Η πόλη δεν ανήκει πια στους πολίτες της , αλλά ....

Η πόλη ανήκει στους τουρίστες της

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 19.07.2018

Συντάκτης: 

Αδαμ Αδαμόπουλος*

Κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες βιώνουμε δύο παράλληλα εξελισσόμενα, αλληλοτροφοδοτούμενα φαινόμενα. Στο οικονομικό επίπεδο έχουμε το πέρασμα στον μεταφορντικό τρόπο παραγωγής, την ανάπτυξη του τριτογενούς/τεταρτογενούς τομέα (παροχή υπηρεσιών και παροχή υπηρεσιών σε εταιρείες παροχής υπηρεσιών) που συνοδεύεται από την έντονη κινητικότητα του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου.
Οι αλλαγές αυτές συνδυάζονται σε πολιτικό επίπεδο με τις νεοφιλελεύθερες ιδέες περί δημοκρατίας της λεγόμενης «ελεύθερης αγοράς». Ευνοούνται μικτές στρατηγικές οικονομικής ανάπτυξης με συρρίκνωση και απορρύθμιση του κράτους, περιορισμό της δημόσιας σφαίρας και ταυτόχρονη εξάπλωση του ιδιωτικού τομέα. Στο νέο πλαίσιο που δημιουργείται δεν μένουν ανεπηρέαστες οι δομές και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά των πόλεων: παρατηρείται η μετάβαση στη μεταφορντική και ακολούθως στην επιχειρηματική πόλη.
Ενταγμένες σε ένα παγκόσμιο ιεραρχικό σύστημα, οι πόλεις κινούνται στη λογική του ανταγωνιστικού καπιταλισμού, ώστε να επιτύχουν την κατά το δυνατόν υψηλότερη θέση σ' αυτήν την ιεράρχηση. Νοούμενες ως επιχειρήσεις, οι πόλεις ανταγωνίζονται για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής ορατότητας, την αναρρίχησή τους στην ανταγωνιστική ιεραρχική κλίμακα των πόλεων και με την υιοθέτηση ενός νέου τύπου αστικής διακυβέρνησης.
Η επιχειρηματική πόλη προσπαθεί να δημιουργήσει μια έντονη εικόνα-προϊόν, την οποία στη συνέχεια θα προσπαθήσει να «πουλήσει» στη διεθνή διαφημιστική αγορά και τα δίκτυα του παγκόσμιου τουρισμού.
Υιοθετούνται πρακτικές αστικού εξευγενισμού, ώστε μέσω της ανάπλασης και αναμόρφωσης του αστικού περιβάλλοντος, της αναδόμησης και αλλαγής χρήσης παλαιών, εγκαταλελειμμένων μονάδων μεγάλης έκτασης (όπως το παλαιό αεροδρόμιο στο Ελληνικό) να δημιουργηθούν προϋποθέσεις εμφάνισης νέων ευκαιριών κερδοφορίας και συγκέντρωσης κεφαλαίων. Η επιχειρηματική πόλη προσπαθεί επίσης να εισέλθει στο έντονο διεθνές ανταγωνιστικό πεδίο με στόχο την προσέλκυση των παγκόσμιων τουριστικών ροών και του επιχειρηματικού ενδιαφέροντος, με όχημα τη διοργάνωση προσωρινών, εφήμερων ή μονιμότερων γεγονότων που θα βελτιώσουν την ορατότητά της στο παγκόσμιο στερέωμα.

Κάπως έτσι φτάνουμε στο σημείο σε πόλεις όπως η Αθήνα να ξεσπιτώνονται οι μόνιμοι κάτοικοι των κεντρικών περιοχών τους, προκειμένου τα σπίτια να διατίθενται για βραχυχρόνια μίσθωση. Σε περιοχές πέριξ της Ακρόπολης, αλλά και στα Εξάρχεια εκδηλώνεται έντονο ενδιαφέρον αγοράς κατοικιών που προσφέρονται για τέτοιες χρήσεις.
Το διαρκώς ογκούμενο ενδιαφέρον οδηγεί στην ανάπτυξη των κατάλληλων εργαλείων (η διαδικτυακή πλατφόρμα Airbnb είναι απλώς ένα από αυτά). Ο ιδιοκτήτης μιας οικίας μπορεί, αντί να εισπράττει ενοίκιο 500 ευρώ τον μήνα, να εισπράττει 100 ευρώ τη βραδιά. Η «ανοχύρωτη» πόλη παραδίδεται πλέον στους τουρίστες της, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για αλλαγές και αλλοίωση της φυσιογνωμίας της.
* (Ph.D.)2 επίκουρος καθηγητής Ιατρικής Φυσικής – Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης