Οι... Ντίκενς της νουάρ λογοτεχνίας
Σταυρούλα ΣκαλίδηΠολλοί συγγραφείς μυθοπλασίας θα ζήλευαν τη ζωή τους. Δεν έγραφαν απλώς για κατασκοπεία, ήταν οι ίδιοι μυστικοί πράκτορες κάποια εύλογη εποχή στη ζωή τους. Πέρασαν και οι δύο από την Οξφόρδη για σπουδές. Ο ένας αναγνώρισε τον «διάδοχο» στη γραφή του άλλου και πώς αλλιώς...
Πατώντας στα χνάρια του Τζόζεφ Κόνραντ και γράφοντας γι’ αυτόν
τον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών -όπως και ο Σόμερσετ Μομ και ο Λόρενς
Ντάρρελ- ο Γκράχαμ Γκριν και ο Τζον λε Καρρέ αναδείχθηκαν εμβληματικές
φιγούρες του μυθιστορήματος του 20ού αιώνα, με τον Φίλιπ Ροθ κάποια
στιγμή να αναγνωρίζει το βιβλίου του δεύτερου «Ο τέλειος
κατάσκοπος» (1986) 
ως το καλύτερο βρετανικό μυθιστόρημα μεταπολεμικά,
όπως επισημαίνει στον Guardian ο William Boyd.
Όταν τους διαβάζουμε, ανοίγουμε το σεντούκι με τους κλασικούς θησαυρούς του 20ού αιώνα και απολαμβάνουμε από την αρχή τη λάμψη και τη γοητεία τους.
Νουάρ κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα, μυστήριο, διεθνής σκακιέρα πάντα
ανοιχτή για νέες κινήσεις, κριτική ματιά στην πολιτική σκηνή της
Βρετανίας, και τι φέρει πραγματικά την πατίνα του κλασικού; Μα, η
αριστοτεχνική ματιά προς τον άνθρωπο. Ιδίως στον Τρίτο Άνθρωπο του Γκράχαμ Γκριν, αναγνωρίζουμε κάτι αδιόρατο ως κλειστοφοβική αίσθηση και ψυχικό άρωμα από τον Λύκο της Στέπας (1927) του Έρμαν Έσσε, παρόλο που το κινηματογραφικό αποτύπωμα του έργου είναι τόσο ισχυρό και καταλυτικό. Ακόμη και στην Πτώση ενός ειδώλου,
οσμιζόμαστε μια ματιά που πάει βαθιά στα των ανθρώπων. «Η ηλικία, η
σκόνη, η απουσία κάθε ελπίδας: αυτά ήταν τα μειονεκτήματά της». Μια
λογοτεχνία που μέσα από τον ιστό των υποθέσεων, του σασπένς, των
ανατροπών, των χαρακτήρων, βρίσκει τον τρόπο να μιλήσει για την
ανθρώπινη κατάσταση.
Λάμψη από νυστέρι στις μυστικές υπηρεσίες
Στο πραγματικά σπινθηροβόλο και αστραφτερό Σίλβερβιου,
που
κυκλοφόρησε φέτος στα ελληνικά από τις εκδόσεις Bell, σε μετάφραση της
Μαρίας Παπανδρέου, την παράσταση κλέβει ο συγκινητικός επίλογος του
μικρότερου γιου του Τζον λε Καρρέ, Nick Cornwell· ο οποίος και φρόντισε,
όπως είχε υποσχεθεί, να εκδοθεί το βιβλίο του πατέρα του, το οποίο είχε
αφήσει στην άκρη, στο συρτάρι του, ο μεγάλος συγγραφέας. Σ’ αυτό το
μυθιστόρημα, δεν διστάζει ο Λε Καρρέ να γράψει ότι «το πνευματικό άδυτο
της βρετανικής άρχουσας τάξης ήταν οι μυστικές υπηρεσίες της»,
επιβεβαιώνοντας και τον τίτλο που του είχε αποδώσει κάποτε
ο William Boyd ως «Ντίκενς του Ψυχρού Πολέμου».
Με μια διαύγεια που θυμίζει λάμψη νυστεριού, ο Τζον λε Καρρέ ανατέμνει αυτόν τον κόσμο για τον οποίο, όπως μας διαβεβαιώνει και ο γιος του, δεν μίλησε ποτέ κατονομάζοντάς τον ή αποκαλύπτοντας μυστικά από τη θητεία του σ’ αυτόν. «Ο πατέρας μου είναι παρών σ’ αυτές τις σελίδες, πασχίζοντας όπως έκανε πάντα να πει την αλήθεια, ν’ αφηγηθεί μια ιστορία και να σας δείξει τον κόσμο», γράφει χαρακτηριστικά στον επίλογο του Σίλβερβιου ο επίσης συγγραφέας Nick Cornwell που χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Nick Harkaway.
Κατάδυση στο σκοτάδι
Προορισμένο εξαρχής για να γίνει ταινία το έργο του Γκράχαμ Γκριν «Ο τρίτος άνθρωπος» και η άλλη εμβληματική ιστορία του, «Η πτώση ενός ειδώλου», επανεκδόθηκαν φέτος από την Άγρα -η πρώτη έκδοση ήταν το 2011- σε μετάφραση της Άννας Παπασταύρου, εισαγωγή του Ian Thomson και κατατοπιστικό επίμετρο του Κώστα Καλφόπουλου. Βουτάμε κυριολεκτικά μαζί με τους ήρωες στους υπονόμους της Βιένης, νιώθουμε στα νώτα μας, προφητικά, τον Ψυχρό Πόλεμο σχεδόν πριν αναδυθεί καλά-καλά, στον Τρίτο Άνθρωπο, και καταδυόμαστε με την Πτώση ενός Ειδώλου στα σκιώδη, αφώτιστα μονοπάτια της παιδικής ηλικίας, ίσως και του ίδιου του Γκριν. Η προδοσία, η ανδρική φιλία, η αίσθηση ματαίωσης από τη μία, κι από την άλλη το πνιγηρό βρετανικό μεγαλοαστικό φόντο. Ο «πνευματικός πατέρας» του Λε Καρρέ, ο Γκριν, μοιράζει την τράπουλα και ανοίγει την πόρτα στους επερχόμενους συνεχιστές του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου