένα πτώματα και απαγχονισμένες γυναίκες, στην παράλογη πραγματικότητα του εκρηκτικού Μπέλφαστ της δεκαετίας του '80 («Κρύο χώμα», «Ακούω τις σειρήνες στο δρόμο», μτφρ. Θ. Καραγιαννόπουλος, Οξύ) και με τις δυο πρώτες περιπέτειες του συμπαθητικού αρχιφύλακα-ντετέκτιβ Λόγκαν ΜακΡέι στα παγωμένα σοκάκια του Αμπερντίν μας συστήνεται ο Σκοτσέζος Στούαρτ ΜακΜπράιντ («Το φως που χάνεται», «Ψυχρός γρανίτης» μτφρ. Α. Μπακοδήμου, Ελληνικά Γράμματα).
Ενας τρελός πιτσιρικάς από τα οδοφράγματα του Γαλλικού Μάη θα βρεθεί στην Αφρική, εκπαιδευόμενος αντάρτης, στο «Kόκκινα κορίτσια. Πάντα πιο όμορφα» (μτφρ. Γ. Καυκιάς, Angelus Novus) του «τελευταίου μπολσεβίκου» Φρεντερίκ Φαζαρντί, που εδώ κινείται με ελεγειακή διάθεση μεταξύ μυθοπλασίας και μαρτυρίας. Οποιος καταγραφεί από τον φακό μιας κάμερας σε μια τουριστική περιοχή της Βρετάνης δεν θα αργήσει να συναντήσει τον θάνατο, με τον ίδιο τρόπο που η συγγραφική αφιέρωση σ’ ένα βιβλίο προκαλεί τον θάνατο σε όλους όσοι το πιάσουν στα χέρια τους, στις δίδυμες νουβέλες του Ντιντιέ Ντενένξ, «Θάνατος με αφιέρωση» (μτφρ. Β. Παπακριβόπουλος, Angelus Novus). Βραβείο τίτλου στο μετα-αποκαλυπτικό μυθιστόρημα του Ζαν-Μπερνάρ Πουί «Ο Σπινόζα γαμάει τον Χέγκελ» (μτφρ. Ζ. Δ. Αϊναλής, Oposito): η Σπινοζική Φράξια, μια αναρχική συμμορία μοτοσικλετιστών, σε ανένδοτο ένοπλο αγώνα με συμμορίες αριστεριστών, οδηγείται στην τελική αναμέτρηση με τους χεγκελιανούς!
Μια διπλή δολοφονία παιδιών σ’ ένα νοσοκομείο του Παρισιού, που σκηνοθετείται ως ισλαμιστική επίθεση, και η δράση λατινοαμερικάνικων καρτέλ ναρκωτικών στη Νότια Ευρώπη συγκλίνουν στο βραβευμένο μυθιστόρημα ωμής βίας και οξείας κοινωνικής κριτικής του πρώην αστυνομικού επιθεωρητή Πιερ Πουσερέ («Εμποροι θανάτου», μτφρ. Λ. Κονομάρα, Εξάντας). Ο καταθλιπτικός και βασανισμένος Μακ Κας, ερευνώντας μια εξαφάνιση, θα φτάσει στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης για την αιματηρή λύση στο νέο και πάλι βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα του Καρίλ Φερέ «Ποτέ πια μόνος», μτφρ. Α. Μακάρωφ, Αγρα, που γεννήθηκε από τις εικόνες των πνιγμένων στο Αιγαίο προσφύγων.
Για τους λάτρεις του γαλλικού αστυνομικού, μόλις κυκλοφόρησε το δεύτερο τεύχος της επιτυχημένης αστυνομικής επιθεώρησης «Πολάρ», η οποία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλης επίκαιρης και πάλι ενδιαφέρουσας ύλης, ένα εξαιρετικό αφιέρωμα Ελλήνων και ξένων μελετητών στη γαλλική σχολή και στις εκφάνσεις της («Φάκελος Polar & Neopolar», «Πολάρ», τχ. 2, Δεκέμβριος 2018).
Η Ιστορία συναντά το έγκλημα στα βρόμικα στενοσόκακα της Νάπολης, καθώς ο χαρισματικός Ριτσιάρντι του Μαουρίτσιο Ντε Τζοβάνι καλείται να εξιχνιάσει τη δολοφονία μιας χαρτορίχτρας-τοκογλύφου («Η καταδίκη του αίματος», μτφρ. Ζ. Φωτεινή, Πατάκης) και ανώνυμο μήνυμα με σαφείς υπαινιγμούς για τη δεύτερη σύζυγό του αναστατώνει τον μεγαλύτερο σε ηλικία σύζυγο σε ακόμα ένα καυστικό σχόλιο του Αντρέα Καμιλέρι για την «καλή» κοινωνία της Σικελίας («Το γκρι ταγιέρ», Γ. Σκαρβέλη, Ελληνικά Γράμματα).
