Πόε, ο μετρ του τρόμου : Το Πηγάδι και το Εκκρεμές (2)

Υπάρχει φως μέσα στο σκοτάδι; Υπάρχει ελπίδα μέσα απο την καταδίκη; Ποια είναι η σωτηρία της ψυχής και πότε σταματά το μαρτύριο του σώματος; Τα τρομερά στιγμιότυπα μιας τυπικής καταδίκης της Ιεράς Εξέτασης, κάπου στο Τολέδο, αποτυπώνονται μέσα απο τις μαρτυρίες ενός κατάδικου. Η κάθε στιγμή που περνά κόβει την ανάσα. Κάθε σπιθαμή χώρου μπορεί να μετατραπεί σε φονική παγίδα. Το χαοτικό πηγάδι και το αμείλικτο εκκρεμές. Ίσως η προσευχή ή η παρατήρηση, να σώσει τον ταραγμένο νου. Άραγε θα υπάρξει εξιλέωση; Ποιο είναι το αναπόφευκτο τέλος που αποφάσισαν οι πανούργοι δήμιοι για τον ανήμπορο κατάδικο; 
BiblioNet

The Pit and the Pendulum by Edgar Allan Poe (1809-1849) 2. Agitation of spirit kept me awake for many long hours; but at length I again slumbered. Upon arousing, I found by my side, as before, a loaf and a pitcher of water. A burning thirst consumed me, and I emptied the vessel at a draught. It must have been drugged, for scarcely had I drunk before I became irresistibly drowsy. A deep sleep fell upon me -- a sleep like that of death. How long it lasted of course I know not; but when once again I unclosed my eyes the objects around me were visible. By a wild sulphurous luster, the origin of which I could not at first determine, I was enabled to see the extent and aspect of the prison. In its size I had been greatly mistaken. The whole circuit of its walls did not exceed twenty-five yards. For some minutes this fact occasioned me a world of vain trouble; vain indeed -- for what could be of less importance, under the terrible circumstances which environed me than the mere dimensions of my dungeon? But my soul took a wild interest in trifles, and I busied myself in endeavors to account for the error I had committed in my measurement. The truth at length flashed upon me. In my first attempt at exploration I had counted fifty-two paces up to the period when I fell; I must then have been within a pace or two of the fragment of serge; in fact I had nearly performed the circuit of the vault. I then slept, and upon awaking, I must have returned upon my steps, thus supposing the circuit nearly double what it actually was. My confusion of mind prevented me from observing that I began my tour with the wall to the left, and ended it with the wall to the right. I had been deceived too in respect to the shape of the enclosure. In feeling my way I had found many angles, and thus deduced an idea of great irregularity, so potent is the effect of total darkness upon one arousing from lethargy or sleep! The angles were simply those of a few slight depressions or niches at odd intervals. The general shape of the prison was square. What I had taken for masonry seemed now to be iron or some other metal in huge plates, whose sutures or joints occasioned the depression. The entire surface of this metallic enclosure was rudely daubed in all the hideous and repulsive devices to which the charnel superstition of the monks has given rise. The figures of fiends in aspects of menace, with skeleton forms and other more really fearful images, overspread and disfigured the walls. I observed that the outlines of these monstrosities were sufficiently distinct, but that the colors seemed faded and blurred, as if from the effects of a damp atmosphere. I now noticed the floor, too, which was of stone. In the center yawned the circular pit from whose jaws I had escaped; but it was the only one in the dungeon. All this I saw indistinctly and by much effort, for my personal condition had been greatly changed during slumber. I now lay upon my back, and at full length, on a species of low framework of wood. To this I was securely bound by a long strap resembling a surcingle. It passed in many convolutions about my limbs and body, leaving at liberty only my head, and my left arm to such extent that I could by dint of much exertion supply myself with food from an earthen dish which lay by my side on the floor. I saw to my horror that the pitcher had been removed. I say to my horror, for I was consumed with intolerable thirst. This thirst it appeared to be the design of my persecutors to stimulate, for the food in the dish was meat pungently seasoned. Looking upward, I surveyed the ceiling of my prison. It was some thirty or forty feet overhead, and constructed much as the side walls. In one of its panels a very singular figure riveted my whole attention. It was the painted figure of Time as he is commonly represented, save that in lieu of a scythe he held what at a casual glance I supposed to be the pictured image of a huge pendulum, such as we see on antique clocks. There was something, however, in the appearance of this machine which caused me to regard it more attentively. While I gazed directly upward at it (for its position was immediately over my own), I fancied that I saw it in motion. In an instant afterward the fancy was confirmed. Its sweep was brief, and of course slow. I watched it for some minutes, somewhat in fear but more in wonder. Wearied at length with observing its dull movement, I turned my eyes upon the other objects in the cell. A slight noise attracted my notice, and looking to the floor, I saw several enormous rats traversing it. They had issued from the well which lay just within view to my right. Even then while I gazed, they came up in troops hurriedly, with ravenous eyes, allured by the scent of the meat. From this it required much effort and attention to scare them away. It might have been half-an-hour, perhaps even an hour (for I could take but imperfect note of time) before I again cast my eyes upward. What I then saw confounded and amazed me. The sweep of the pendulum had increased in extent by nearly a yard. As a natural consequence, its velocity was also much greater. But what mainly disturbed me was the idea that it had perceptibly DESCENDED. I now observed, with what horror it is needless to say, that its nether extremity was formed of a crescent of glittering steel, about a foot in length from horn to horn; the horns upward, and the under edge evidently as keen as that of a razor. Like a razor also it seemed massy and heavy, tapering from the edge into a solid and broad structure above. It was appended to a weighty rod of brass, and the whole HISSED as it swung through the air. I could no longer doubt the doom prepared for me by monkish ingenuity in torture. My cognizance of the pit had become known to the inquisitorial agents -- THE PIT, whose horrors had been destined for so bold a recusant as myself, THE PIT, typical of hell, and regarded by rumor as the Ultima Thule of all their punishments. The plunge into this pit I had avoided by the merest of accidents, and I knew that surprise or entrapment into torment formed an important portion of all the grotesquerie of these dungeon deaths. Having failed to fall, it was no part of the demon plan to hurl me into the abyss, and thus (there being no alternative) a different and a milder destruction awaited me. Milder! I half smiled in my agony as I thought of such application of such a term. What boots it to tell of the long, long hours of horror more than mortal, during which I counted the rushing oscillations of the steel! Inch by inch -- line by line -- with a descent only appreciable at intervals that seemed ages -- down and still down it came! Days passed -- it might have been that many days passed -- ere it swept so closely over me as to fan me with its acrid breath. The odor of the sharp steel forced itself into my nostrils. I prayed -- I wearied heaven with my prayer for its more speedy descent. I grew frantically mad, and struggled to force myself upward against the sweep of the fearful scimitar. And then I fell suddenly calm and lay smiling at the glittering death as a child at some rare bauble. There was another interval of utter insensibility; it was brief, for upon again lapsing into life there had been no perceptible descent in the pendulum. But it might have been long -- for I knew there were demons who took note of my swoon, and who could have arrested the vibration at pleasure. Upon my recovery, too, I felt very -- oh! inexpressibly -- sick and weak, as if through long inanition. Even amid the agonies of that period the human nature craved food. With painful effort I outstretched my left arm as far as my bonds permitted, and took possession of the small remnant which had been spared me by the rats. As I put a portion of it within my lips there rushed to my mind a half-formed thought of joy -- of hope. Yet what business had I with hope? It was, as I say, a half-formed thought -- man has many such, which are never completed. I felt that it was of joy -- of hope; but I felt also that it had perished in its formation. In vain I struggled to perfect -- to regain it. Long suffering had nearly annihilated all my ordinary powers of mind. I was an imbecile -- an idiot. [...........]

Το Πηγάδι και το Εκκρεμές του Έντγκαρ Άλλαν Πόε Μετάφραση Βασίλης Μηλίτσης  [Μέρος 2] Η ταραχή του νου μου με κράτησε ξάγρυπνο για πολλές ώρες, αλλά τελικά βυθίστηκα ξανά σε βαθύ ύπνο. Ξυπνώντας βρήκα, όπως και πριν, ένα καρβέλι ψωμί και μια κανάτα νερό. Μια ασίγαστη δίψα με κατέκαιγε, και γι’ αυτό άδειασα την κανάτα μονορούφι. Πρέπει να είχαν ρίξει ναρκωτικό μέσα στο νερό, διότι δεν είχα καλά – καλά προλάβει να πιω κι αμέσως μ’ έπιασε ακατάσχετη υπνηλία. Βυθίστηκα πάλι σ’ έναν βαθύ ύπνο – έναν ύπνο σαν το θάνατο. Πόσο κράτησε, δεν είμαι σε θέση να το ξέρω. Αλλά όταν ξανάνοιξα τα μάτια μου τα αντικείμενα γύρω μου ήταν ορατά. Με τη βοήθεια ενός θειώδους φέγγους, την προέλευση του οποίου αρχικά δεν μπορούσα να προσδιορίσω, κατόρθωσα να δω το μέγεθος και την όψη της φυλακής. Σχετικά με το μέγεθός της, είχα πέσει πολύ έξω. Ολόκληρη η περιφέρεια των τοίχων της δεν ξεπερνούσε τις εικοσιπέντε γυάρδες. Για μερικά λεπτά το γεγονός τούτο μου προκάλεσε μάταιο, αλλά μεγάλο μπελά: μάταιο πράγματι – διότι τι θα μπορούσε να είχε λιγότερη σημασία, υπό τις παρούσες τρομερές συνθήκες που βρισκόμουν, από τις ασήμαντες διαστάσεις του μπουντρουμιού μου; η ψυχή μου όμως έβρισκε ένα ακαταμάχητο ενδιαφέρον σε ασημαντότητες, και βάλθηκα να απασχολούμαι με κάθε τρόπο να καταλογίσω το λάθος που είχα κάνει στις μετρήσεις μου. Τελικά η αλήθεια έλαμψε στο μυαλό μου. Στην πρώτη μου απόπειρα είχα μετρήσει πενήντα δύο βήματα μέχρι τη στιγμή που έπεσα. Πρέπει τότε να ήμουν ένα ή δυο βήματα πριν από το κουρελάκι. Είχα στην πραγματικότητα σχεδόν κάνει το γύρο του θόλου. Κατόπιν κοιμήθηκα, και ξυπνώντας, θα πρέπει να πήρα πορεία προς τα πίσω, υποθέτοντας έτσι ότι ο περίγυρος ήταν σχεδόν διπλάσιος από ότι ήταν πράγματι. Η σύγχυση του μυαλού μου δεν μου επέτρεψε να παρατηρήσω πως είχα αρχίσει να κάνω το γύρο έχοντας τον τοίχο αριστερά, και κατέληξα κάνοντάς το γύρο με τον τοίχο στα δεξιά μου. Είχα επίσης κάνει λάθος σχετικά με το σχήμα της φυλακής. Ψηλαφώντας στην πορεία μου είχα βρει πολλές γωνίες, και έτσι συμπέρανα ότι η επιφάνεια ήταν ακανόνιστη σε μεγάλο βαθμό. Τόσο δυνατή είναι η επήρεια του απόλυτου σκότους  σε κάποιον που συνέρχεται από λήθαργο ή ύπνο! Η γωνίες ήταν απλά μικρά βαθουλώματα ή εσοχές σε ακανόνιστα διαστήματα. Το γενικό σχήμα της φυλακής ήταν τετράγωνο. Ό, τι νόμισα πως ήταν τοιχοποιία έδειχνε τώρα πως ήταν από σίδερο ή από κάποιο άλλο μέταλλο κολλημένο σε τεράστιες πλάκες, που οι συρραφές τους ή ενώσεις τους σχημάτιζαν τα βαθουλώματα. Ολόκληρη η επιφάνεια αυτού του μεταλλικού τοιχώματος ήταν κακότεχνα ζωγραφισμένη με κάθε απεχθή και αποκρουστική εικονογραφία που θα μπορούσε να συλλάβει η νεκροφοβική δεισιδαιμονία των καλόγερων. Οι δαιμονικές μορφές με απειλητικές όψεις, με φιγούρες σκελετών και άλλες πράγματι τρομακτικότερες εικόνες, κάλυπταν και παραμόρφωναν τα τοιχώματα. Παρατήρησα πως τα περιγράμματα αυτών των εκτρωμάτων ήταν αρκετά ευδιάκριτα, αλλά τα χρώματα φαίνονταν ξεθωριασμένα και θολά, σαν να είχαν επηρεασθεί από μια υγρή ατμόσφαιρα. Και τότε παρατήρησα πως το πάτωμα ήταν στρωμένο με πέτρα. Στο κέντρο του έχασκε το κυκλικό βάραθρο που είχα γλιτώσει από τα σαγόνια του. Κι ήταν το μοναδικό μέσα στο μπουντρούμι. Όλα τούτα τα είδα συγκεχυμένα και με μεγάλη προσπάθεια, διότι η σωματική μου στάση είχε σε μεγάλο βαθμό αλλάξει κατά τη διάρκεια του ύπνου μου. Ήμουν τώρα ξαπλωμένος ανάσκελα, και σ’ όλο το μάκρος μου, πάνω σ’ ένα είδος χαμηλού ξύλινου πλαισίου. Πάνω σ’ αυτό ήμουν γερά δεμένος με μια μακριά δερμάτινη λουρίδα όμοια με ίγκλα σέλλας. Ήταν περασμένη με πολλές περιελίξεις γύρω από τα άκρα μου και το σώμα, αφήνοντας μόνο ελεύθερα το κεφάλι μου καθώς και τον αριστερό μου βραχίονα και το χέρι σε τέτοιο βαθμό ώστε με μεγάλο κόπο να μπορώ να λάβω τροφή από ένα πήλινο πιατάκι που βρισκόταν πλάι μου πάνω στο δάπεδο. Με φρίκη είδα ότι είχαν αφαιρέσει την κανάτα. Λέω με φρίκη γιατί είχα ανάψει από μια αφόρητη δίψα. Φαίνεται πως ήταν το σχέδιο των διωκτών μου να μου προκαλέσουν αυτή τη δίψα, διότι το φαγητό στο πιάτο ήταν κρέας με καυτερά καρυκεύματα. Σηκώνοντας τα μάτια μου, εξέτασα την οροφή της φυλακής μου. Απείχε από το έδαφος κάπου δέκα με δεκαπέντε μέτρα και ήταν κατασκευασμένη περίπου όπως τα πλαϊνά τοιχώματα. Σ’ ένα από τα πλαίσιά της τράβηξε όλη την προσοχή μου μια πολύ ιδιάζουσα μορφή. Ήταν ζωγραφισμένη η μορφή του Χρόνου, όπως αυτός συνήθως απεικονίζεται, με τη διαφορά αντί για δρεπάνι αυτό που κρατούσε, με μια πρόχειρη ματιά που έριξα,  υπέθεσα πως ήταν η εικόνα ενός τεράστιου εκκρεμούς, σαν εκείνα που βλέπουμε σε παλιά ρολόγια. Υπήρχε όμως κάτι στην εμφάνιση αυτού του μηχανισμού που μ’ έκανε να τον προσέξω καλύτερα. Ενώ ατένιζα ακριβώς πάνω του (διότι η θέση του ήταν κατευθείαν πάνω από μένα), φαντάστηκα πως το είδα να κινείται. Μια στιγμή αργότερα η υποψία μου επιβεβαιώθηκε. Η ταλάντωσή του ήταν κοντή και φυσικά αργή. Το παρατηρούσα για μερικά λεπτά, περισσότερο με απορία παρά με κάποιον φόβο. Κουρασμένος τελικά από το να παρατηρώ τη μονότονη κίνησή του, έστρεψα τα μάτια μου στ’ άλλα αντικείμενα που υπήρχαν μέσα στο κελί. Ένας ελαφρός θόρυβος τράβηξε την προσοχή μου, και κοιτάζοντας το πάτωμα, είδα να το διατρέχουν τεράστια ποντίκια. Είχαν βγει από το πηγάδι, που ήταν μέσα στο δεξί μου οπτικό πεδίο. Ακόμη κι όταν τα κοίταζα επίμονα, αυτά έρχονταν προς το μέρος μου βιαστικά σε κοπάδια, με αδηφάγα μάτια, δελεαζόμενα από τη μυρωδιά του κρέατος, μακριά απ’ το οποίο κατέβαλα μεγάλη προσπάθεια και επιμονή να τα φοβίσω και να φύγουν. Μπορεί να είχε περάσει μισή ώρα, ίσως ακόμη και μία (διότι είχα ελλιπή την αίσθηση της παρέλευσης του χρόνου) πριν ξανακοιτάξω προς τα πάνω. Αυτό που είδα τότε με μπέρδεψε και με κατέπληξε. Η ταλάντωση του εκκρεμούς είχε αυξηθεί στο μέγεθος μια γυάρδας. Και κατά φυσική συνέπεια, η ταχύτητά του ήταν επίσης πολύ μεγαλύτερη. Αλλά εκείνο που κυρίως με τάραξε ήταν η αίσθηση πως ανεπαίσθητα είχε ΚΑΤΕΒΕΙ. Και τώρα παρατήρησα, με τι φρίκη είναι αδύνατο να πω, ότι το κάτω άκρου του εκκρεμούς αποτελούταν από μια γυαλιστερή, ατσάλινη ημισέληνο, περίπου τριάντα εκατοστά, από το ένα κέρας στο άλλο. Τόσο τα κέρατα προς τα πάνω όσο και η κόψη αποκάτω ήταν ευδιάκριτα κοφτερά σαν ξυράφι. Το ξυράφι επίσης έδειχνε ογκώδες και βαρύ, λεπτό στην κόψη και καταλήγοντας σε μια στερεή και φαρδιά κατασκευή στο πάνω μέρος του. Κρεμόταν από μια βαριά χάλκινη βέργα, και ολόκληρο ΣΥΡΙΖΕ καθώς ταλαντευόταν στον αέρα. Δεν είχα πλέον καμιά αμφιβολία για τον βασανιστικό θάνατο που μου επεφύλασσε η εφευρετικότητα των καλόγερων. Το ότι γνώριζα για το χάσμα είχε ήδη γίνει γνωστό στους παράγοντες της Ιεράς Εξέτασης – ΤΟ ΧΑΣΜΑ, οι φρίκες του οποίου είχαν προοριστεί για έναν τόσο τολμηρό θρησκευτικό αντιφρονούντα σαν κι εμένα, ΤΟ ΧΑΣΜΑ, χαρακτηριστικό της κόλασης, και σύμφωνα με φήμες η Έσχατη Θούλη όλων των τιμωριών. Τον καταποντισμό μου σ’ αυτό το βάραθρο τον απέφυγα από μια απλούστατη εύνοια της τύχης, και τώρα γνώριζα πως ο αιφνιδιασμός ή η παγίδευση ήσαν ένα σημαντικό χαρακτηριστικό όλης της βαναυσότητας αυτών των θανάτων σε ειρκτές. Αφού κατόρθωσα να μην πέσω, διότι ήταν μέρος του δαιμονικού τους σχεδίου να μ’ εκσφενδονίσουν μέσα στην άβυσσο, (και αφού δεν υπήρχε άλλη επιλογή) με περίμενε ένας διαφορετικός και πιο ήπιος αφανισμός.  Πιο ήπιος! Μισοχαμογέλασα μέσα στην αγωνία μου καθώς σκέφτηκα τη χρήση μια τέτοιας λέξης. Ποιο το όφελος, για έναν περισσότερο νεκρό παρά ζωντανό, να μιλάω για τις ατέλειωτες ώρες της φρίκης, κατά τις οποίες μετρούσα τις ταλαντώσεις του ατσαλιού! Εκατοστό με εκατοστό – γραμμή με γραμμή – να κατεβαίνει με ανεπαίσθητο ρυθμό που φαινόταν αιώνες – όλο και προς τα κάτω να έρχεται! Μέρες μου φάνηκαν να περνούν – θα μπορούσαν να είχαν περάσει πολλές μέρες – πριν το εκκρεμές αιωρηθεί πάνω μου τόσο κοντά ώστε να νιώσω το ρεύμα του αέρα και την αψιά ανάσα του. Η μυρουδιά του κοφτερού ατσαλιού έμπαινε άθελά μου στα ρουθούνια. Προσευχόμουν – κούρασα το Θεό με τις προσευχές μου για να το κάνει να κατεβεί γρηγορότερα. Άρχισε να με πιάνει μια τρελή φρενίτιδα και πάσχιζα να ανασηκωθώ να διευκολύνω έτσι τη συνάντησή μου με το τρομακτικό χατζάρι. Και ύστερα ξαφνικά έπεφτα ήσυχος και περίμενα  χαμογελώντας τον γυαλιστερό θάνατο σαν παιδάκι που ασχολείται με κάποιο σπάνιο παιχνιδάκι. Μετά υπήρξε κι ένα άλλο χρονικό διάστημα που έχασα εντελώς τις αισθήσεις μου. Τούτο ήταν σύντομο, διότι με το που συνήλθα, δεν υπήρξε καμιά αξιοσημείωτη κάθοδος του εκκρεμούς. Μπορούσε όμως και να είχε βαστάξει πολλή ώρα – διότι γνώριζα πως υπήρχαν δαίμονες που παρατήρησαν τη λιποθυμία μου, και που θα μπορούσαν να σταματήσουν τις ταλαντώσεις κατά βούληση. Όταν συνήλθα αισθάνθηκα επίσης – Α! Δεν μπορώ να το εκφράσω – πολύ αδιάθετος και αδύναμος, σαν μετά από μακρά εξάντληση. Ακόμη και μέσα στην ώρα της αγωνίας μου εκείνης η ανθρώπινη φύση λαχταρούσε τροφή. Με οδυνηρή προσπάθεια άπλωσα το χέρι μου μέχρις εκεί που μου επέτρεπαν τα δεσμά μου, και άδραξα τα λίγα απομεινάρια τροφής που είχαν αφήσει τα ποντίκια. Μόλις έβαλα ένα μέρος του φαγητού στα χείλη μου, όρμησε στο μυαλό μου μια μισοσχηματισμένη σκέψη χαράς – ο άνθρωπος έχει πολλές τέτοιες, που ποτέ δεν ολοκληρώνονται. Ένιωσα πως ήταν σκέψη χαράς – ελπίδας. Αλλά και πάλι αισθάνθηκα πως χάθηκε εν τω γεννάσθαι. Του κάκου πάσχιζα να την ολοκληρώσω – να την επανακτήσω. Ο μεγάλος μου πόνος είχε σχεδόν εκμηδενίσει τις κανονικές λειτουργίες του νου μου. Είχα γίνει ένας ηλίθιος – ένας μωρός.[............] ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...