ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ
Συμψηφισμοί και υστερία
Η Καθημερινή,
Παρακολουθώ τις συζητήσεις που
διεξάγονται στην Ελλάδα μετά τα γεγονότα του Παρισιού. Η αυθόρμητη,
σχεδόν αταβιστική, αντίδραση είναι αυτή του συμψηφισμού. Λίγες ώρες
αφότου νεαρά παιδιά κείτονταν ακόμη σε λίμνες αίματος σε έναν συναυλιακό
χώρο, άρχισαν οι «αθώες» απορίες: «Ναι, αλλά γιατί δεν ταυτιστήκαμε με
τους νεκρούς της επίθεσης στη Βηρυτό; Γιατί δεν βάλαμε σημαίες του
Λιβάνου στα προφίλ μας στο Φέισμπουκ; Γιατί η οδύνη σε μια πρωτεύουσα
της Ευρώπης είναι μεγαλύτερη και οικουμενικότερη από αυτήν σε μια πόλη
της Μέσης Ανατολής;». Ταυτόχρονα ξεκίνησε η ιστορική αναδρομή στην
αποικιοκρατία και τα αποτυχημένα κράτη, που παρήγαγαν οι εισβολές στο
Ιράκ και τη Συρία, ενώ αμφισβητήθηκε συλλήβδην η Αραβική Ανοιξη, που
υποστηρίχθηκε από τη Δύση. Ελάχιστοι αισθάνθηκαν την ανάγκη να
υπεραμυνθούν της Ευρώπης και των αξιών της. Συνήθως η επίκληση της
Ευρώπης και των αξιών αυτών στην Ελλάδα γίνεται είτε με αρνητική χροιά
(π.χ., όταν ο Ελληνας πρωθυπουργός την κατακεραύνωνε για τους νεκρούς
πρόσφυγες) είτε από τη θέση του δανειζόμενου, που απαιτεί επιείκεια,
διαγραφή του χρέους, κ.λπ.
Στον αντίποδα, ο κριτικός λόγος διατυπώθηκε με εξίσου μεγάλη συναισθηματική φόρτιση, στα όρια της υστερίας. Η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου περίπου μας είπε ότι δεν υπάρχει μετριοπαθές Ισλάμ, ενώ ο Ανδρέας Λοβέρδος του ΠΑΣΟΚ τουίταρε την επαύριο των γεγονότων τη λέξη «Λιάζονταν!!!», υπονοώντας ότι οι πρόσφυγες –που, όπως είχε πει η πρώην αναπληρώτρια υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Τασία Χριστοδουλοπούλου, «λιάζονται στις πλατείες»– έχουν σχέση με τις επιθέσεις στο Παρίσι.
Μου κάνει εντύπωση η ευκολία με την οποία εκστομίζονται τέτοιου είδους χοντράδες κι από τις δύο πλευρές, καθώς οι στιγμές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες και ο ανεύθυνος δημόσιος λόγος μπορεί να έχει καταστροφικές κοινωνικές συνέπειες. Οποιαδήποτε προσπάθεια παροχής άλλοθι και ερμηνευτικών σχημάτων στους δράστες της παρισινής σφαγής σχετικοποιεί το μέγεθος της αγριότητας. Η συζήτηση για την αποικιοκρατία δεν μπορεί κανείς να πει ότι είναι υποβαθμισμένη. Ούτε η κριτική στην εισβολή στο Ιράκ: μέχρι και ο Τόνι Μπλερ ζήτησε συγνώμη. Τέλος, για τη Συρία βρίσκεται σε εξέλιξη απόπειρα διεθνούς συνεννόησης, ενώ στο τραπέζι βρίσκεται ακόμη και ενδεχόμενη συμμετοχή του Ασαντ στην προσπάθεια. Από την άλλη, η δαιμονοποίηση όλου του Ισλάμ και η, έστω έμμεση, ταύτιση προσφύγων και δραστών είναι όχι μόνο επικίνδυνη αλλά συνιστά εκπλήρωση του στόχου των δραστών. Υπάρχουν στην κριτική ανάλυση και άλλες αποχρώσεις, είναι περιττή η αναπαραγωγή σχημάτων. Ούτε όλα τα αποξενωμένα παιδιά των παρισινών «μπανλιέ» προσχωρούν στο «Ισλαμικό Κράτος», ούτε οι πρόσφυγες πρώτα λιάζονται και μετά σκοτώνουν κόσμο στη βόρεια Ευρώπη. Η μεγάλη πρόκληση για τη Δύση είναι να δημιουργήσει αίσθηση ασφάλειας στους πολίτες της (όλους τους πολίτες της) επιβεβαιώνοντας τις αξίες της και κυρίως την απέχθειά της προς τη μισαλλοδοξία.
Στον αντίποδα, ο κριτικός λόγος διατυπώθηκε με εξίσου μεγάλη συναισθηματική φόρτιση, στα όρια της υστερίας. Η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου περίπου μας είπε ότι δεν υπάρχει μετριοπαθές Ισλάμ, ενώ ο Ανδρέας Λοβέρδος του ΠΑΣΟΚ τουίταρε την επαύριο των γεγονότων τη λέξη «Λιάζονταν!!!», υπονοώντας ότι οι πρόσφυγες –που, όπως είχε πει η πρώην αναπληρώτρια υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Τασία Χριστοδουλοπούλου, «λιάζονται στις πλατείες»– έχουν σχέση με τις επιθέσεις στο Παρίσι.
Μου κάνει εντύπωση η ευκολία με την οποία εκστομίζονται τέτοιου είδους χοντράδες κι από τις δύο πλευρές, καθώς οι στιγμές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες και ο ανεύθυνος δημόσιος λόγος μπορεί να έχει καταστροφικές κοινωνικές συνέπειες. Οποιαδήποτε προσπάθεια παροχής άλλοθι και ερμηνευτικών σχημάτων στους δράστες της παρισινής σφαγής σχετικοποιεί το μέγεθος της αγριότητας. Η συζήτηση για την αποικιοκρατία δεν μπορεί κανείς να πει ότι είναι υποβαθμισμένη. Ούτε η κριτική στην εισβολή στο Ιράκ: μέχρι και ο Τόνι Μπλερ ζήτησε συγνώμη. Τέλος, για τη Συρία βρίσκεται σε εξέλιξη απόπειρα διεθνούς συνεννόησης, ενώ στο τραπέζι βρίσκεται ακόμη και ενδεχόμενη συμμετοχή του Ασαντ στην προσπάθεια. Από την άλλη, η δαιμονοποίηση όλου του Ισλάμ και η, έστω έμμεση, ταύτιση προσφύγων και δραστών είναι όχι μόνο επικίνδυνη αλλά συνιστά εκπλήρωση του στόχου των δραστών. Υπάρχουν στην κριτική ανάλυση και άλλες αποχρώσεις, είναι περιττή η αναπαραγωγή σχημάτων. Ούτε όλα τα αποξενωμένα παιδιά των παρισινών «μπανλιέ» προσχωρούν στο «Ισλαμικό Κράτος», ούτε οι πρόσφυγες πρώτα λιάζονται και μετά σκοτώνουν κόσμο στη βόρεια Ευρώπη. Η μεγάλη πρόκληση για τη Δύση είναι να δημιουργήσει αίσθηση ασφάλειας στους πολίτες της (όλους τους πολίτες της) επιβεβαιώνοντας τις αξίες της και κυρίως την απέχθειά της προς τη μισαλλοδοξία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου