ΠΟΙΟ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ ΣΤΕΛΝΟΥΝ ΟΙ ΣΧΟΛΑΡΧΕΣ

*********************************

Η αναπηρία στο περιθώριο, ο ρατσισμός στο προσκήνιο

 

Αλεξάνδρα Κορωναίου

πηγή: Στο Κόκκινο, 31.07. 2017

Είναι λυπηρή η στάση των ιδιοκτητών ιδιωτικών σχολείων όχι απέναντι σε ένα εκπαιδευτικό νομοσχέδιο ή έναν Υπουργό Παιδείας. Δικαίωμά τους να συμφωνούν ή να διαφωνούν και να διατυπώνουν απόψεις. Είναι λυπηρό το συμβολικό μήνυμα που στέλνουν στα παιδιά και τους νέους με αναπηρία και στις οικογένειές τους.

Μήνυμα απόρριψης, μήνυμα ρατσισμού χωρίς «ράτσα», μήνυμα που υποσκάπτει σε συμβολικό, κοινωνικό και ατομικό επίπεδο τον καθημερινό επίπονο αγώνα που δίνουν τα άτομα με αναπηρία σε μια κοινωνία που έχει πρόβλημα με έννοιες και πρακτικές, όπως είναι ο σεβασμός, η αξιοπρέπεια,  η αυτονομία, η αυτοεκτίμηση.
Είναι κρίμα που οι επονομαζόμενοι «σχολάρχες» αγνοούν σημαντικές έρευνες για τα παιδιά και τους νέους σχετικές με το τι σημαίνει ευημερία ή ποιότητα ζωής για τα παιδιά και τους νέους, όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη αυτό αποτελεί αντικείμενο όχι μόνο ακαδημαϊκής έρευνας αλλά και δημόσιας συζήτησης. 
Σε σχετική ευρωπαϊκή έρευνα (Measuring Youth Well-Being https://fp7-myweb.eu/) στην οποία συμμετείχε και το Πάντειο Πανεπιστήμιο μάς δόθηκε η ευκαιρία να διαπιστώσουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, δυσκολίες όχι μόνο πρακτικές, όπως η καθημερινή τους μετακίνηση σε μια αφιλόξενη πόλη, αλλά και ποικίλες δυσκολίες που τους στερούν το αίσθημα ικανοποίησης από τη ζωή τους.
Ένας από τους συμμετέχοντες έλεγε χαρακτηριστικά στην έρευνα ότι η στάση του απέναντι στη ζωή έχει αλλάξει, έχει γίνει πιο σκληρή και λιγότερο συναισθηματική, καθώς δυσκολεύεται να αποδεχτεί τον εαυτό του και, ταυτόχρονα, νιώθει αδύναμος  να πείσει  τους ανθρώπους γύρω του να τον αποδεχτούν όπως ακριβώς είναι.[1]
Οι νέοι αυτοί δήλωναν, περισσότερο από τους άλλους, απογοητευμένοι από τη ζωή τους και απαισιόδοξοι ως προς την εκπλήρωση των ονείρων τους. Ο κοινωνικός αποκλεισμός που βιώνουν υψώνει τείχη στις διαπροσωπικές και κοινωνικές τους σχέσεις, ενώ βρίσκονται σε διαρκή πάλη για να συμφιλιωθούν αρμονικά με τον εαυτό τους και το ευρύτερο περιβάλλον.
Η αντίδραση των «σχολαρχών» έστειλε ένα μήνυμα ιδιαίτερης σημασίας προς τα άτομα με αναπηρία αλλά και ολόκληρη την κοινωνία: τα άτομα αυτά είναι «απειλητικά» όχι μόνο για τα στενά οικονομικά τους συμφέροντα αλλά και για τον τρόπο ζωής στα «καθώς πρέπει» σχολεία των προνομιούχων. Ας τα κρατήσουμε, επομένως, σε απόσταση διαιωνίζοντας τις ανισότητες και τις διακρίσεις που ποτέ δεν ήταν μόνο οικονομικές αλλά και κοινωνικές και συμβολικές. Όπως έγραφε ο κοινωνιολόγος Νorbert Elias: η κυρίαρχη (σε κάθε τομέα) ομάδα αναπαράγει την κυριαρχία της  και ενδυναμώνει τη συνοχή της αποκλείοντας τους «περιθωριακούς». Διατηρεί έτσι την εικόνα της, σπρώχνοντας τους εκάστοτε αποκλεισμένους να ανακαλύψουν στην περιθωριοποίησή τους έναν ακόμη λόγο για να νιώθουν άσχημα και ενίοτε να εκφράζουν την συσσωρευμένη οργή τους με τρόπους που ξαφνιάζουν «το κοινωνικό σύνολο».
Το μήνυμα των «σχολαρχών» δεν απευθύνεται μόνο στα παιδιά και τους νέους με αναπηρία. Απευθύνεται στο σύνολο της κοινωνίας που, ούτως ή άλλως, καλείται σήμερα να δίνει καθημερινά τη μάχη απέναντι στη «λογική» των αποκλεισμών που εκ των πραγμάτων ενδυναμώνει τις φασίζουσες αυταρχικές αντιλήψεις και ιδεολογίες.

Αλεξάνδρα Κορωναίου
Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
 

[1] Βλ. τη σχετική δημοσίευση Κορωναίου, Α. κ.ά. (2016), Μια ποιοτική καταγραφή της ευημερίας παιδιών και νέων στην Ελλάδα σε περίοδο κρίσης, Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/ekke/article/view/11971/11989