Δεν ξέρω αν σήμερα οι Ντίκενς και Μπαλζάκ θα έγραφαν αστυνομικά μυθιστορήματα όπως ισχυρίστηκε ο Αρνε Νταλ κατά την πρόσφατη επίσκεψή του, όμως η εξαιρετική μελέτη του Νίκου Μ. Γεωργιάδη ανατέμνει το Nordic Noir, διασχίζει την ιστορία του και σκιαγραφεί τα κύρια χαρακτηριστικά του («Σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία: όψεις της κοινωνίας και της πολιτικής», Ηρόδοτος).
«Το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι το κοινωνικό μυθιστόρημα της εποχής μας» ισχυρίζεται και ο Γερμανός Βόλφγκανγκ Σορλάου. Μετά τη «Συνωμοσία του Μονάχου», όπου ο ντετέκτιβ Γκέοργκ Ντένγκλερ αντιμετώπισε τις υπόγειες διασυνδέσεις Ακροδεξιάς και κράτους, στο «Ξένα νερά» (μτφρ. M. Αγγελίδου, Angelus Novus) βρίσκεται στο κέντρο μιας παγκόσμιας σύγκρουσης με διακύβευμα τον πολυτιμότερο από τους ζωτικούς πόρους του πλανήτη: το νερό.
Δύσκολοι γρίφοι και εξαφανίσεις βασανίζουν και πάλι τον αστυνόμο Ελευθεριάδη στο καταιγιστικό «Memento Mori» (Καστανιώτης) του Δώρου Αντωνιάδη, μόνο η σύζυγος αμφιβάλλει ότι ο άντρας της έπεσε κατά λάθος από το μπαλκόνι στο «Φόρεμα στο υπόγειο» (Πικραμένος) της Ελένης Φυσέκη, ενώ με επίκεντρο τον θάνατο ενός μανιώδη συλλέκτη σπάνιων δίσκων και της λεηλατημένης συλλογής του, ο Παναγιώτης Κωνσταντόπουλος στήνει μια ενδιαφέρουσα ιστορία με τολμηρές αιχμές για την τρέχουσα πραγματικότητα («Ο θάνατος του συλλέκτη», Βακχικόν).
ΧΑΡΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Η κλοπή ενός πίνακα την εποχή της «Ντοκουμέντα» φέρνει τον συγγραφέα Μιχάλη Κρόκο αντιμέτωπο με τον λαβύρινθο του σύγχρονου εμπορίου τέχνης στην πρώτη νουάρ εμφάνιση του Μάκη Μαλαφέκα («Δε λες κουβέντα», Μελάνι), ο Φάνης Ντούρος καλείται να αποφασίσει ποιος κρύβεται πίσω από τη δολοφονία μιας επώνυμης γυναίκας σε προάστιο της Θεσσαλονίκης (Γιώργος Οικονόμου, «Χωρίς πάγο», Κέδρος), ενώ ο Μιχάλης Πατένταλης στήνει ένα ατμοσφαιρικό θρίλερ στη Βιέννη με επίκεντρο έναν Ελληνα φοιτητή (και έγκλειστο ψυχιατρικής κλινικής), ο οποίος είχε ανακαλύψει σε μια κρυπτογραφημένη παρτιτούρα τους δολοφόνους του Μότσαρτ («Ποιος σκότωσε τον Μότσαρτ», Κλειδάριθμος).
Στη συλλογή «Σκοτεινές υποθέσεις» (Κύφαντα), που αποτυπώνει ανάγλυφα τάσεις της σύγχρονης ελληνικής σχολής, επτά μάχιμοι συγγραφείς του αστυνομικού (Γρηγόρης Αζαριάδης, Σέργιος Γκάκας, Αντώνης Γκόλτσος, Νίνα Κουλετάκη, Κώστας Μουζουράκης, Φίλιππος Φιλίππου, Ελενα Χουσνή, επιμ. Αντώνης Γκόλτσος), διαφορετικών ιδιοσυγκρασιών, αφετηριών και βλέψεων, υπογράφουν ισάριθμα διηγήματα εγκλημάτων, μυστηρίου και αγωνίας, ενώ, τέλος, τέσσερις συνάδελφοί τους (Κυριάκος Αθανασιάδης, Βαγγέλης Γιαννίσης, Χίλντα Παπαδημητρίου, Δημήτρης Σίμος) επαναλαμβάνουν το γνωστό στοίχημα και δημιουργούν το πρώτο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα των τεσσάρων: δυο αστυνομικοί και ένας ρεπόρτερ στα ίχνη του αιματοβαμμένου Ιππότη, που με μια σειρά τελετουργικούς φόνους απύθμενης σκληρότητας συγκλονίζει τη γιορτινή Αθήνα («Αποκάλυψη», Παπαδόπουλος).
Το ελληνικό εκδοτικό τοπίο συμμορφώνεται. Παλαιότεροι και νεότεροι συγγραφείς ομνύουν στο είδος και οι εκδότες δημιουργούν συνεχώς νέες σειρές ή ανακαλύπτουν νέες σχολές σε άλλες γραμματείες και γλώσσες. Από την πληθωρική εκδοτική νουάρ παραγωγή του δεύτερου εξαμήνου του 2018 επιλέξαμε και παρουσιάζουμε, ομαδοποιημένα, αξιανάγνωστα βιβλία κάθε είδους.
----------------------------------------------------
Στις ρίζες ενός είδους υπό διαμόρφωση
Ακολουθώντας την παγκόσμια τάση, να έρχονται ξανά στην επιφάνεια αγνοημένα κείμενα του Κανόνα άλλων εποχών, η ποιοτική αστυνομική σειρά Aldina Μυστήριο του Gutenberg εμπλουτίστηκε με ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα του 19ου αιώνα: ο αστυνόμος Γκόμπι λύνει το μυστήριο του φόνου ενός αγνώστου που συγκλονίζει τη Μελβούρνη του 1886 στο «Φόνος στην άμαξα» (μτφρ. Κ. Ματσούκας), του δικηγόρου Φέργκιους Χουμ (1859-1932).Μια εξαιρετική ανθολογία κλασικού αστυνομικού διηγήματος μυστηρίου παρακολουθεί την εξέλιξη του είδους (προϊστορία, διαμόρφωση) έως τη δεκαετία του 1920: από τον Χόθορν, τον Ντίκενς και τον Πόου, στον Λεμπλάν και τον Τσέστερτον, αλλά και τον Φουτρέλ («Το πρόβλημα του Κελιού 13») ή τη βαρόνη Ορτσι («Ο φόνος στο Ρίτζεντς Παρκ») και τον Ρίτσαρντ Οστιν Φρίμαν («Η μπλε πούλια»). Στην εμπεριστατωμένη εισαγωγή, ο ανθολόγος Χουάν Αντόνιο Μολίνα Φόιτς περιγράφει τη σταδιακή ανάδυση της αστυνομικής ιστορίας από τα βιβλικά κείμενα, τον «Οιδίποδα», αραβικές ή κινεζικές ιστορίες κ.λπ. («Το σώμα του εγκλήματος», μτφρ. Μ. Ζαχαριάδου, Αγρα).
Agatha reloaded
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΣΑΡΙΩΤΑΚΗ
Δέσποσε αναμφισβήτητα στη χρυσή περίοδο της αστυνομικής λογοτεχνίας, διαβάστηκε άπληστα και συνεχίζει να στοιχειώνει τα βράδια μας. Η νέα σειρά των βιβλίων της Αγκαθα Κρίστι, από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, αποτελεί το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς στον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας.
Οι παλαιότεροι αναγνώστες θα θυμηθούν και οι νεότεροι θα γνωρίσουν την πένα της βασίλισσας του μυστηρίου, επιλέγοντας από μια πρώτη επιλογή εννέα τίτλων που περιλαμβάνει μερικούς από τους διαβόητους διανοητικούς άθλους του θρυλικού Ηρακλή Πουαρό [«Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς» – ταυτόχρονο ντεμπούτο της Αγκαθα και του Βέλγου ντετέκτιβ, «Εγκλημα στο Οριάν Εξπρές», «Φόνοι με αλφαβητική σειρά», «Πέντε μικρά γουρουνάκια» (μτφρ. Χ. Καψάλης)], «Ο Πουαρώ ερευνά» (μτφρ. Γ. Μπαρουξής), δυο από τα περίπλοκα λογικά παζλ που καταφέρνει να λύσει η κουτσομπόλα γηραιά μις Μαρπλ [«Φόνοι στο πρεσβυτέριο» και «Το πτώμα στη βιβλιοθήκη» (μτφρ. Χ. Μπανιάς)], το ταχυδακτυλουργικά ευφυές «Και δεν έμεινε κανένας» (μτφρ. Γ. Μπαρουξής), αλλά και το «Δέκα ύποπτοι για φόνο» (μτφρ. Α. Δουρίδα) που πρόσφατα προβλήθηκε στους κινηματογράφους (2017, Ζιλ Πακέ – Μπρενέ).
Η ενδιαφέρουσα και ογκωδέστατη αυτοβιογραφία της («Μια αυτοβιογραφία», μτφρ. Χ. Καψάλης) συμπληρώνει πλευρές της ζωής και του έργου της Βρετανής μυθιστοριογράφου που συνεχίζει να τροφοδοτεί τη φαντασία νεότερων πεζογράφων. Δεν είναι μόνο η Σόφι Χάνα που επιστρέφει μ’ ένα νέο διαβολικό μυστήριο για τον Ηρακλή Πουαρό («Το μυστήριο των τριών τετάρτων», μτφρ. Ν. Ελιασά, Διόπτρα), αλλά και το περιπετειώδες ρομαντικό μυθιστόρημα της Λίντζεϊ Τζέιν Ασφορντ όπου η Αγκαθα ταξιδεύει ινκόγκνιτο στη Βαγδάτη, χωρίς να μπορεί, όμως, σε αντίθεση με τον Πουαρό, να λύσει με την ίδια επιτυχία τα μυστήρια που θα αντιμετωπίσει στο μακρύ ταξίδι («Η Αγκαθα στο Οριάν Εξπρές», μτφρ. Χ. Σπυροπούλου, Μεταίχμιο).
Παγκόσμιες διαδρομές του Κακού
Ο Τριβέινιαν, ψευδώνυμο του «καλτ» συγγραφέα Ρόντνι Ουίλιαμ Ουίτακερ (1931-2005), στήνει -με κέντρο δράσης το πολυπολιτισμικό Μόντρεαλ και πρωταγωνιστή έναν τσακισμένο αστυνομικό- ένα στοχαστικό μυθιστόρημα που υπερβαίνει τις νόρμες του είδους («Η λεωφόρος», μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ, Πόλις), ενώ μια περίπλοκη υπόθεση δολοφονιών και εξαφανίσεων θα φέρει τον βετεράνο ντετέκτιβ Μπένι Γκρίσελ και την ελίτ της έρευνας ανθρωποκτονιών αντιμέτωπους με όλους στο «Κόμπρα» (μτφρ. Α. Αποστολίδης, Στερέωμα) του επίσης πρωτοεμφανιζόμενου στα ελληνικά Νοτιοαφρικανού Ντίον Μέγερ.Ενας κατά συρροήν δολοφόνος που σκοτώνει στους δρόμους του Βουκουρεστίου Ρομά διχάζει την κοινή γνώμη και τους πολιτικούς κύκλους στο εξαιρετικό μυθιστόρημα πολιτικής φαντασίας του δημοσιογράφου και καθηγητή Μπογκντάν Τεοντορέσκου («Το στιλέτο», μτφρ. Μ. Μητσός, Πόλις), ενώ δεκαέξι διηγήματα προσεγγίζουν το νουάρ προφίλ της πολυπολιτισμικής Κωνσταντινούπολης στην ενδιαφέρουσα ανθολογία των Μ. Ζιγιαλάν και Ε. Σπάνγκλερ («Κωνσταντινούπολη νουάρ», μτφρ. Χ. Λιθαρής, Φανταστικός Κόσμος).
Οψεις της σύγχρονης βίας
ΗΛΙΑΣ ΚΟΣΙΝΤΑΣ
Οι καταθέσεις και οι εξετάσεις DNA ενοχοποιούν για τον φόνο ενός μικρού αγοριού έναν ύποπτο χωρίς προφίλ δολοφόνου στο γεμάτο ανατροπές καθαρόαιμο αστυνομικό που υπογράφει ο βασιλιάς της αγωνίας, Στίβεν Κινγκ («The outsider/Ο ξένος», μτφρ. Γ. Μαραγκός, Κλειδάριθμος), ενώ με νομικό θρίλερ για τα φοιτητικά δάνεια επιστρέφει και ο μετρ του είδους Τζον Γκρίσαμ: τρεις καταχρεωμένοι φοιτητές μιας υποβαθμισμένης νομικής σχολής αποφασίζουν να ξελασπώσουν οικονομικώς… («Ρούστερ Μπαρ», μτφρ. Γ. Μπαρουξής, Ελληνικά Γράμματα).
Ο βάναυσος ξυλοδαρμός μιας πόρνης και η δολοφονία μιας νεαρής σ’ ένα κλαμπ γίνονται προσωπική υπόθεση για την ντετέκτιβ Ρενέ Μπάλαρντ, πρόσφατο θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης από ανώτερό της (Μάικλ Κόνελι «Φόνοι στην πόλη των αγγέλων», μτφρ. Μ. Τραϊκόγλου, Διόπτρα), και ο ντετέκτιβ Ντέιβ Γκάρνι αναλαμβάνει δράση στο φυλετικά πολωμένο Γουάιτ Ρίβερ (Τζον Βέρντον, «Ο λευκός ποταμός φλέγεται», μτφρ. Χ. Σακελλαροπούλου, Διόπτρα).
Σκληρά αστυνομικά και ψυχολογικά θρίλερ
Νέα περιπέτεια για τους φίλους του σκληροτράχηλου Τζακ Ρίτσερ που, αυτή τη φορά, θα βρεθεί στη μέση του πουθενά για να βοηθήσει μια ντετέκτιβ στην αναζήτηση του εξαφανισμένου συνεργάτη της (Λι Τσάιλντ, «Το πέμπτο επίπεδο», μτφρ. Ν. Ιβραηνίας, Bell), επιστροφή και για τον Τσάρλι Πάρκερ που αναλαμβάνει την υπεράσπιση ενός νεαρού μαύρου ο οποίος κατηγορείται για φόνο (Τζον Κόνολι, «Στο λευκό δρόμο», μτφρ. Π. Ισμυρίδου, Bell). Επανεμφάνιση και για τον Πίτερ Τριμέιν (ψευδώνυμο του Πίτερ Μπέρεσφορντ-Ελις) με ανατριχιαστικό ψυχολογικό θρίλερ: ένα ζευγάρι δεν είναι σίγουρο ποια από τις δίδυμες κόρες του έχει χαθεί με τραγικό τρόπο («Οι δίδυμες του πάγου», μτφρ. Νίνα Μπούρη, Πατάκης).Στη δεύτερη ιστορία της Σούζι Στέινερ, η έγκυος Μανόν Μπράντσο ανακαλύπτει με τρόμο ότι θύμα και βασικός ύποπτος της δολοφονίας που ερευνά συνδέονται στενά μαζί της («Αγνωστα πρόσωπα», μτφρ. Ε. Παϊδούση, Μεταίχμιο). Πρώτη γνωριμία και με την Τζέσικα Φέλοους και την εντυπωσιακή αρχή μιας σειράς μυστηρίου βασισμένης σε πραγματικά, ανεξιχνίαστα εγκλήματα. Στον πρώτο τόμο, η υπόθεση δολοφονίας της νοσοκόμας Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ Σορ, βαφτισιμιάς και συνονόματης της διάσημης νοσοκόμας, που βρέθηκε δολοφονημένη στο κουπέ ενός τρένου («Υπόθεση Μίτφορντ – Εγκλημα στο τρένο», μτφρ. Ρ. Γεωργιάδου, Διόπτρα).
Ενώ ο γνωστός για τις περιπέτειες του επιθεωρητή Λένον στο Μπέλφαστ, Στιούαρτ Νέβιλ, υπογράφει ως Χάιλεν Μπεκ ένα εφιαλτικό θρίλερ για τον απελπισμένο αγώνα μιας μητέρας που αναζητά τα κλεμμένα παιδιά της («Εφιάλτης στην Αριζόνα», μτφρ. Β. Τζανακάρη, Μεταίχμιο), ο αντισυμβατικός αστυνόμος Σον Ντάφι του Εϊντριαν ΜακΚίντι βρίσκεται αντιμέτωπος με ακρωτηριασμένα πτώματα και απαγχονισμένες γυναίκες, στην παράλογη πραγματικότητα του εκρηκτικού Μπέλφαστ της δεκαετίας του '80 («Κρύο χώμα», «Ακούω τις σειρήνες στο δρόμο», μτφρ. Θ. Καραγιαννόπουλος, Οξύ) και με τις δυο πρώτες περιπέτειες του συμπαθητικού αρχιφύλακα-ντετέκτιβ Λόγκαν ΜακΡέι στα παγωμένα σοκάκια του Αμπερντίν μας συστήνεται ο Σκοτσέζος Στούαρτ ΜακΜπράιντ («Το φως που χάνεται», «Ψυχρός γρανίτης» μτφρ. Α. Μπακοδήμου, Ελληνικά Γράμματα).
Κλασικά Πολάρ και πολιτικά Νεοπολάρ
Αλλη μία δύσκολη υπόθεση για τον επιθεωρητή Μαιγκρέ, που ελίσσεται επιδέξια στους δαιδαλώδεις διαδρόμους ενός πολυτελούς ξενοδοχείου προσπαθώντας να διαλευκάνει τη δολοφονία μιας πελάτισσας, το πτώμα της οποίας βρέθηκε στο βεστιάριο του προσωπικού (Ζορζ Σιμενόν, «Τα υπόγεια του Ματζέστικ», μτφρ. Α. Μακάρωφ, Αγρα). Κλασικό νουάρ [και ταινία του Ανρί-Ζορζ Κλουζό (1955), ο οποίος αγόρασε τα δικαιώματα λίγες ώρες πριν από τον Χίτσκοκ], που διατηρεί όλη του τη σκοτεινή γοητεία, από την πένα του φημισμένου διδύμου Μπουαλό και Ναρσεζάκ: το φονικό σχέδιο δυο εραστών να ξεφορτωθούν τη σύζυγο πηγαίνει τέλεια, ώσπου το πτώμα εξαφανίζεται… («Οι διαβόλισσες», μτφρ. Ε. Καββαδία, Αγρα).Ενας τρελός πιτσιρικάς από τα οδοφράγματα του Γαλλικού Μάη θα βρεθεί στην Αφρική, εκπαιδευόμενος αντάρτης, στο «Kόκκινα κορίτσια. Πάντα πιο όμορφα» (μτφρ. Γ. Καυκιάς, Angelus Novus) του «τελευταίου μπολσεβίκου» Φρεντερίκ Φαζαρντί, που εδώ κινείται με ελεγειακή διάθεση μεταξύ μυθοπλασίας και μαρτυρίας. Οποιος καταγραφεί από τον φακό μιας κάμερας σε μια τουριστική περιοχή της Βρετάνης δεν θα αργήσει να συναντήσει τον θάνατο, με τον ίδιο τρόπο που η συγγραφική αφιέρωση σ’ ένα βιβλίο προκαλεί τον θάνατο σε όλους όσοι το πιάσουν στα χέρια τους, στις δίδυμες νουβέλες του Ντιντιέ Ντενένξ, «Θάνατος με αφιέρωση» (μτφρ. Β. Παπακριβόπουλος, Angelus Novus). Βραβείο τίτλου στο μετα-αποκαλυπτικό μυθιστόρημα του Ζαν-Μπερνάρ Πουί «Ο Σπινόζα γαμάει τον Χέγκελ» (μτφρ. Ζ. Δ. Αϊναλής, Oposito): η Σπινοζική Φράξια, μια αναρχική συμμορία μοτοσικλετιστών, σε ανένδοτο ένοπλο αγώνα με συμμορίες αριστεριστών, οδηγείται στην τελική αναμέτρηση με τους χεγκελιανούς!
Μια διπλή δολοφονία παιδιών σ’ ένα νοσοκομείο του Παρισιού, που σκηνοθετείται ως ισλαμιστική επίθεση, και η δράση λατινοαμερικάνικων καρτέλ ναρκωτικών στη Νότια Ευρώπη συγκλίνουν στο βραβευμένο μυθιστόρημα ωμής βίας και οξείας κοινωνικής κριτικής του πρώην αστυνομικού επιθεωρητή Πιερ Πουσερέ («Εμποροι θανάτου», μτφρ. Λ. Κονομάρα, Εξάντας). Ο καταθλιπτικός και βασανισμένος Μακ Κας, ερευνώντας μια εξαφάνιση, θα φτάσει στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης για την αιματηρή λύση στο νέο και πάλι βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα του Καρίλ Φερέ «Ποτέ πια μόνος», μτφρ. Α. Μακάρωφ, Αγρα, που γεννήθηκε από τις εικόνες των πνιγμένων στο Αιγαίο προσφύγων.
Για τους λάτρεις του γαλλικού αστυνομικού, μόλις κυκλοφόρησε το δεύτερο τεύχος της επιτυχημένης αστυνομικής επιθεώρησης «Πολάρ», η οποία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλης επίκαιρης και πάλι ενδιαφέρουσας ύλης, ένα εξαιρετικό αφιέρωμα Ελλήνων και ξένων μελετητών στη γαλλική σχολή και στις εκφάνσεις της («Φάκελος Polar & Neopolar», «Πολάρ», τχ. 2, Δεκέμβριος 2018).
Ιστορία και διαφθορά: από τη Βαρκελώνη στη Σικελία
Το φιλόδοξο και πολυεπίπεδο μυθιστόρημα του Χουάν Μαδρίδ «Σκυλιά που κοιμούνται» (μτφρ. Α. Ηλιόπουλος, Ελληνικά Γράμματα) έχει επίκεντρο τη ζωή και τη δράση ενός φασίστα και ενός κομμουνιστή στα ζοφερά χρόνια του Ισπανικού Εμφυλίου, ενώ σε νέα έκδοση και συγκεντρωμένες σε έναν τόμο τρεις γνωστές ιστορίες του Μονταλμπάν αποτελούν την καλύτερη εισαγωγή στη σκοτεινή Βαρκελώνη του «Μανόλο» (Μανουέλ Βάσκες Μονταλμπάν, «Η Βαρκελώνη του Μανόλο», Μεταίχμιο).Η Ιστορία συναντά το έγκλημα στα βρόμικα στενοσόκακα της Νάπολης, καθώς ο χαρισματικός Ριτσιάρντι του Μαουρίτσιο Ντε Τζοβάνι καλείται να εξιχνιάσει τη δολοφονία μιας χαρτορίχτρας-τοκογλύφου («Η καταδίκη του αίματος», μτφρ. Ζ. Φωτεινή, Πατάκης) και ανώνυμο μήνυμα με σαφείς υπαινιγμούς για τη δεύτερη σύζυγό του αναστατώνει τον μεγαλύτερο σε ηλικία σύζυγο σε ακόμα ένα καυστικό σχόλιο του Αντρέα Καμιλέρι για την «καλή» κοινωνία της Σικελίας («Το γκρι ταγιέρ», Γ. Σκαρβέλη, Ελληνικά Γράμματα).
Παγωμένα θρίλερ, μπούλινγκ, πολιτικές ίντριγκες
Ο κακομούτσουνος και σεξιστής ντετέκτιβ Εβερτ Μπέγκστρομ, μέλος της ομάδας που πρωταγωνιστούσε και στην τριλογία με επίκεντρο τη δολοφονία του Πάλμε, σε νέα περιπέτεια (Λέιφ Πέρσον, «Αυτός που σκοτώνει τον Δράκο», μτφρ. Τ. Σπερελάκη, Πατάκης), ο αστυνόμος Χούλνταρ και η ψυχολόγος Φρέγια λύνουν ένα ανατριχιαστικό μυστήριο στην παγωμένη Ισλανδία (Ιρσα Σιγκουρδαρντότιρ, «Το μήνυμα», μτφρ. Α. Καλοφωλιάς, Μεταίχμιο), ο ντετέκτιβ Σαμ Μπέργερ και η Μόλι Μπλουμ, αντιμέτωποι με έναν σίριαλ κίλερ, θα ανακαλύψουν την αρχή του Κακού σε μια ιστορία εφηβικής βίας (Αρνε Νταλ, «Επτά μείον ένα», μτφρ. Γ. Κονδύλης, Μεταίχμιο) και ο Φρέντρικ Μπάιερ εξιχνιάζει δολοφονίες που συνδέονται με μια μυστική στρατιωτική επιχείρηση μετά την πτώση του Σιδηρού Παραπετάσματος (Γιόνσουρντ Ινγκαρ, «Καλυψώ», μτφρ. Κ. Γλυνιαδάκη, Πατάκης).Δεν ξέρω αν σήμερα οι Ντίκενς και Μπαλζάκ θα έγραφαν αστυνομικά μυθιστορήματα όπως ισχυρίστηκε ο Αρνε Νταλ κατά την πρόσφατη επίσκεψή του, όμως η εξαιρετική μελέτη του Νίκου Μ. Γεωργιάδη ανατέμνει το Nordic Noir, διασχίζει την ιστορία του και σκιαγραφεί τα κύρια χαρακτηριστικά του («Σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία: όψεις της κοινωνίας και της πολιτικής», Ηρόδοτος).
«Το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι το κοινωνικό μυθιστόρημα της εποχής μας» ισχυρίζεται και ο Γερμανός Βόλφγκανγκ Σορλάου. Μετά τη «Συνωμοσία του Μονάχου», όπου ο ντετέκτιβ Γκέοργκ Ντένγκλερ αντιμετώπισε τις υπόγειες διασυνδέσεις Ακροδεξιάς και κράτους, στο «Ξένα νερά» (μτφρ. M. Αγγελίδου, Angelus Novus) βρίσκεται στο κέντρο μιας παγκόσμιας σύγκρουσης με διακύβευμα τον πολυτιμότερο από τους ζωτικούς πόρους του πλανήτη: το νερό.
Ναζί από τη Βαϊμάρη στην Αθήνα…
Στη δεύτερη υπόθεσή του, ο φιλόδοξος αστυνόμος Γκέρεον Ρατ σηκώνει το πέπλο της λαμπερής μητρόπολης του γερμανικού κινηματογράφου, προσπαθώντας να εξιχνιάσει τις δολοφονίες πρωταγωνιστριών στο μεσοπολεμικό Βερολίνο του 1930 (Φόλκερ Κούτσερ, «Βωβός θάνατος», μτφρ. Τ. Ψιλογιαννόπουλος, Ποικίλη Στοά), ενώ στο δεύτερο μέρος της επικής τριλογίας «Germania» του Χάραλντ Γκίλμπερς ο επιθεωρητής Οπενχάιμερ ακολουθεί τα ίχνη μιας επικίνδυνης σέχτας, τα μέλη της οποίας ονειρεύονται τη μετα-εθνικοσιαλιστική εποχή («Οι γιοι του Οντιν: Germania», μτφρ. Β. Τσαλής, Μεταίχμιο). Ο Μπέρνι Γκούντερ ταξιδεύει στην Αθήνα για να διερευνήσει την υπόθεση ενός ναυαγίου και να βυθιστεί για ακόμη μια φορά στη σκοτεινή ιστορία του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, αυτή τη φορά στο έγκλημα της εξόντωσης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και της υφαρπαγής της περιουσίας τους, στο τελευταίο βιβλίο του Φίλιπ Κερ (1956-2018) «Φοβού τους Δαναούς» (μτφρ. Γ. Μαραγκός, Κέδρος).Καταβυθίσεις στην Ιστορία, νουάρ γρίφοι, συλλογές
Μετά την πρώτη περιπέτεια του περιθωριακού Κρις Πάπας («Το δεύτερο μέρος της νύκτας», Ωκεανίδα, 2014) που πέρασε αδίκως μάλλον απαρατήρητη, ο ελληνογερμανικής καταγωγής «φτηνότερος ντετέκτιβ του Αμβούργου» επιστρέφει στην Ελλάδα και καταδύεται στην Ιστορία σ’ ένα υπαρξιακό νουάρ, γεμάτο μυστηριώδεις θανάτους και ανεξήγητες αυτοκτονίες (Μίνως Ευσταθιάδης, «Ο δύτης», Ικαρος). Από το δυστοπικό τώρα της κρίσης ώς τα χρόνια της Κατοχής, αναζητώντας τον χαμένο θησαυρό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, κινείται και ο ποιητής-ντετέκτιβ Δημητρέλης στη «Θρυμματισμένη φρυγανιά» (Ικαρος) του Κρίτωνα Σαλπιγκτή (1947-2108).Δύσκολοι γρίφοι και εξαφανίσεις βασανίζουν και πάλι τον αστυνόμο Ελευθεριάδη στο καταιγιστικό «Memento Mori» (Καστανιώτης) του Δώρου Αντωνιάδη, μόνο η σύζυγος αμφιβάλλει ότι ο άντρας της έπεσε κατά λάθος από το μπαλκόνι στο «Φόρεμα στο υπόγειο» (Πικραμένος) της Ελένης Φυσέκη, ενώ με επίκεντρο τον θάνατο ενός μανιώδη συλλέκτη σπάνιων δίσκων και της λεηλατημένης συλλογής του, ο Παναγιώτης Κωνσταντόπουλος στήνει μια ενδιαφέρουσα ιστορία με τολμηρές αιχμές για την τρέχουσα πραγματικότητα («Ο θάνατος του συλλέκτη», Βακχικόν).
ΧΑΡΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Η κλοπή ενός πίνακα την εποχή της «Ντοκουμέντα» φέρνει τον συγγραφέα Μιχάλη Κρόκο αντιμέτωπο με τον λαβύρινθο του σύγχρονου εμπορίου τέχνης στην πρώτη νουάρ εμφάνιση του Μάκη Μαλαφέκα («Δε λες κουβέντα», Μελάνι), ο Φάνης Ντούρος καλείται να αποφασίσει ποιος κρύβεται πίσω από τη δολοφονία μιας επώνυμης γυναίκας σε προάστιο της Θεσσαλονίκης (Γιώργος Οικονόμου, «Χωρίς πάγο», Κέδρος), ενώ ο Μιχάλης Πατένταλης στήνει ένα ατμοσφαιρικό θρίλερ στη Βιέννη με επίκεντρο έναν Ελληνα φοιτητή (και έγκλειστο ψυχιατρικής κλινικής), ο οποίος είχε ανακαλύψει σε μια κρυπτογραφημένη παρτιτούρα τους δολοφόνους του Μότσαρτ («Ποιος σκότωσε τον Μότσαρτ», Κλειδάριθμος).
Στη συλλογή «Σκοτεινές υποθέσεις» (Κύφαντα), που αποτυπώνει ανάγλυφα τάσεις της σύγχρονης ελληνικής σχολής, επτά μάχιμοι συγγραφείς του αστυνομικού (Γρηγόρης Αζαριάδης, Σέργιος Γκάκας, Αντώνης Γκόλτσος, Νίνα Κουλετάκη, Κώστας Μουζουράκης, Φίλιππος Φιλίππου, Ελενα Χουσνή, επιμ. Αντώνης Γκόλτσος), διαφορετικών ιδιοσυγκρασιών, αφετηριών και βλέψεων, υπογράφουν ισάριθμα διηγήματα εγκλημάτων, μυστηρίου και αγωνίας, ενώ, τέλος, τέσσερις συνάδελφοί τους (Κυριάκος Αθανασιάδης, Βαγγέλης Γιαννίσης, Χίλντα Παπαδημητρίου, Δημήτρης Σίμος) επαναλαμβάνουν το γνωστό στοίχημα και δημιουργούν το πρώτο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα των τεσσάρων: δυο αστυνομικοί και ένας ρεπόρτερ στα ίχνη του αιματοβαμμένου Ιππότη, που με μια σειρά τελετουργικούς φόνους απύθμενης σκληρότητας συγκλονίζει τη γιορτινή Αθήνα («Αποκάλυψη», Παπαδόπουλος).
Έντυπη έκδοση
Επιμέλεια κειμένου: Μισέλ Φάις
Επιμέλεια κειμένου: Μισέλ Φάις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου