Ο πόλεμος στην Ουκρανία άνοιξε τον ασκό του Αιόλου για την επισιτιστική επάρκεια των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων στην Ευρώπη, λόγω της διατάραξης των εισαγωγών από Ουκρανία και Ρωσία. Για την εντατικοποίηση όμως της ευρωπαϊκής παραγωγής, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες, οι Ευρωπαίοι θα καταβάλουν βαρύ τίμημα. Η ακραία χρήση φυτοφαρμάκων θα μπορούσε ήδη να λειτουργεί καταστρεπτικά και σιωπηρά, με τους επικριτές τους να συνδέουν την τοξικότητά τους με μια σειρά προβλημάτων στη βιοποικιλότητα και τον άνθρωπο.
Μετά το ξέσπασμα του πολέμου, έχουν ενταθεί οι πιέσεις από πλευράς εταιρειών και λόμπι, που θεωρούν ότι δεν πρέπει να μειωθεί η χρήση φυτοφαρμάκων και να διακινδυνεύσουν χαμηλότερες γεωργικές αποδόσεις σε μια εποχή που διακυβεύεται η παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.
Έτσι, οι κολοσσοί Bayer, BASF, Corteva και Syngenta, αν και ανταγωνιστές μεταξύ τους, ένωσαν τις δυνάμεις τους για την προώθηση των στόχων τους. Μέσα στο 2022, χρηματοδότησαν, μέσω της ομάδας λόμπι Crop Life, ακαδημαϊκή μελέτη του Πανεπιστημίου Wageningen, η οποία αναφέρει πως οι πολιτικές μείωσης των φυτοφαρμάκων στην Ευρώπη «θα οδηγήσουν σε μείωση των ποσοτήτων που παράγονται ανά καλλιέργεια σε ολόκληρη την ΕΕ κατά μέσο όρο 10% ως 20%».
Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, είναι εκείνοι που επιμένουν ότι τώρα είναι η ώρα για δράση περιορισμού των φυτοφαρμάκων καθώς θα μας γυρίσει μπούμερανγκ τόσο χημικό στη γη. Ο εντομολόγος Josef Settele προβλέπει ότι εάν συνεχίσουμε με το τρέχον γεωργικό σύστημα«θέτουμε σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια ολόκληρου του ανθρώπινου γένους».
Πολύμηνη έρευνα του Investigate Europe δείχνει πώς τα φυτοφάρμακα βλάπτουν τα ζώα, τα έντομα, τα φυτά και τους ανθρώπους ενώ μπορούν να συνδέονται και με καρκίνους, μεταλλάξεις και αναπαραγωγικές δυσλειτουργίες. Όσο οι Ευρωπαίοι απολαμβάνουν αγροτικά προϊόντα, ταυτόχρονα εκτίθενται σε βλαβερές χημικές ουσίες, δίχως να το αντιλαμβάνονται άμεσα.
Παρ’ όλα, αυτή η ΕΕ δεν φαίνεται να έχει αφυπνιστεί για το ζήτημα, καθώς έχει εγκρίνει περισσότερες από 400 διαφορετικές επικίνδυνες ουσίες φυτοφαρμάκων. Οι παγκόσμιες πωλήσεις έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια, σε περίπου 52 δισ. ευρώ το 2019. Η ευρωπαϊκή αγορά γεωργικών φυτοφαρμάκων είναι μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, με πωλήσεις περίπου 12 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2019.
Δεν χωράει αμφιβολία ότι οι Ευρωπαίοι οδηγούν την κούρσα στις εξαγωγές. Είναι ενδεικτικό από το 2018, μόνο η Κίνα έχει εξάγει περισσότερα φυτοφάρμακα από τη Γερμανία. Ακολουθούν, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, το Βέλγιο, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο ως οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς.
Κίνδυνος για την βιοποικιλότητα
Είναι αλήθεια ότι στην ΕΕ, για δεκαετίες, οι αγρότες βασίζονταν σε χημικές ουσίες για να παράγουν τα τρόφιμα που τροφοδοτούν την ήπειρο. Παρά το γεγονός, όμως, ότι οι κίνδυνοι των φυτοφαρμάκων είναι ευρέως γνωστοί, η χρήση τους παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη θέτοντας σε θανάσιμο κίνδυνο την βιοποικιλότητα.
Σημειώνεται ότι βιοποικιλότητα είναι η ποικιλία των οικοσυστημάτων, των ειδών και των γονιδίων που υπάρχουν στον κόσμο ή σε έναν συγκεκριμένο οικότοπο. Έχει ζωτική σημασία για την ευημερία του ανθρώπου διότι παρέχει υπηρεσίες οι οποίες στηρίζουν τις οικονομίες και τις κοινωνίες μας. Είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική για τις υπηρεσίες που παρέχει η φύση, όπως η επικονίαση, η ρύθμιση του κλίματος, η αντιπλημμυρική προστασία, η γονιμότητα του εδάφους και η παραγωγή τροφίμων, καυσίμων, ινών και φαρμάκων.
«Βρισκόμαστε σε μια κρίση βιοποικιλότητας. Τα είδη εξαφανίζονται γρηγορότερα από ό,τι για 65 εκατομμύρια χρόνια, από τότε που ο μετεωρίτης εξαφάνισε τους δεινόσαυρους. Και επιταχύνεται», προειδοποιεί ο εντομολόγος Dave Goulson, καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Sussex. Τα έντομα, όχι μόνο αποτελούν τα 2/3 όλων των γνωστών ειδών, αλλά είναι αυτά που επιτρέπουν σε άλλους ζωντανούς οργανισμούς να ζουν, κυρίως μέσω της επικονίασης.
Η γεωργία βιομηχανικής κλίμακας και οι μονοκαλλιέργειες τροφοδοτούν τον κόσμο, αλλά με τεράστιο κόστος για το περιβάλλον. Ένα τοξικό μείγμα φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων συνεχίζει να ψεκάζεται σε τεράστιες εκτάσεις, ενώ εκτάσεις φυσικής γης ισοπεδώνονται για καλλιέργειες, προκαλώντας ευρεία διάβρωση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας. Έτσι, τα χημικά και οι αγροτικές επιχειρήσεις σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή στρώνουν τον δρόμο για την καταστροφή όπως αναφέρουν επιστήμονες.
Σημειώνεται ότι πριν από δύο χρόνια, η πολιτική Farm to Fork, η εμβληματική στρατηγική της ΕΕ για να καταστεί η ευρωπαϊκή γεωργία πράσινη και βιώσιμη, έθεσε στόχο να μειώσει τη χρήση φυτοφαρμάκων κατά 50% έως το 2030. Ο κανονισμός για τη βιώσιμη χρήση φυτοφαρμάκων, επί του παρόντος συζητείται στις Βρυξέλλες, είναι κεντρικής σημασίας για αυτόν τον στόχο και θα είναι η πρώτη δεσμευτική νομοθεσία της ΕΕ για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ωστόσο, η Investigate Europe, περιμένει να δει εάν ο κανονισμός θα πετύχει.
Πάντως, οι πολίτες φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει ότι τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ευρωπαίοι υπέγραψαν το «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» πρωτοβουλία, η οποία ζητούσε τη σταδιακή κατάργηση των χημικών φυτοφαρμάκων έως το 2035.
Πολλές τοπικές κοινότητες στην Ευρώπη, πολλές εκ των οποίων επισκέφτηκαν οι ερευνητές του Investigate Europe, προσπαθούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο καλλιεργούν. Αγρότες, από Ελλάδα, Νορβηγία, Πορτογαλία μέχρι Πολωνία λένε ότι θα ήθελαν να μειώσουν τη χρήση φυτοφαρμάκων, εάν υπάρχουν προσιτές εναλλακτικές λύσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου