Ε όχι και να ασχολούμεθα τώρα με τη λογοτεχνία!

«Η λογοτεχνία για τους άσχετους»

Πηγή: ο αναγνώστης στις 7 Νοεμβρίου, 2014 

Της Κατερίνας Γούλα.

Δε λέει ακόμη να κοπάσει η μπόρα που ξέσπασε μετά από την αδυναμία της Fleur Pellerin να απαντήσει στην ερώτηση σχετικά με το αγαπημένο της βιβλίο του Πατρίκ Μοντιανό. Τα πράγματα έγιναν χειρότερα όταν η Υπουργός Πολιτισμού θέλησε να δικαιολογηθεί δηλώνοντας ότι διαβάζει ελάχιστα λογοτεχνία και γι’ αυτό το λόγο αγνοεί το έργο του Πατρίκ Μοντιανό. 

Η Υπουργός Πολιτισμού,  η οποία στη συνέντευξή της τις 26 Οκτώβρη στο Canal + δεν μπόρεσε να παραθέσει τον τίτλο ούτε ενός από τα μυθιστορήματα του Νομπελίστα Γάλλου συγγραφέα με τον οποίο είχε μάλιστα δειπνήσει μόλις δυο μέρες πριν,  ισχυρίζεται τώρα ότι δεν μπορεί να καταλάβει την οργή που ξεσήκωσε η στάση της. Συγκεκριμένα αυτό που υποκίνησε το σκάνδαλο δεν αφορούσε μόνο τον Μοντιανό αλλά και την απερίφραστη ομολογία εκ μέρους της ότι οι μόνες της αναγνώσεις υπακούουν ουσιαστικά σε εργαλειακές σκοπιμότητες («Διαβάζω πολλά υπομνήματα, πολλά νομοσχέδια, υπηρεσιακά κείμενα, αλλά βιβλία διαβάζω ελάχιστα»).
Το ζήτημα δεν είναι τόσο το πόσα λογοτεχνικά βιβλία διαβάζει η Υπουργός το μήνα αλλά η δημόσια παραδοχή της ότι ουσιαστικά παρακολουθεί απλώς τη λογοτεχνική επικαιρότητα σε πολιτικό επίπεδο και ότι η σχέση της με τα πραγματικά λογοτεχνικά διακυβεύματα είναι μηδαμινή. Κι όταν ένα πρόσωπο με τέτοια θεσμική θέση αποκαλύπτει τέτοιες πρακτικές ανάγνωσης, κάτι τέτοιο είναι δηλωτικό του ενδιαφέροντος που είναι τελικά σε θέση να δείξει για τη δημιουργία και τη ζωή των λογοτεχνών αλλά και την ευαισθησία της γραμμής που θα ακολουθήσει η πολιτική της. 
Πρόκειται για την πρώτη Υπουργό Πολιτισμού που παραδέχεται την αποστασιοποίησή της από το αντικείμενο της και τις πολιτισμικές πρακτικές που έχει ουσιαστικά κληθεί να ενισχύσει. Το πόστο αυτό έχουν καταλάβει πριν από αυτήν άνθρωποι όπως ο André Malraux και τελευταία η Aurélie Filippetti, οι οποίοι είχαν μια αδιαμφισβήτητη σχέση με τον κόσμο της λογοτεχνικής δημιουργίας. 
Ακόμη όμως κι όταν επρόκειτο για ανθρώπους που δεν είχαν οι ίδιοι βιωματική σχέση με το γράψιμο, ποτέ μέχρι τώρα δεν είχε διαρρηχθεί το πέπλο της νομιμότητας ούτε στο λόγο τους ούτε στις πρακτικές τους. Εύλογο είναι λοιπόν οι δημιουργοί της χώρας να νιώθουν προδομένοι, παραμελημένοι και απογοητευμένοι ακόμη κι αν δεν περίμεναν απαραίτητα να σκύψει πραγματικά πάνω από τα προβλήματά τους το θεσμικό πρόσωπο του κράτους. 
Δεν περίμεναν όμως κι από την άλλη πλευρά η ίδια η Υπουργός τους να δηλώνει, άσχετα με το αν έχει ή όχι διαβάσει πραγματικά ή αν έχει απολαύσει προσωπικά τα βιβλία του Μοντιανό, ότι αγνοεί το έργο Γάλλου συγγραφέα που έφερε στη χώρα του το βραβείο Νόμπελ. 
Η γραμμή της νέας Υπουργού, σαφώς προσανατολισμένη στα οπτικοακουστικά μέσα, στο ψηφιακό βιβλίο και στον παιγνιώδη, θεαματικό και διαδραστικό χαρακτήρα της ανάγνωσης αντανακλάται και μέσα στην εν λόγω συμπεριφορά της η οποία υποδηλώνει ότι οι κλασικές αναγνωστικές πρακτικές δεν είναι πια απαραίτητες για να ασχολείται κάποιος με το βιβλίο. Αυτή η απομάκρυνση από το περιεχόμενο και η ένταξη του βιβλίου στο χώρο του event είναι κάτι που φαίνεται άλλωστε και στα λογοτεχνικά βραβεία: δε βραβεύονται βέβαια τα καλύτερα δείγματα κλασικής ή πρωτοποριακής γραφής, αλλά τα βιβλία εκείνα που καταφέρνουν να ανοίξουν διάλογο με τον σύγχρονο αναγνώστη. Το ενδιαφέρον μετατίθεται κατά κάποιο τρόπο από την αξία του βιβλίου στην αξία της προτίμησής του από το κοινό και οι κλασικές αναγνωστικές πρακτικές απέναντι σε καθιερωμένα ονόματα δίνουν τη θέση τους στην προσωπική επαφή του καθενός με έργα που ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία του.
Ο Ζαν -Φιλίπ Ντελβώ, ο οποίος έχει βιβλιοπωλείο σε περιοχή κοντά στο Παρίσι, έστειλε στην Υπουργό Πολιτισμού ένα βιβλίο με τίτλο «Η λογοτεχνία για τους άσχετους», επιτελώντας, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε. «ένα εκπαιδευτικό έργο». Το εν λόγω βιβλίο συνοδευόταν από μια επιστολή στην οποία ο αποστολέας τονίζει την αναποτελεσματικότητα των συμβούλων της Υπουργού, οι οποίοι θα μπορούσαν να την έχουν έστω προετοιμάσει για τη συνέντευξη. Ο βιβλιοπώλης συμπεριέλαβε μάλιστα στο δέμα του το βιογραφικό σημείωμά του, προσφέροντας έτσι τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες του σε περίπτωση που η Υπουργός Πολιτισμού αποφασίσει να καλύψει τα λογοτεχνικά κενά της!